Volg het Bachfestival in woord en beeld met het Bachjournaal van Jacques Malschaert

23 juni 2024 • 11:43 door Jacques Malschaert

DORDRECHT – Van vrijdag 21 juni tot en met zaterdag 29 juni vindt het Bach Festival plaats in Dordrecht. Jacques Malschaert volgt hem met een dagelijks nieuwsbericht. Wat heb je bezocht en waar ga je de volgende dag heen?

Zaterdag 22 juni, drie keer Bach

“Dichter bij Bach”
Met het programma “Dichter bij Bach” De makers verbinden het Leipzig uit de tijd van Johann Sebastian Bach, driehonderd jaar geleden, met het Dordrecht van nu. En dit in de Biesboschhal, een industriegebied in een gebied waar de bewoners waarschijnlijk de grootste zorg hebben over de vervuiling veroorzaakt door Chemours.

Schepper, samensteller en presentator David Prins van muziektheater Hollands Diep neemt ons mee op reis door de stad en de tijd. In een stad is er feest, rouw en zorg. Dit gebeurde in Leipzig en nu ook in Dordrecht.

We liepen door Bach’s Leipzig. Begeleid door toetsenist Charlie Bo Meiering zingt het Drechtsteden Bachkoor wereldlijke Bachcantates gerelateerd aan de plek waar we doorheen trekken. De Dordtse spoken word-kunstenaars Boike Wieman en Freddie den Besten brengen ons terug naar onze tijd en plaats. Meer een eigen plaats en tijd, wat het erg interessant maakt.

Van Jachtslot tot de stadspoorten
De wandeltocht begint in de heuvels van Leipzig, waar een feest wordt georganiseerd in het jachthuis. Het resultaat van de jacht wordt diezelfde avond genuttigd met de nodige drankjes. Bach, bekend om zijn heilige cantates en zijn passies, biedt er de muziek aan, waaronder “Ihr lieblichste Blicke, Ihr freudige Stunden, Euch bleibe das Glücke auf eeuwige verbunden!” Lang leve prins Christian!! Freddie den Besten droomt van de hemel als hij al in de zevende klas zit. Over een feest zonder gasten.

Van het feest in het Jachtslot gingen we verder naar de begrafenis van de keurvorst van Saksen en de koningin van Polen. Het Drechtstedenkoor zingt “Doch Königin, du Stirbest nicht, man weiss, was man an dir besessen.” In een prachtig klassiek gedicht rouwt Boike Wieman om zijn geliefde Sofie: “Lieve Sofie, laatst was je jarig…” het verlies blijft voortduren, ook al overleed ze drie jaar geleden.

Via Thomas Schule en Koffiehuis Zimmerman eindigen we de wandeling door Leipzig bij de stadspoort, omgeven door lindebomen. Bach heeft overal zijn muzikale sporen achtergelaten, met af en toe een wijze les. Wacht niet met zeggen wat je te zeggen hebt, het kan te laat zijn…

Terwijl we in Leipzig bij de stadspoorten belanden, belanden we in Dordrecht vanzelfsprekend aan de rivieroever, waar de rivieren elkaar raken en geruisloos slingeren en waar alle inwoners van Dordrecht zich afvragen of het werk nog wel af zal zijn. “De kleinste stukjes schoonheid zijn het sterkst in je liedje”, aldus onze spoken word-artiesten.

De wereldlijke cantates
Bach kennen we vooral van zijn grote en minder grote religieuze muziek. De muziek voor dit concert waren wereldlijke cantates, gebaseerd op gebeurtenissen in de stad, waarvoor Bach later muziek schreef. Deze muziek vinden we regelmatig terug in zijn religieuze muziek.

Een bijzonder geslaagde poging om met de aanwezige artistieke mogelijkheden het Leipzig van driehonderd jaar geleden (met de muziek van de grote componist) te verbinden met het Dordrecht van nu (met de spoken word artiesten van Dordrecht). regisseur Johannes Gierl en toetsenist Charlie Bo Meijering.

James Oesi en Dudok Kwartet Amsterdam
Na twee concerten in de Biesboschzaal was het tijd voor een concert in het hart van het festival. Dit hart vonden wij midden in de straat vlakbij bioscoop De Witt en de Kunstkerk. Het zat enigszins verstopt in de brochure, maar we konden al ergens lezen dat artistiek directeur Marieke Hopman vervangen wordt door James Oesi. Oesi is contrabassist en componist. En in deze rol ontmoetten we hem in de Kunstkerk, met het Dudok Kwartet Amsterdam. Er werd flink afgeweken van het oorspronkelijke programma, opgenomen in de festivalbrochure. Meer Bach en dat was echt waar. Oesi zelf begon met Suite nr. 1 BWV 1007, oorspronkelijk voor cello, maar nu omgebouwd tot contrabas. En de eerste paar noten laten zien wat voor tovenaar James Oesi op zijn instrument is. Hierna stroomde het podium beetje bij beetje vol. Ik ga meteen naar het stuk ‘Jesu wir sind hier’. Voor mij is het een bevestiging dat Bach groot is in wereldlijke muziek, zoals de cellosuites en de Goldbergvariaties, maar dat hij werkelijk onsterfelijk is geworden met zijn heilige cantates en bredere religieuze muziekstukken.
Eigenlijk weet ik niet waar mijn ziel is, maar wie weet. Maar als ik stukken als ‘jesu wir sind hier’ hoor, en dan zo dicht bij de muzikanten die ze uitvoeren, hoef ik het niet te weten, ik heb gewoon het gevoel dat het ergens is, waar dan ook.

Van het oorspronkelijke programma bleef een stuk van tijdgenoot Caroline Shaw over. Ik kon de Bach-connectie niet plaatsen, maar het was wel spannend. Ook Dvoráks kwintet opus 77 stond op het oorspronkelijke programma en werd terecht behouden. Nu ben ik een grote fan van deze Tsjechische componist. En ik werd niet teleurgesteld. Wat een schoonheid, wat een melancholie en ook wat een kracht. Ook hier bereikten ze met zijn vijven grote hoogten.
Mijn eerste conclusies over dit optreden: Laten we hopen dat James Oesie zich niet al te veel zorgen maakt over zijn nieuwe positie in de muziekwereld, namelijk artistiek leider, en dat hij vaker met zijn contrabas het podium op gaat. Mijn tweede conclusie: Het Dudok Kwartet mag niet ontbreken op het volgende Bachfestival!! Maar gezien de fantastische interactie tussen het kwartet en de toekomstige artistiek leider kunnen we alvast een naam verzinnen voor het volgende festival.

Orgelfestivals in de Grote Kerk
Laten we verder gaan naar het volgende hoogtepunt van Bachs grootsheid: Bach, de organist. De Grote Kerk diende als decor ter ere van Bach als componist van orgelwerken. Na enkele orgelwerken met het eigen basorgel van de grootmeester, uitgevoerd door de beste organisten uit de regio, begon componist David Dramm met het hoofdwerk van de avond, zijn eigen compositie Sanctuary. Terwijl we ons tijdens de vroege werken van Bach nog in het comfort van het vertrouwde bevonden, met Bachs prachtige en melodieuze werken, maakte David Dramm ons wakker. Toen het geweld nog niet helemaal was geluwd, werd het publiek naar het nog grotere originele kerkorgel geleid, waar net als bij het orgel van Bach de registers flink open gingen. Als Bach driehonderd jaar later geboren was, had hij dit soort orgelwerken simpelweg gecomponeerd. De voor mij nieuwe orgelwerken zorgden voor een bijzondere luisterervaring. De mogelijkheden van het grote kerkorgel werden maximaal benut. Na een tweede beweging in de kerk ging ik weg. Ik was niet langer geïnteresseerd in visuele effecten of dansers. Deze Grote Kerkavond was echter een bijzondere kennismaking met de orgelmuziek van toen en nu.
En wat kan een Dordrecht Bachfestival zonder programma’s in de Grote Kerk? Alsof je ongestraft een Bachfestival in Leipzig zou kunnen organiseren en de Thomaskerk en de Nicolaikerk als podiumlocaties zou kunnen negeren.

Wat staat ons te wachten op zondag 23 juni:

• Een ochtendwandeling met poëzie en livemuziek, 10.00 uur, in het Biesbosch Centrum
• Bach tot de Toekomst (8+), familievoorstelling, 13.00 uur in bioscoop De Witt.
• Loks vier generaties geluid, 15.00 uur, in het Museum van Educatie, wereldpremière
• The Johannes Chain, wereldpremière, 17.15 uur Guillerminakerk
• Het beste van Bach en Einaudi, met Jeroen van Veen, 20.00 uur in de tuin van het Dordrechts Museum.