Op weg naar een test voor stressvermindering bij spoedeisende hulpartsen

Met hun onderzoek en proefschrift ‘Burnout bij spoedartsen, van detectie tot preventie’ (1) willen Francis Somville, Erik Franck en Peter Van Bogaert evolueren naar een test die kan leiden tot een vermindering van stress bij spoedartsen. Het SMART-EM-programma biedt een unieke aanpak, maar vereist meer onderzoek en verfijning.

Spoedeisende hulpartsen worden vaker geconfronteerd met unieke stressfactoren dan de algemene bevolking. Denk aan plotselinge veranderingen in de werkeisen en levensbedreigende situaties die verband houden met gezondheidsproblemen of die van invloed zijn op het professionele en persoonlijke leven en een burn-out veroorzaken.

Referenties:

(1) Dorevitch S, Forst L. Beroepsrisico’s voor spoedeisende hulpartsen. Ik ben J Emerg Med 2000

mei;18(3):300-11..

(2) Leibovitch A. Medische burn-out per specialiteit 2024: omgaan met stress in de gezondheidszorg

(3) Kane L,. Ik huil maar het kan niemand iets schelen / Artsenrapport over burn-out en depressie 2023

https://www.medscape.com/slideshow/2023-lifestyle-burnout-6016058

Vandaar dit proefschrift dat tot doel heeft de complexe uitdagingen van spoedeisende hulpartsen te begrijpen. Het gaat om het bereiken van betere ondersteuningssystemen.

Vijf bouwstenen

Het proefschrift bestaat uit vijf bouwstenen.

Ten eerste is dit een uitgebreid overzicht van de bestaande literatuur over werkstress en burn-out onder spoedeisende hulpartsen. Twee: onderzoek de rol van Type D-persoonlijkheid, meer specifiek de interactie tussen burn-out, stress en Type D-persoonlijkheid. Dit type is het meest kwetsbaar en verdient daarom de meeste steun. Ten derde richt het onderzoek zich uiteraard ook op de unieke uitdagingen die zich tijdens de pandemie en de nasleep ervan hebben voorgedaan. Het voorlaatste element is het ontrafelen van het ingewikkelde web van factoren die bijdragen aan het risico op burn-out onder spoedeisende hulpartsen. En tenslotte komen we aan het begin van een test die moet resulteren in stressreductie (het SMART-EM programma). Dit zou een waardevol instrument moeten worden, ontworpen om stress onder spoedeisende hulpartsen te verminderen en de veerkracht en levenskwaliteit van spoedeisende hulpartsen te verbeteren (2).

We benaderen het laatste onderdeel: de test. Het experimentele interventieonderzoek is gebaseerd op succesvolle resultaten uit Amerikaanse onderzoeken. Deelnemers werden getraind in drie copingvaardigheden die ontspanning, stressvermindering en professionele identiteit bevorderen, ondersteund door literatuuronderzoek. Gaat over:

• Begeleide buikademhaling: 15 minuten per dag, 5 dagen per week. Deze techniek ontspant het autonome zenuwstelsel, verbetert de stemming en concentratie en verlaagt de hartslag en bloeddruk.
• Natuurwandelingen: drie sessies van 30 minuten per week. Deze sessies verlagen het cortisolniveau, kalmeren en helpen je te concentreren (inclusief Eriksoniaanse ontspanningsoefening).
• Professioneel Intern Kompas: Een kompas dat de professionele identiteit cultiveert door de verkenning van fundamentele waarden en principes van Acceptance and Commitment Therapy, die het welzijn van artsen bevordert. Het SMART-EM-programma begeleidt artsen met gestructureerde ontspanningstechnieken, waarbij persoonlijke waarden voor verandering centraal staan. Onder leiding van een psycholoog krijgen de deelnemers in kleine groepen materialen en begeleiding bij het inzetten van vaardigheden.

Op dit moment kunnen we hooguit spreken van een verkennend onderzoek in een relatief kleine testpopulatie: 37 spoedeisende artsen. De resultaten laten (nog?) geen significante verbeteringen zien in waargenomen stress, kwaliteit van leven of vermindering van burn-out na drie maanden in de SMART-EM interventiegroep, vergeleken met de niet-interventiegroep.

“De veerkracht vertoonde verbetering in de SMART-EM-interventiegroep”, legt Dr. Somville uit, “maar niet significant vergeleken met de niet-interventiegroep. “Dit komt waarschijnlijk door een aantal leeftijds- en geslachtsgerelateerde factoren die nog verfijnd moeten worden.” Daarom ziet hij perspectieven voor de proef: “Het gebruik van twee sessies om stress bij spoedeisende hulpartsen te verminderen via het SMART-EM-programma zou waardevol, acceptabel en haalbaar kunnen zijn. Onze interventie verbeterde de waargenomen stress, kwaliteit van leven of welzijn niet significant of klinisch. Daarom moedigen onze resultaten verder onderzoek aan op een grotere steekproef met een langere follow-upperiode, en als bewezen wordt dat deze methode een betrouwbaar effect heeft, zal verder onderzoek nodig zijn”, meent hij.

“Eerstehulpartsen, die over de hele wereld met ernstige burn-outs worden geconfronteerd, hebben op maat gemaakte coping-mechanismen nodig”, betoogt hij. “Hoewel traditionele methoden ontoereikend zijn, biedt het SMART-EM-programma een unieke aanpak. “Het aanpakken van burn-out bij spoedeisende artsen is van cruciaal belang vanwege de schadelijke gevolgen voor de patiëntenzorg.”

Daarom pleiten de auteurs voor verder onderzoek en verfijning van het SMART-EM-programma om de effectiviteit te vergroten, het welzijn van artsen te bevorderen en de kwaliteit van de patiëntenzorg te verbeteren.

Sterke punten, beperkingen, aanbevelingen.

Ze zetten de sterke punten en beperkingen van hun proefschrift op een rij: “Ons onderzoek omvatte solide onderzoeken van het afgelopen decennium, gericht op stress, veerkracht, persoonlijkheid en stressmanagement. Het onderzoek omvatte verschillende onderzoeken met een cross-sectioneel ontwerp dat uitgebreide inzichten opleverde in de multifactoriële aard van burn-out. Beperkingen zijn onder meer niet-randomisatie en kleine steekproeven.”

Het proefschrift beveelt preventieve maatregelen aan, zoals coaching en psychologische ondersteuning. Initiatieven voor het opbouwen van veerkracht en gepersonaliseerde ondersteuningssystemen zijn essentieel in moeilijke tijden zoals de COVID-19-pandemie. Er wordt aanbevolen meer onderzoek te doen, vooral naar programma’s als SMART-EM, om burn-out systematisch aan te pakken en het welzijn van artsen te verbeteren.

Francis Somville dankt uitdrukkelijk iedereen die hem bij deze thesis heeft gesteund: Dr. Harald De Cauwer, evenals zijn mentoren, Erik Franck en Peter Van Bogaert. Dank ook aan de collega’s van de hulpdienst en de MUG. En uiteraard kreeg hij de onschatbare steun van de leden van de doctoraatsgroep aan de Universiteit Antwerpen.

(1) Thesis: “Burn-out bij spoedeisende hulpartsen van detectie tot preventie” F. Somville, P. Van Bogaert, E. Franck (CRIC, Centrum voor Gezondheidsonderzoek en Innovatie).

(2) Een experimenteel interventieonderzoek. Somville F, Van Bogaert P, De Cauwer H, Filip Haegdorens, Franck E. Een stressmanagement- en veerkrachttraining (SMART-EM) bij spoedeisende hulpartsen: een pilot-interventiestudie. Gepresenteerd in het tijdschrift Internal and Emergency Medicine op 04/02/2024 (IAEM-D-24-00141)