‘Dat ‘butje’ uit de Butjesstraat is eerder een aanfluiting dan een vies woord’

‘Ben jij butje? Ben jij een beetje dom?” Iedereen die in 2007 jong was, kan zich nog het succes herinneren van de Groningse hiphopgroep Huilende Rappers, vol kunstmatige alliteratie in rijm. Minder bekend is dat Groningen een echte Butjesstraat heeft, die met een onaangename oorsprong gaf aanleiding tot een plaatselijk slecht woord om naar een domme figuur te verwijzen.

Midden op straat ligt een binnenplaats waar de kinderen van de katholieke basisschool Sint Michaël dinsdagmiddag schreeuwend buiten spelen.

Vroeger was dit een LOM-school, vergelijkbaar met wat nu speciaal basisonderwijs is. Groningers noemden studenten die hier kwamen spottend ‘butje’, een politiek incorrect vies woord. Een eeuw geleden werd dit breed gevolgd in de stad en daarbuiten: ook veel studentenverenigingen elders in Nederland hebben er kritiek op. “In Groningen kent iedereen het woord ja”, zegt Carmen terwijl ze naar haar auto loopt. “Ik word ook wel eens ‘maar’ genoemd. “Het is meer een grap en een spel, geen slecht woord.”

Hij leeft al twee jaar op straat, maar geniet er nog regelmatig van. “Onlangs heb ik de gemeente en mijn telefoonprovider gebeld. Als ze mijn adres vragen, begin ik meteen te lachen.”

Achternaam of valuta

Er bestaan ​​twee verschillende verhalen over waar de Butjesstraat zelf zijn naam aan ontleent. Het zou afkomstig kunnen zijn van de familie Butken, een welvarende zakenfamilie uit de late middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. De butken was rond dezelfde tijd ook een lokale munteenheid. Na verloop van tijd kan dit beschadigd zijn geraakt en een butje zijn geworden.

Groningen kent veel eigenzinnige straatnamen. Op loopafstand van de Butjesstraat, de Pijpstraat en de Wipstraat liggen op steenworp afstand van elkaar. Gouden materiaal voor een tieneranekdote, maar de straten zelf kunnen niet saaier zijn.

Op het Tingtangstraatje (het kleinste straatje van Groningen) naast de Vismarkt staan ​​enkele fietsen, verder is het enige spannende de grappige naam. De melodieuze naam komt waarschijnlijk van een bel die hier in de middeleeuwen in een herberg hing. Er waait een stevige koude wind door het naburige ‘t Koude Gat. Een straat genaamd De Fok trok ook mijn aandacht, maar die lag ver van de route.

Daar houdt het niet op.

De Oude Kijk aan ‘t Jatstraat

Neem de Oude Kijk op ‘t Jatstraat. Een prominente straat met veel monumentale panden. De bijzondere naam komt van een eeuwenoude gevelsteen, waarop de tekst ‘I still kick int’ staat geschreven naast een hoofd met krullende snor en baard in huisnummer 79. Vroeger was er ‘jatt’, wat verwijst naar een oude scheepvaartroute naar de stad. Een wachter keek ernaar om te zien of de belegerende Munsters een aanval over het water aan het plannen waren. ‘Ik kijk nog steeds naar ‘t Jat’, zei hij. Na het Groningenreliëf werden deze woorden in een muur gegraveerd. Bij het verplaatsen van de gevelsteen werd echter de verkeerde maat gebruikt, waardoor ‘jatt’ verdween.

Maar misschien wel de gekste straatnaam ligt direct na de Oosterkade. Tot halverwege de 19e eeuw bevond zich in de oude stadsmuur een voetgangerspoort, die Klein Poortje heette. Eeuwenlang was dit een bekende naam in Groningen, maar toen het Eemskanaal werd aangelegd moest de poort beschadigd raken. Hij blijft echter op straat binnen de oude stadsmuur wonen: zo heet hij Voor het voormalige Klein Poortje.

Delen





E-mail de redacteur