Duinwater in overvloed: de visie van Stichting Duinbehoud

Afgelopen winter was qua neerslag een bijzondere periode. In de maanden oktober tot en met december 2023 viel er 461 mm regen, een extreem hoge hoeveelheid. De gemiddelde neerslag tijdens deze periode van het jaar bedraagt ​​258 mm. Dit is dus 20 centimeter extra regen. De daaropvolgende maanden, januari en februari, waren ook erg nat door hevige regenval.

Afgelopen winter was qua neerslag een bijzondere periode. In de maanden oktober tot en met december 2023 viel er 461 mm regen, een extreem hoge hoeveelheid. De gemiddelde neerslag tijdens deze periode van het jaar bedraagt ​​258 mm. Dit is dus 20 centimeter extra regen. De daaropvolgende maanden, januari en februari, waren ook erg nat door hevige regenval.

Door: Stichting Duinbehoud

Door deze extreme regenval steeg het grondwater in de duinen tot ongekende hoogten. De extra 20 cm regen in de laatste 3 maanden van 2023 zal ervoor zorgen dat het grondwaterpeil met 60 cm stijgt. En omdat grondwater uit hoge duinen naar lagere duinvalleien stroomt, kan het grondwater in duinvalleien in 3 maanden 1 meter stijgen. De stijging van het grondwater komt bovenop de stijging van het grondwater die normaal in de wintermaanden optreedt (dit is enkele decimeters).

Wat zijn de gevolgen?

Veel duinvalleien zijn door extreme regenval veranderd in duinmeren met een grote waterplas. Op verschillende plekken staan ​​de voet- en fietspaden onder water en kunnen bezoekers van het duingebied hun bekende wandelingen of fietstochten niet meer maken. In het duingebied van Duin-en Kruidberg is de toegang tot het strand al maanden onbereikbaar vanwege de hoge waterstand. De verantwoordelijken voor de duinen informeren de bezoekers, maar hebben grote moeite om alles in goede banen te leiden.

Wat zijn de positieve gevolgen?

Deze extreme neerslag heeft veel positieve gevolgen voor de natuur. De zoetwaterbel onder de duinen is aangevuld en er is nu tot ver in de zomer voldoende water voor de plantengroei in de vochtige duinvalleien. Ook voor padden, kikkers en salamanders zijn duinmeren aantrekkelijke plekken geworden om hun eieren te leggen. En langs de binnenrand van het duin zien we het water door de duinverstoringen terugstromen. Waterinsecten profiteren hiervan. In duingebieden die worden gebruikt voor de drinkwaterproductie, zouden waterbedrijven regenwater kunnen gebruiken voor de drinkwaterproductie. Ze hoefden minder water uit de rivier in het duingebied te infiltreren.

Maar er zijn ook nadelen.

Op verschillende plaatsen moest het maaien worden onderbroken omdat de grond te drassig werd. Hierdoor ontstaat een verdikking van de duinvalleien, waardoor bijzondere plantensoorten zoals moerasnieskruid of parnassia worden aangetast. In IJmuiden zijn helaas salamanders omgekomen tijdens het pompen van water (om de weg en parkeerplaats droog te leggen). En het is afwachten of al het leven dat in de bodem overwintert (zoals vlinderpoppen) deze extreme neerslag heeft overleefd.

Schade aan woningen

De meeste schade zien we echter bij woongebouwen langs de randen van de duinzone. Daar zorgen optrekkend grondwater en regenwater uit het hoge duingebied voor schade aan woningen. Kelders liepen onder water, apparatuur raakte beschadigd en er moesten pompen worden gebruikt om het water af te voeren. Bewoners werden door deskundigen geïnformeerd tijdens informatieavonden in Bloemendaal en Velsen. De boodschap die de bewoners hoorden, was niet de boodschap die ze wilden horen. Dit probleem is niet op korte termijn op te lossen. Schade kan alleen lokaal worden beperkt door water op te pompen. Op de langere termijn moeten we werken aan structurele oplossingen. Omdat deze extreme neerslaggebeurtenissen vaker kunnen voorkomen als gevolg van de klimaatverandering. Gepresenteerde oplossingen zijn onder meer het aanleggen van afvoeren in woonwijken en rond woningen, het waterdicht maken van kelders of het plaatsen van duinwallen langs de randen van de duinen om water af te voeren. Dit wordt een gezamenlijke taak van bewoners en overheden.

Het wordt een uitdaging om al dit regenwater langer vast te houden voor gebruik in droge zomers. Bijvoorbeeld door het aanleggen van zoetwatervoorzieningen (ondergronds).