De commissie ethische aspecten van samenwerking begint

Vorige week heeft het College van Bestuur de commissie en haar opdracht officieel goedgekeurd. In dit proces is het advies van de Universiteitsraad over de inhoud en aanpak van de commissie meegenomen.

Onze waarden

De taak van de universiteit is het verwerven en overdragen van kennis. Een fundamentele waarde hiervoor is academische vrijheid. Maar academische vrijheid is niet absoluut, en er kunnen goede redenen zijn om andere waarden, zoals de universele mensenrechten, te laten prevaleren. Het is belangrijk dat de universiteit een werkwijze ontwikkelt om ad hoc beslissingen en herhaalde discussies te voorkomen. Daarom wil de universiteit op korte termijn een permanente adviesstructuur creëren voor deze fundamentele waardeoverwegingen. De taak van de tijdelijke commissie is het adviseren over de werkwijze om deze evaluaties uit te voeren.

De laatste tijd zijn wij als universiteit meerdere keren gevraagd een beslissing te nemen op basis van onze waarden. Eén van de redenen voor de oprichting van deze commissie is de oorlog tussen Israël en Palestina, en de intense emoties die dit conflict heeft opgeroepen binnen en buiten de universitaire gemeenschap. Als reactie op de oorlog eisten verschillende studenten- en werknemersgroepen dat de institutionele banden met Israëlische universiteiten zouden worden verbroken. Een andere reden is de vraag of we met de fossiele industrie willen blijven samenwerken en zo ja, in welke hoedanigheid.

Juiste moment

Om deze redenen vindt rector magnificus Hester Bijl dat de tijd rijp is voor de oprichting van deze tijdelijke commissie. ‘Wij realiseren ons dat de ethische aspecten van het samenwerken met partners steeds meer aandacht krijgen. Wat mij betreft is het een terecht feit: niet alleen de samenleving, maar ook onze eigen gemeenschap vindt dat dit hoog op onze agenda moet staan.’

De opdracht bestaat uit twee delen. In het eerste deel adviseert de commissie hoe we deze toetsing in de toekomst kunnen uitvoeren. Dit is een generieke methode. Het tweede deel is advies over hoe we onze huidige institutionele samenwerking in gebieden met ernstige conflicten kunnen evalueren, te beginnen met Israël en Palestina. De evaluatie begint direct na de oplevering van de methode.

“Gezien de huidige onrust is het logisch dat de commissie eerst onderzoek doet naar de banden met instituties in oorlogsgebieden, plekken waar conflicten spelen of waar mensenrechten in gevaar kunnen komen”, vervolgt Bijl. “Het werk van deze commissie is belangrijk en ik ben erg blij dat we een brede groep uitstekende experts bereid hebben gevonden om deze taak op zich te nemen.”

Taken en werkwijze.

Daarom is de commissie gevraagd een methode te ontwikkelen om nationale en internationale samenwerkingen op ethische aspecten te beoordelen, met speciale aandacht voor mensenrechten. De UR benadrukte dat er ook gekeken moet worden naar nationale samenwerkingen, iets dat in de opdracht is opgenomen.

De commissie zal ook bijzondere aandacht besteden aan de afstemming met de bredere gemeenschap voordat zij over de werkwijze advies uitbrengt aan het bestuurscollege. Vervolgens stemt de raad af met de UR.

Samenstelling commissie

In de commissie zitten (voormalige) wetenschappers van de Universiteit Leiden die in het verleden of heden management- of projectfuncties hebben vervuld. Bij de selectie is vooral gestreefd naar een goede balans tussen de verschillende wetenschappelijke disciplines. Ook zal de commissie specialistische kennis opdoen, bijvoorbeeld op het gebied van mensenrechten.

Het gaat om de volgende personen:

• Dirk Engberts, emeritus hoogleraar Regulatory Aspects of Medicine
• Antoaneta Dimitrova, hoogleraar vergelijkend bestuur
• Eric De Brabandere, hoogleraar Internationale Geschillenbeslechting
• Dorota Mokrosinska, universitair hoofddocent ethiek en politieke filosofie
• Annemarie Samuels, universitair hoofddocent Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie

In gesprek met de gemeenschap

Joanne van der Leun, hoogleraar criminologie en voormalig decaan van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, zal voorzitter zijn. ‘Met deze commissie willen we ons niet alleen richten op bestaande kennis, maar ook de dialoog aangaan met onze gemeenschap. Voor ons is vooral de connectie met jonge onderzoekers belangrijk. Deze aandacht voor de jongere generatie wetenschappers valt samen met de wens van het ministerie van OCW om hen intensiever bij dit soort processen te betrekken.’

“Voor de zomer komt de commissie voor het eerst bijeen”, vult Van der Leun aan. “Het vraagstuk waar de commissie zich nu over buigt is uiteraard behoorlijk complex, maar we hopen voor het einde van dit kalenderjaar advies te kunnen geven.”