Het aantal bedreigingen neemt toe. Maar is Nederland minder veilig?

Uit de Dreigingsmonitor Monitoring en Veiligheid 2022-2023 blijkt dat een grote groep van de samenleving te maken heeft met vooral digitale dreigingen. Het aantal van dit soort bedreigingen neemt toe, maar wordt zelden uitgevoerd. Bovendien blijft de dreiging van de georganiseerde misdaad onverminderd bestaan. Het aantal uitgevoerde aanslagen en liquidaties is echter afgenomen. Sterker nog, explosies en geweld in relaties zijn toegenomen.

Een momentopname van de huidige bedreigingen

De Dreigingsmonitor geeft een overzicht van actuele dreigingen in Nederland die relevant zijn voor het monitoring- en beveiligingssysteem. Dit systeem bestaat uit de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), politie, Openbaar Ministerie en Koninklijke Marechaussee. Het systeem is ontworpen om aanvallen op mensen, objecten en diensten te voorkomen. Als er sprake is van een ernstige, levensbedreigende situatie die niet met reguliere politie-aandacht kan worden opgelost, kan het systeem actie ondernemen.

“We zien in de media veel spectaculaire krantenkoppen over bedreigingen”, zegt onderzoeker Roy Hofkamp. ‘Dit heeft grote invloed op de perceptie van veiligheid in de samenleving. Wij willen de echte dreiging vanaf gepaste afstand waarnemen. Dat doen we op basis van openbare bronnen.”

Het aantal liquidaties neemt af, maar de aard ervan verandert, waardoor de indruk ontstaat dat het geweld toeneemt.

Georganiseerde misdaad, liquidaties en explosies

Threat Monitor verschijnt periodiek voor een overzicht door de jaren heen. Vergeleken met de eerste monitor in 2021 zien onderzoekers dat de liquidaties afnemen, maar dat de aard ervan verandert, waardoor de indruk ontstaat dat het geweld toeneemt. Onderzoeker Stijn van ‘t Land: “Een liquidatie wordt bijvoorbeeld bewust in het bijzijn van familieleden uitgevoerd en er wordt minder aandacht besteed aan de vraag of er omstanders zijn.”

De vraag die onderzoekers stellen is of de afname van het aantal liquidaties verband houdt met de toename van het aantal explosies. Na alle aandacht die de moorden op Peter R. de Vries en advocaat Derk Wiersum hebben gekregen, kunnen figuren uit de onderwereld het strategisch nadelig vinden om zoveel aandacht op zichzelf te vestigen. Het gevolg is dat ze hun toevlucht nemen tot andere vormen van intimidatie.

Digitale bedreigingen

Volgens onderzoekers is het aantal digitale dreigingen aanzienlijk en treft vrijwel iedereen die een mening uit. Deze bedreigingen worden zelden uitgevoerd, maar hebben een aanzienlijke impact op de mensen die de digitale berichten ontvangen. Iemand besluit bijvoorbeeld geen rechter te zijn of een journalist schrijft een bepaald verhaal niet. Het monitoren en beschermen van het systeem betekent in dit opzicht misschien weinig. “Daarom is er discussie over hoe je deze bedreigingen kunt verminderen en hoe je mensen weerbaarder kunt maken om ze het hoofd te bieden”, zegt universitair hoofddocent Jelle van Buuren.

Het jaarlijkse aantal sterfgevallen als gevolg van relatiegeweld is hoog vergeleken met andere bedreigende verschijnselen.

Geweld in relaties

Het jaarlijkse aantal sterfgevallen als gevolg van relatiegeweld is hoog vergeleken met andere bedreigende verschijnselen. Volgens Hofkamp is de afgelopen vijf jaar een structureel patroon van tussen de twintig en vijftig vermoorde vrouwen zichtbaar geworden. In een groot deel van de gevallen is de (ex)partner de verdachte en in veel van deze gevallen zijn vooraf duidelijke signalen van dreiging, zoals stalking en mishandeling, waar te nemen. “Bij de Dreigingsmonitor geven we aan dat relationeel geweld serieuzere aandacht verdient.”

Zorg voor grenzen

Bij het monitoren en beschermen van het systeem zijn veel verschillende soorten bedreigingen betrokken. Daarom is het van groot belang om de ontwikkeling van huidige en nieuwe dreigingsfenomenen te kennen. De Dreigingsmonitor draagt ​​hieraan bij. De uitdaging die deze monitor laat zien is volgens de onderzoekers dat er grenzen zijn aan het uitsluiten van risico’s. Van Buuren: ‘Alle risico’s zijn nooit uit te sluiten. “We moeten leren omgaan met een zekere mate van onzekerheid.”

Tekst: Dagmar Aarts
Afbeelding: ANP