Jan Boorsma weet hoe de Koude Oorlog eindigde: ‘Wij spraken niet over politiek, jij niet’

Dr. Jan Boorsma zit aan de keukentafel in zijn woning in Bergen aan Zee. Terwijl hij spreekt, heeft hij voor zich een map met foto’s en documenten die doen denken aan een James Bond-film. Soms lijken zijn verhalen iets uit een avonturenboek. Door haar werk bij UNICEF ontmoette ze veel bekende mensen. Maar er is één ontmoeting die het meest memorabel is. Toon trots een zwart-witfoto. “Kijk, hier ben ik en dit is Michail Gorbatsjov.”

Meneer radioschool Europa

Jan Boorsma studeerde als een van de eersten af ​​in de Pedagogische Wetenschappen en promoveerde in 1979 aan de UvA in de sociale wetenschappen. Daarnaast werkte hij bij de Stichting Nederlandse Schoolradio, waar hij beleidsrichtlijnen opstelde voor de zenders AVRO en VARA. Destijds kregen kinderen via radio-uitzendingen wekelijks les over diverse onderwerpen.

Dankzij zijn werk op de radio maakte hij naam in de omroepwereld. Jan werd uitgenodigd om op allerlei internationale conferenties te spreken. Hij werd al snel bekend als “Europe’s Mr. School Radio.”

Zijn communicatieve vaardigheden en vriendelijke uitstraling moeten zijn contact met het Europees Onderzoekscentrum hebben beïnvloed. Dit instituut organiseerde internationale conferenties; een soort Nederlandse tegenhanger van het World Economic Forum in Davos.

De tekst gaat verder onder de foto.

Het is het jaar 1995. De Koude Oorlog is al enkele jaren voorbij. Het European Research Centre organiseert een meerdaagse conferentie in Nederland met als hoofdgast: Michail Gorbatsjov.

Gorbatsjov was van 1985 tot 1991 leider van de Sovjet-Unie. ‘Gorbi’, zoals zijn bijnaam was, maakte samen met de Amerikaanse president Ronald Reagan een einde aan de Koude Oorlog. Belangrijk in dat proces was het INF-verdrag, waarin de wereldleiders besloten van hun kernwapens af te komen.

Jan Boorsma leert Gorbi goed kennen tijdens zijn verblijf in Nederland en schudt onder meer de hand van zijn vrouw: Raisa Gorbachova. Tijdens het slotdiner op de Erasmus Universiteit zit Jan zelfs in een select groepje aan de eerste tafel. Leider van de Sovjet-Unie. .

“Wat hebben we toen besproken?”, denkt Jan. “Kijk. Over politiek kon je niet praten. Dat deed je niet. Dus hebben we gepraat over wat hij vond van de conferentie en Nederland. Ook feliciteerde ik zijn tolk, die zat aan mijn zijde, voor hun nauwgezette werk. Belangrijk werk… Vooral in grote internationale aangelegenheden.’

De tolk knikte en Jan zegt dat hij toen wat dichter bij de Rus is gaan zitten. “Ik vond u een interessant man, dus ik vroeg u: zo ja, was u ook aanwezig bij de gesprekken tussen Reagan en Gorbatsjov in IJsland in 1986? Waar vonden de onderhandelingen over de overgave van het aantal kernwapens plaats?” De tolk knikte opnieuw.

Jan wil van de tolk weten hoe dat is gebeurd. “Hij zei dat ze bij elkaar zaten en Reagan begon de vraag te stellen: waarom schaffen we de kernwapens niet af? Dat leek Gorbatsjov een goed idee. Reagan was verrast en zei: daar gaan we op proosten.”

“En toen dronk hij het eerste glas whisky. Volgens de tolk zei Gorbatsjov toen: Hoeveel kernwapens gaan we hebben? Vijftig? Dat is goed, zei Reagan. En de tweede whisky was op.” Volgens Jan bleven de twee wereldleiders bieden en vooral drinken. Veel whisky’s leverden later uiteindelijk vijfhonderd kernwapens op.

De tekst gaat verder onder de foto.

Jan, 81, wilde dit verhaal lange tijd niet vertellen. Het zou schadelijk kunnen zijn voor zowel de artiest als Gorbatsjov. “Eigenlijk mocht die tolk, die aan een diner in Rotterdam zat, dat verhaal niet met mij delen. Die informatie zou zowel hem als Gorbatsjov ernstig kunnen schaden. Ik heb het geheim gehouden tot Gorbi’s dood in augustus 2022.”

Whisky voor Poetin en Zelenski?

Eerder dat jaar, op 23 februari, staken Russische troepen de grens met Oekraïne over. Dit is het startpunt van een oorlog die deze week twee jaar zal duren. “Ik zie Poetin en Zelenski momenteel niet bij elkaar zitten.”

“Daar is de situatie te slecht voor; er is een seizoen voorbijgegaan. Dat had direct na de wedstrijd moeten gebeuren Maidan-revolutie in 2014. Daar hadden ze een akkoord moeten bereiken en had Poetin zijn land (Loehansk en Donetsk) kunnen behouden”, legt Jan uit.

De tekst gaat verder onder de foto.

Als je een oplossing zoekt, graaf dan wat dieper in de geschiedenis, zegt Jan. ‘Waarom ontstaan ​​er conflicten? Laten we eens vanuit Russisch perspectief denken om dieper in de geschiedenis te graven. Je kunt niet zomaar zeggen: Poetin is gek. Nou ja, “Misschien wel, maar hij doet het niet zonder reden. Je moet weten hoe je moet zitten.”

Volgens Jan Boorsma kunnen we van de geschiedenis leren: ‘Van ongeveer 882 tot 1240 was er het Kiev-rijk. De grens reikte toen ongeveer tot aan de rivier de Dnjepr, zonder de huidige Russische regio’s Loegansk en Donetsk. Misschien moeten ze verstandig handelen. en vertrekken. “Die regio’s zullen immers terugkeren naar Rusland. Anders zie ik geen oplossing.”