'Een gezonde planeet is essentieel voor onze gezondheid'

“De gezondheid van de planeet verdient onze aandacht, nu meer dan ooit”, schreven ruim 500 zorgverleners vóór de verkiezingen in een open brief. ‘Wij willen onze medeburgers en beleidsmakers duidelijk maken dat goede patiëntenzorg ook betekent zorgen voor onze planeet. De klimaat- en biodiversiteitscrises hebben een steeds grotere impact op onze patiënten en we moeten beide dringend weer centraal stellen in het publieke debat.’

Klimaatverandering en milieuvervuiling hebben een sterke impact op onze gezondheid. Stijgende temperaturen en extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering veroorzaken hittegerelateerde gezondheidsproblemen zoals hitteberoerte en uitdroging, vooral onder kwetsbare groepen zoals ouderen en kinderen. Hartaanvallen, hartfalen, psychische problemen en vele andere aandoeningen komen ook vaker voor in perioden van extreme hitte.

Bovendien kan luchtverontreiniging ademhalingsproblemen, allergieën en hart- en vaatziekten veroorzaken. Klimaatveranderingen kunnen ook de toename van nieuwe infectieziekten, zoals malaria en dengue, bevorderen door gunstige omstandigheden te creëren voor de verspreiding van vectoren, zoals de tijgermug, die ook in ons land in opkomst zijn.

De gezondheid van onze planeet, die van planten, dieren en die van onszelf zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat is het One Health-principe van de Wereldgezondheidsorganisatie, waarmee natuur, milieu en gezondheid tot één geheel worden verenigd. Het niet in acht nemen van deze factoren heeft onvermijdelijk negatieve gevolgen voor de gezondheid van de andere ketens in de keten.

Als zorgverleners zien we deze gezondheidseffecten nu al. Tijdens hittegolven is er bijvoorbeeld een stijging van de sterfte onder hoogbejaarden in de Vlaamse wooncentra. In de zomer van 2022 vonden in heel Europa ruim 60.000 sterfgevallen door hitte plaats. Gezien het toenemende aantal en de intensiteit van hittegolven dreigt deze oversterfte nog groter te worden.

In regio’s met een hogere luchtverontreiniging zien we steeds ernstiger gevallen van longziekten zoals astma. Er is inmiddels ruim voldoende wetenschappelijk bewijs dat onze huidige manier van leven verband houdt met de opwarming van de aarde en daarmee de nadelige gezondheidseffecten die op grote schaal zichtbaar worden. Als je dit in 2024 ontkent, kies je ervoor om toe te staan dat de gezondheid en levenskwaliteit van de meest kwetsbaren in het gedrang komen en dat ze voortijdig overlijden.

Vijf jaar geleden ondertekenden ruim duizend artsen een open brief om de aandacht te vestigen op de immense impact van de klimaatcrisis op onze gezondheid. Helaas moeten we concluderen dat de urgentie groter is dan ooit. Onze regeringen ondernemen nog steeds geen beslissende actie. We zijn getuige van een versnelde opwarming en een scherpe achteruitgang van de natuur en de biodiversiteit. En op dit moment zien we dat overheden een doortastend klimaatbeleid tegenhouden.

Hoe kun je op de pauzeknop drukken als je nog niet bent begonnen met grootschalige klimaatactie? We lijken ons niet te realiseren dat planetaire omslagpunten naderen en onherroepelijke schade bedreigen. Wij stonden erbij en keken ernaar.

In België gaat jaarlijks nog steeds minstens 13 miljard euro naar subsidies voor fossiele brandstoffen. Dit betekent directe en indirecte steun voor fossiele bedrijven en praktijken. Er is dringend behoefte aan een snelle en drastische verandering van de subsidies voor hernieuwbare energiebronnen, samen met strengere emissienormen voor verkeer en industrie en het stimuleren van duurzame mobiliteit. Boeren verdienen steun om milieuvriendelijker te werken en bij te dragen aan het verbeteren van de biodiversiteit. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van beleidsopties die een verschil kunnen maken en de bevolking kunnen beschermen tegen nadelige gezondheidseffecten.

We willen niet vergeten dat de klimaatcrisis is uitgeroepen tot de grootste bedreiging voor de volksgezondheid van de 21e eeuw. Daarom hebben wij, als zorgverleners die zorgen voor kwetsbare patiënten die lijden onder de klimaatcrisis, geen andere keuze dan nogmaals duidelijk te maken dat er geen tijd te verliezen is. Hoe sneller we onze CO2-uitstoot beperken, hoe meer jaren levenskwaliteit we kunnen winnen de komende decennia. Het is de verantwoordelijkheid van de samenleving als geheel om voor de meest kwetsbaren te zorgen en de toekomst van toekomstige generaties te beschermen.

Het goede nieuws: het voeren van een duurzaam beleid heeft tal van gezondheidsvoordelen! Met een krachtig klimaatbeleid voorkomen (of verzachten) we niet alleen veel van de hierboven beschreven risico’s voor de volksgezondheid, maar dragen klimaatmaatregelen ook actief bij aan een betere gezondheid (zogenaamde co-benefits). Minder gebruik van fossiele brandstoffen leidt tot een betere luchtkwaliteit en dus minder impact op onze luchtwegen. Meer plantaardige voeding betekent een lager risico op hart- en vaatziekten en voorkomt bepaalde soorten kanker. Meer natuurlijke vegetatie in het gebied zorgt voor een groter geestelijk welzijn van de omwonenden en een afname van het aantal welvaartsziekten.

Tijdens de COVID-crisis hebben we gezien waartoe een samenleving in staat is als onze gezondheid op het spel staat: snel drastische maar noodzakelijke maatregelen nemen. De klimaatcrisis is een ongekende gezondheidscrisis. Daarom vragen wij als zorgverleners dat de klimaat- en biodiversiteitscrisis weer centraal in het publieke debat komt te staan. Omdat een gezonde planeet essentieel is voor onze gezondheid.

De open brief is een initiatief van een groep zorgverleners (huisartsen, verpleegkundigen, docenten etc.) en is al ruim 500 keer ondertekend. Er verscheen een Franse versie in De nacht.

‘Een gezonde planeet is essentieel voor onze gezondheid’

Leave a Reply Cancel reply