Dat geldt ook voor muziek: hoe het bespelen van een instrument het tienerbrein beïnvloedt

Ontwikkelingspsycholoog Lina van Drunen weet als geen ander hoeveel oefening het kost om een ​​muziekinstrument te leren bespelen. “Ik speel gitaar en zing, dus ik vond het heel fascinerend om te leren welk effect het heeft op de ontwikkeling van de hersenen.” Bij het doornemen van de literatuur ontdekte hij ook: ‘Er is al veel onderzoek gedaan naar de gevolgen van de zogenaamde ongunstige omgeving voor de hersenen, zoals het opgroeien in een omgeving met veel stressoren. Maar niet naar cognitief verrijkende omstandigheden, zoals een muzikale omgeving. Daarom onderzocht hij de invloed van de muzikale omgeving en de coronapandemie op de hersenontwikkeling van vijfhonderd tweelingen tussen de 7 en 14 jaar oud.

Unieke kans

“De dataverzameling voor mijn onderzoek begon acht jaar geleden, maar mijn promotietraject duurde vier jaar”, zegt Van Drunen. Toen de gegevensverzameling voor het derde MRI-onderzoek in 2020 begon, hadden er al ruim honderd tweelingen deelgenomen voordat de coronaviruspandemie begon. ‘Hierna werd het onderzoek voor drie maanden opgeschort. Het was even schrikken, maar gelukkig konden we daarna de metingen hervatten.’ Deze periode bood ook een unieke kans. “We kunnen nu de invloed meten die deze ongunstige omgeving heeft op de hersenontwikkeling. We hadden immers al gegevens van een groep jongeren die de pandemie niet hadden meegemaakt; “Nu vergelijken we deze gegevens met die van adolescenten midden in de pandemie.” In zes jaar tijd werd de tweeling in totaal drie keer gemeten in de MRI-scanner. Daarnaast voerden ze cognitieve taken, sociaal-gedragstaken en een sensomotorische synchronisatietaak uit om de muzikaliteit te meten.

‘We vermoeden dat de hersenen van jonge muzikanten zich langer blijven ontwikkelen’

Muziek spelen vertraagt ​​de ontwikkeling van de hersenen

Bij de muzikaliteitstaak keken de onderzoekers naar hoe goed de jongeren hun vinger op de muziek konden bewegen verlies van een metronoom en muziek. Vervolgens keken ze hoe de hersenontwikkeling voorspelde hoe goed de jongeren in die taak waren. “We zagen dat sommige hersengebieden zich langzamer ontwikkelden bij jongeren die goed waren in de muzikale taak en veel met een instrument oefenden, zoals gebieden die te maken hebben met motorische functies en emotieregulatie.” Dat klinkt negatief, maar Van Drunen en zijn collega’s interpreteren dit resultaat als een teken dat de hersenen zich langzamer ontwikkelen. ‘Onze suggestie is dat de hersenen van jonge muzikanten zich langer blijven ontwikkelen en dat de zogenaamde leer venster Het is breder. Dit effect zien we al bij jongeren die af en toe op amateurniveau muziek maken.’ Dat een muzikale omgeving verrijkend is voor de hersenontwikkeling komt overeen met eerder onderzoek. Hieruit blijkt dat muziek spelen stress vermindert, zorgt voor een betere regulatie van emoties en goed is voor de sociale interactie, omdat je met anderen speelt.

‘De coronapandemie heeft jongeren op bepaalde vlakken gedwongen sneller volwassen te worden.’

Effect van de coronapandemie

De onderzoekers constateerden een tegenovergesteld effect als ze keken naar de impact van de coronapandemie. «Daar zagen we een versnelde ontwikkeling van bepaalde hersengebieden. In het bijzonder de mediale prefrontale cortex en hippocampus, die geassocieerd zijn met sociale interacties en stressregulatie. Een dergelijke versnelde ontwikkeling is niet noodzakelijkerwijs slecht. Hersenen lijken zich aan te passen om beter te overleven in de omgeving waarin we opgroeien. De coronapandemie heeft jongeren op bepaalde vlakken gedwongen sneller volwassen te worden.’ Bovendien ontwikkelde het hersengebied dat betrokken is bij het innemen van het perspectief van een ander zich na een tijdje weer in het tempo van vóór de pandemie. ‘Blijkbaar hebben de kinderen manieren gevonden om op een nieuwe manier sociale contacten te onderhouden. “Dat duidt op veerkracht.”

Welzijn van adolescenten

Van Drunen benadrukt dat zijn resultaten niets zeggen over hoe slecht of wenselijk het is dat de hersenen zich in een bepaald tempo ontwikkelen. “We weten inmiddels dat de omgeving een belangrijke rol speelt in hoe dit gebeurt in de adolescentie, maar het is nog onduidelijk welke invloed dit heeft op het welzijn van jongeren.” Hij gaat dit de komende jaren verder onderzoeken als postdoc in het ActiveMinds project aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘Samen met jongeren gaan we ontdekken wat zij denken over fysiek en mentaal welzijn en hoe we dat beter kunnen meten. Zo leren we samen met hen wat ze kunnen doen om hun eigen welzijn te verbeteren.’