Publiek Leiderschap in breder perspectief: ‘Iedereen doet mee aan leiderschap’

Niet alles waar een bijvoeglijk naamwoord voor staat, is slecht. Integendeel, er zijn veel goede dingen gepubliceerd over leiderschap. Een nieuw woord lost het probleem echter niet op. ‘Het duurzaam leiderschap noemen helpt de klimaatproblemen niet. En bij digitaal leiderschap geldt dat niet voor digitalisering. Door dit soort labels te plakken suggereer je dat er simpele oplossingen zijn. Al zijn die niet aanwezig in de grote maatschappelijke veranderingen die we momenteel meemaken.’

Gezien het feit dat complexiteit het andere licht is waarin het publieke leiderschap het wil zien. “We moeten begrijpen waarom sociale veranderingen zo complex zijn en waarom alle verschillende betrokken actoren moeten bijdragen aan een oplossing.” En met ‘wij’ bedoelt hij niet alleen bestuurders, ambtenaren en politici, maar ook de rest van Nederland. “Snel iemand de schuld geven, zich haasten om een ​​oplossing te vinden, eisen dat de regering het probleem oplost met nieuwe wetten of wachten op nieuwe politieke leiders om het migratieprobleem op te lossen – dit alles maakt deel uit van de obstakels in ons gedrag die in de weg staan. ver op het pad.’

“Wat mij fascineert aan organisaties is dat ik nog nooit iemand ben tegengekomen die geen goed verhaal heeft over wat volgens hen beter kan.”

Die snelheid en de neiging om alles zo te vereenvoudigen zorgden ervoor dat Kuipers leiderschap aanvankelijk helemaal niet zo interessant vond. Door zijn werk als organisatieontwikkelaar veranderde dit. ‘Wat mij fascineert aan organisaties is dat ik nog nooit iemand ben tegengekomen die geen goed verhaal heeft over wat volgens hem beter kan. Maar veel mensen zijn een beetje in de war over hoe zij hier zelf aan kunnen bijdragen. Dat kruispunt vind ik interessant, zeker vertaald naar maatschappelijke vraagstukken.”

Het sociale gesprek

Kuipers definieert publiek leiderschap als het proces van het beïnvloeden en faciliteren van anderen op basis van een gedeelde intentie om sociale doelen te bereiken. Die brede definitie sluit niemand uit van leiderschap en Kuipers wil de komende jaren de volle breedte ervan verkennen.

Is van mening dat alle stemmen en perspectieven op complexe vraagstukken gehoord moeten worden. Hierdoor kun je ook veel ervaring meenemen. En niet alleen mensen die formele posities bekleden moeten meedoen, maar ook mensen van buitenaf, de rest van de samenleving. Maar hoe bereik je dat en hoe bereik je mensen die dingen kunnen organiseren in wijken of buurten? Welk leiderschap heb je daarvoor nodig? Hoe kunnen we voorkomen dat organisaties zich verschuilen achter regels en niet echt luisteren naar wat burgers willen?

Dat is waar publiek leiderschap om draait, benadrukt Kuipers in zijn oratie: ‘Wat is hier de bedoeling?’ Tussen eenvoud en pluraliteit in publiek leiderschap’. Er moet een sociaal gesprek gevoerd worden, maar hoe doe je dat zonder een hiërarchische relatie? ‘Het meeste onderzoek draait om die hiërarchische relatie: om de leider en de volger. Hoe kun je er als leider voor zorgen dat je volgers de gewenste kant op gaan, dat soort vragen?

Leider en volger

Kuipers gaat ook deze andere vertalingen onderzoeken. Dus niet alleen de hiërarchische relatie tussen leider en volger, maar ook het onderlinge leiderschap tussen organisaties. “Iedereen vertoont leiderschapsgedrag in de eigen werkomgeving en daar willen wij ons op richten.” En, zo vervolgt hij, ook in dat kader zijn netwerken en ketensamenwerkingen interessant. Er is ook sprake van leiderschap, zonder dat de partners een hiërarchische relatie hebben. ‘Een politiedirecteur is, in samenwerking met de rechterlijke macht en de dienst justitiële inrichtingen, niet automatisch de directeur. Het is ook het onderwerp van ons onderzoek hoe leiderschap als proces aan deze tafels wordt gezien en gematerialiseerd.’

Het belang van dit onderzoek is evident. ‘Het besef is duidelijk dat we niet langer meerdere vraagstukken vanuit één organisatie kunnen aanpakken. Er ontstaan ​​veel initiatieven om de problemen samen aan te pakken.’ En hij ziet dat leiderschap niet alleen van de top komt, maar van iedereen, bijvoorbeeld in zijn werk bij het Leiden Leadership Centre en in zijn onderwijs. ‘We leren studenten niet alleen over leiderschap, zodat ze het later ergens mee kunnen gebruiken. Maar ze leren ook dat ze het nu kunnen gebruiken als ze ergens een verandering in gang willen zetten. Hierdoor hoeven ze niet te wachten tot ze ergens een formele plek hebben.”

Tekst: Marijn Kramp