Wie zijn grijze wolven en waarom is de wolvengroet zo controversieel?

1. Wat is de wolfsgroet?

Heel objectief gezien is de wolvengroet een handgebaar dat lijkt op de kop van een wolf. Het is een bekend gebaar, vooral in Türkiye, maar roept ook elders veel weerstand op. De UEFA heeft besloten de Turkse international Merih Demiral voor twee wedstrijden te schorsen: tegen Nederland kan hij niet spelen en als Turkije wint kan hij niet in de halve finales spelen.

Het gebaar vertegenwoordigt de manier waarop Türkiye volgens een mythe werd gesticht. “Turken zijn altijd strijders geweest”, zegt Petra de Bruijn, universitair docent Turksstudies aan de Universiteit Leiden. “Volgens een mythe uit de tijd dat het Turkse volk nog in Centraal-Azië woonde, verloren ze lang geleden een veldslag waarbij de hele natie omkwam, op één kind na. Volgens de mythe werd dat kind opgevoed door wolven, en uit hem ontstonden de huidige Turkse steden en cultuur.”

2. Waarom is het gebaar zo controversieel?

Daarvoor moeten we terug in de tijd, zegt De Bruijns collega Alp Yenen, gespecialiseerd in de politieke geschiedenis van het moderne Turkije. “In de jaren zeventig waren de Grijze Wolven veel in het nieuws; een extreemrechtse, ultranationalistische organisatie in Turkije die zich destijds inzet voor de nationalistische indoctrinatie van jongeren via jongerenorganisaties.”

“Die jaren waren erg turbulent in Turkije. Er waren gevechten op straat tussen linkse en rechtse studenten, tussen linkse en rechtse fabrieksarbeiders: mensen stonden lijnrecht tegenover elkaar en er vielen veel doden, want voorbeeld waarvan de Grijze Wolven grotendeels verantwoordelijk waren. De wolvengroet werd later het gebaar van deze organisatie.

3. Bestaat de organisatie nog?

Ja, zegt Yenen. “De Grijze Wolven hebben banden met de MHP, de Nationalistische Bewegingspartij, een coalitiepartner van de AK-partij van president Erdogan. Daarnaast is er de ideologie van de Grijze Wolven, die in Turkije ‘idealisten’ worden genoemd.”

Geweld hoort ook bij de werkwijze van de Grijze Wolven, zegt correspondent Pepijn Nagtzaam. “In de jaren negentig waren zij verantwoordelijk voor het bloedbad in Sivas. Daar staken ze een hotel in brand waar kunstenaars en intellectuelen van een Turkse minderheidsgroep, de Alevieten, zich hadden verzameld. Daar werden 37 mensen levend verbrand, onder wie een Nederlandse student.” ‘Het ligt heel gevoelig dat Demiral het gebaar maakte op 2 juli, de datum waarop in 1993 de hotelbrand plaatsvond.’

“Er zijn nog steeds berichten dat politieke tegenstanders van de Grijze Wolven zijn geïntimideerd, geslagen en soms zelfs vermoord.”

“Er loopt momenteel een gerechtelijk proces voor een moord binnen de Grijze Wolven”, zegt De Bruijn. “Een voormalig president van de organisatie, Sinan Ates, werd een paar jaar geleden vermoord toen hij zijn kantoor in Ankara verliet. Er ontstond een meningsverschil, waarna hij de organisatie verliet. De Turkse oppositie gaat ervan uit dat de moordenaar handelde op bevel van de organisatie. Grijze Wolven.”

4. Wat willen de Grijze Wolven?

“Ze willen een zeer nationalistische Islamitische Staat met alle Turkse volkeren, zonder ruimte voor andere etniciteiten of mensen die zich niet als Turken willen identificeren”, vat Nagtzaam samen. “Denk aan de Koerden, zij zien hen niet als een volk met een eigen bestaansrecht en met een eigen taal. Je bent Turks of je bent het niet, en in dat laatste geval hoor je niet bij Turkije”, zeggen ze. denken. ”

“Een andere groep die ze niet tolereren of accepteren zijn de alevieten. Dit volgt uit de aanval in de jaren negentig in Sivas.”

Het is niet bekend hoeveel mensen sympathiseren met de Grijze Wolven, maar volgens Yenen kan worden aangenomen dat iedereen die op de MHP heeft gestemd hun ideeën in meer of mindere mate steunt. Dat is ongeveer 8 procent van de kiezers. Dit geldt ook voor een aantal kiezers van Erdogan en een aantal extreemrechtse splinterpartijen. “Laten we dus aannemen dat het minstens het dubbele is, dat wil zeggen minstens 16 procent van de bevolking.”

Er zijn ook Grijze Wolven-fans in West-Europa. Maar experts weten niet of ze hier ook organiseren. “In sommige landen is de organisatie verboden”, zegt Nagtzaam. “Zoals in Frankrijk, waar zijn aanhangers in 2020 verschillende incidenten veroorzaakten tijdens herdenkingen van de Armeense genocide, een term die in Turkije niet wordt gebruikt.” In Nederland is de organisatie niet verboden.

5. Heeft Merih Demiral met zijn wolvengroet laten zien dat hij dit allemaal ook wil?

“Het is te gemakkelijk om daarover na te denken”, zegt Yenen. “De wolvengroet wordt steeds meer geaccepteerd in Turkije, waar rechts en nationalisme steeds populairder worden, net als in andere landen. Bovendien hebben veel mensen vandaag de dag, zoals mogelijk deze voetballer, deze situatie in voorgaande jaren tot aan de staatsgreep van 1980 niet meegemaakt. heb geen linksen in hun familie die nog steeds een hekel hebben aan de wolvengroet vanwege het geweld dat het voor hen met zich meebrengt.

“Demiral zegt dat hij het gebaar gebruikte als teken dat hij er trots op was Turks te zijn, en niet als teken van sympathie voor de Grijze Wolven. Ik geloof hem graag als hij dat zegt. Nu zeggen ook veel mensen: laat het maar gebeuren.” Go. Wauw, het is een onschuldig gebaar, maar dat is het niet, en het mag niet op die manier worden gedaan. Het is in ieder geval een teken van dominantie. Het wordt bijvoorbeeld nog steeds gebruikt tijdens het geweld tegen Syrische vluchtelingen, maar het was zeker nep .”

6. Wat vinden Turkse politici van het gebaar?

President Erdogan maakte gisteren bekend dat hij morgen naar de wedstrijd tegen Nederland wil. Dat valt op tijdens de onrust die nu is ontstaan: Erdogan annuleerde daardoor zelfs een reis naar Azerbeidzjan. “Türkiye beschouwt de straf van Demiral als discriminatie”, zegt Nagtzaam. “De regering, en dus ook Erdogan, zegt: die man heeft alleen bewezen dat hij Turks is. Wat is dit voor discriminatie? Daarmee is een gebaar op een voetbalveld een kwestie van politieke identiteit geworden.”