Het regeerakkoord verbetert de sociale zekerheid niet structureel.

De volgende vier regeringspartijen zullen met het regeerakkoord de sociale zekerheid op de langere termijn niet kunnen verbeteren. Dit stelt het Nationaal Instituut voor Begrotingsvoorlichting (Nibud) in reactie op het akkoord. Het Nibud wachtte met reageren totdat hij de plannen van het nieuwe kabinet kon overbrengen.

Sociale zekerheid en koopkracht waren belangrijke thema’s tijdens de verkiezingen. Volgens het Centraal Planbureau zullen de regeerakkoordplannen leiden tot een lichte stijging van de koopkracht en een vermindering van de armoede. Voor mensen met een laag inkomen wordt dit bereikt door het verhogen van uitkeringen als huurtoeslag en kinderbudget, maar volgens het Nibud is dit vooral een oplossing voor de korte termijn.

Het Nibud wijst erop dat toewijzingen ook voor problemen en onzekerheid bij huishoudens kunnen zorgen. “Mensen weten niet dat ze er zijn, ze kunnen ze niet aanvragen en sinds de uitkeringskwestie durven ze dat ook niet meer”, zegt directeur Arjan Vliegenthart. “Er zijn veel redenen om het uitkeringssysteem grondig te herzien. Het hebben van deze voordelen in de overeenkomst kan mensen hier en nu helpen, maar het is gegarandeerd dat het kapotte systeem alleen maar steviger wordt en nog moeilijker te veranderen.”

Ook moet volgens het Nibud de afhankelijkheid van uitkeringen en steun van gemeenten worden verminderd. Gemeenten zouden bijvoorbeeld zelf de energietoeslag kunnen bepalen, waarbij de ene gemeente genereuzer is dan de andere. “Als de sociale zekerheid voor iedereen in Nederland geldt, dan moet deze landelijk verankerd zijn.”

Volgens het Nibud zou er nog een probleem kunnen ontstaan ​​als het overheidsbudget voor toewijzingen plotseling zou dalen en opnieuw zou worden verlaagd.

Een structurele oplossing zou volgens het Nibud het verhogen van het sociaal minimum zijn, iets wat de Sociaal Minimumcommissie vorig jaar al aanbeveelde.

Het akkoord omvat ook maatregelen om de bestedingen van huishoudens terug te dringen, zoals een verlaging van de energiebelastingen en het eigen risico. Het Nibud voorspelt dat dit gepaard zal gaan met hogere zorgpremies, waardoor het effect klein zal zijn.

Vliegenthart vindt dat focussen op de bestedingen een goed idee is. “Ik denk dat dit een aanpak is die heel goed kan werken. Natuurlijk hebben we de afgelopen jaren gezien dat het leven duurder is geworden. We denken dus dat niet alleen naar de inkomsten kijken, maar ook naar de uitgaven, een goede aanpak is.” “

Tegelijkertijd omvat de overeenkomst prijsverhogingen. Zo verdwijnt de verlaging van de accijns op benzine en gaat de BTW op onder meer boeken en kaartjes voor concerten en sportwedstrijden omhoog.

Het grootste gemis voor het Nibud is de aandacht voor de energietransitie. Al zijn daar volgens het instituut maatregelen voor nodig. Ook besteedt het instituut geen aandacht aan armoedebestrijding in Caribisch Nederland.

Het Nibud heeft de plannen nog niet precies door kunnen rekenen, omdat de plannen daarvoor nog niet specifiek genoeg zijn. Daarom heeft het instituut onderzocht wat de gevolgen zijn als het in het convenant vastgelegde overheidsbeleid ongewijzigd zou worden uitgevoerd. Laagverdieners zouden dan enkele tientallen euro’s per maand verdienen. Met name door de verhoging van de huurtoeslag, het kinderbudget en de verlaging van de inkomstenbelasting. Gemiddelde inkomens zouden met zo’n veertig euro per maand profiteren van de lagere inkomstenbelasting.

Het Nibud benadrukt dat het nu wachten is op concretere maatregelen. “Er is veel werk aan de winkel”, zegt Vliegenthart. Ongeacht de maatregelen hoopt hij bovendien dat er een samenhangende aanpak komt ‘om de sociale zekerheid in Nederland te waarborgen’.