De staatssecretaris verliet Den Haag en bezocht de inwoners van Groningen: ‘Hans heeft zich aan zijn belofte gehouden’

Hans Vijlbrief heeft haast. Op het Ministerie van Economische Zaken is de demissionaire staatssecretaris (Mijnbouw, D66) zijn koffers aan het pakken. Je moet wekelijks naar de Tweede Kamer gaan voor het vragenuurtje en daarna stemmen over de moties. Vijlbrief treedt af als staatssecretaris, maar blijft lid van de Tweede Kamer. En daar kijkt hij naar uit. “De Tweede Kamer is een prachtig instituut. Je zit in een kleine kamer met 150 mensen die wetten maken. Daar is iets romantisch aan. Echter?”

Vijlbrief was tweeënhalf jaar staatssecretaris van Mijnbouw. Destijds werd het parlementaire onderzoek naar de gaswinning in Groningen uitgevoerd en als reactie hierop presenteerde het kabinet een pakket maatregelen dat Groningen 22 miljard euro opleverde en de gaswinning definitief werd stopgezet. De staatssecretaris kon zich vrijwel volledig aan Groningen wijden en besloot het anders te doen dan zijn voorgangers. Ik werkte een paar dagen per maand in Loppersum. Inwoners van Groningen kunnen bij u terecht om vragen te stellen, hun problemen met de verduurzaming van hun woning te delen of om hulp te vragen.

Met boodschappentassen vol mappen met brieven gingen ze het kantoor van Vijlbrief binnen. Hij had vier gesprekken op een halve dag. Iedereen had twintig minuten. Vijlbrief begon elk gesprek met te zeggen dat hij er niet zeker van was dat hij de bewoner kon helpen, maar dat hij er wel zeker van was dat de bewoner hem zou helpen. “Dankzij wat ik hoorde, kon ik dingen veranderen en het beleid veranderen”, zegt Vijlbrief.

Als politicus kun je anders regeren, leerde Vijlbrief in Groningen. “Het feit dat je er bent, dat als je iemand op straat tegenkomt, je naar hem of haar luistert. Dat ze je een cadeautje kunnen geven als alles goed is gegaan. Maar ook dat ze het kunnen zeggen als het nog niet klopt. Dat maakt veel uit. In zo’n dossier moet je het brede wetgevende kader waarin je werkt volledig vergeten om je volledig te kunnen focussen op het werk van het volk.”

Cynisch

De komst van Vijlbrief naar Groningen heeft veel veranderd, zegt Coert Fossen, voorzitter van de Groningse Bodembeweging. “Het laat zien dat Groningen ertoe doet. Den Haag nadert ons. “Ze nemen ons serieus.”

Cody Rozema was behoorlijk cynisch toen Vijlbrief hem begin vorig jaar uitnodigde om te komen spreken. Rozema is voorzitter van jeugdclub Jong Noord, opererend in de gemeente Eemsdelta. Daar werd een groot deel van het gas gewonnen. De overheid staat niet aan jouw zijde, maar vóór jou, leerde Rozema als kind toen hij opgroeide in het aardbevingsgebied. “Vijlbrief bereidde destijds de kabinetsreactie op het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie voor en wilde daar graag met ons over praten. Voordat ik daarheen ging, zei ik tegen mijn collega dat ik hem gewoon “Hans” zou noemen. Hij is ons iets verschuldigd en wij zijn hem niets schuldig”, zegt Rozema.

Nu is hij minder cynisch. “Ik heb Vijlbrief vaak horen zeggen dat je pas vertrouwen krijgt als je het geeft. Dat is wat hij deed. Hans heeft zijn belofte gehouden om ons erbij te betrekken. Voor mij heeft het mij geholpen het vertrouwen in de politiek terug te winnen”, zegt Rozema.

Vijlbrief kon tijdens het overleg in Loppersum niet meteen alles uitleggen. “Mensen kwamen vaak met plattegronden en foto’s van de wijken. Toen begonnen ze uit te leggen dat ze vier huizenrijen aan het slopen waren om nieuwe huizen te maken. Ze woonden in de enige rij waar geen nieuwe huizen werden gebouwd. Hoe is het mogelijk? Ik kon het niet meteen logisch uitleggen. Maar we gingen het uitzoeken.”

Moeilijk

De omvang van het timmer-, sloop- en bouwwerk in het aardbevingsgebied van Groningen is enorm. Het is noodzakelijk om 27.455 adressen te versterken. De helft voldoet nu aan de veiligheidsnormen. De versterking, die in 2013 begon, verloopt al jaren ingewikkeld. Allereerst was niet duidelijk waaruit de versterkingsoperatie precies bestond. De omvang of wat het voor de regio zou betekenen, was onbekend. Ook het onvermogen van de verantwoordelijke publieke en private actoren speelde een rol, concludeerde de parlementaire onderzoekscommissie.

In 2028 moeten alle woningen in het aardbevingsgebied aan de norm voldoen. Maar de gemeente Eemsdelta, waar de meeste woningen van de operatie staan, en het Staatsmijntoezicht waarschuwen al jaren dat dit in het huidige tempo niet mogelijk zal zijn. Dit is het grootste openstaande dossier dat Vijlbrief overlaat aan zijn opvolger, staatssecretaris van Herstel van Groningen, Eddie van Marum (BBB).

De versterking is een symbool geworden van de onmacht van de regering.

Misschien had ik meer moeten doen om het te versterken, zegt Vijlbrief nu. “Het is het moeilijkste van allemaal. Perspectief bieden, zoals we dat doen met plannen voor de toekomst van Groningen, is positief. Als je het goed doet, zal het een verschil maken. toename. Dit is niet verrassend, want iedereen die ooit zijn huis heeft gerenoveerd weet hoe ingewikkeld het is. En hier werken we aan duizenden huizen tegelijk. Het is als een operatie in de modder. In zeer zware en diepe modder. De versterking is een symbool geworden van de onmacht van de overheid.”

Gedurende de twee en een half jaar dat Vijlbrief staatssecretaris van Mijnbouw was, toonde hij regelmatig zijn emoties. Tijdens zijn verhoor voor de parlementaire onderzoekscommissie, waar hij erg zenuwachtig van werd, tijdens de presentatie van de kabinetsreactie op het parlementaire onderzoeksrapport en toen in april de Eerste Kamer twijfelde aan zijn besluit om de gaswinning definitief stop te zetten. Hij dreigde met aftreden als de Eerste Kamer de sluiting van het Groningse gasveld zou uitstellen. “Er is altijd wel iets onstabiels in de wereld. Dat is het leven helaas. Als we het nu niet sluiten, wanneer dan wel?

Delen





E-mail de redacteur