Nieuwe kandidaat voor het premierschap: hoge ambtenaar Dick Schoof

Een man van politie, nationale veiligheid en asielbeleid. Hoge ambtenaar Dick Schoof is de toekomstige premier van een nieuw kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB.

Schoof heeft “de juiste crisiservaring” om premier te worden, zegt PVV-leider Geert Wilders over de toekomstige premier. “Een zeer sterke man, met goede ervaringen in de juiste kwesties en geen lid van welke politieke partij dan ook.”

Wilders benadrukt dat Schoof ‘onafhankelijk’ is en ‘boven partijen staat’. “Ik denk dat dat veel voordelen heeft, zeker in deze buitenparlementaire variant.” Tot een paar jaar geleden was Schoof lid van de PvdA.

Volgens Wilders heeft Schoof het vertrouwen van de andere drie partijen in de coalitie. Als grootste coalitiepartij kan de PVV de premier benoemen. Wilders zelf blijft in de Kamer. De NSC en de VVD wilden niet dat hij premier zou worden. Wilders was daar niet blij mee.

NSC-leider Pieter Omtzigt vindt Dick Schoof “zeer geschikt” als premier. Hij benadrukt zijn “uitgebreide en zeer relevante” ervaring als hoge ambtenaar, vooral in belangrijke dossiers zoals nationale veiligheid en justitie.

Schoof heeft minder ervaring in de politiek. Het heeft bijvoorbeeld nog nooit een debat in de Tweede Kamer gehouden. “Het wordt een interessante uitdaging”, denkt Omtzigt. Tegelijkertijd hoopt de NSC-leider dat Schoof “een goede verbindende rol kan spelen tussen de partijen” die samen een coalitie vormen.

VVD-leider Dilan Yeilgöz maakt zich geen zorgen dat Schoof geen ervaring heeft in de Tweede Kamer. Volgens haar kan dit ook een voordeel zijn in het buitenparlementaire kabinet dat PVV, VVD, NSC en BBB willen vormen. “Het is een complexe situatie waarbij je er eerst en vooral voor moet zorgen dat iedereen op dezelfde pagina zit.” zegt Yesilgöz.

Yesilgöz kent de kandidaat-premier goed. Schoof is momenteel de hoogste ambtenaar bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. “Hij kan heel goed verbinden. (…) Ik vind dat hij een hele sterke persoonlijkheid heeft”, zegt hij. Schoof is iemand die met een ‘koel hoofd’ op crisissituaties reageert.

Volgens haar zal een van de belangrijkste taken van Schoof nu het uitwerken van de raamovereenkomst zijn die de vier partijen zijn overeengekomen. “Maar ook om nieuwe ideeën te kunnen verzamelen” en “uiteindelijk te laten zien dat dit kabinet er voor alle Nederlanders is.”

Schoof is dinsdag in de Tweede Kamer om te overleggen met de leiders van de rechtse coalitiepartijen. Dinsdagmiddag zat hij lachend aan tafel, waar de vier lijsttrekkers en trainer Richard van Zwol op hem zaten te wachten. Schoof heeft niet eerder de pers te woord gestaan.

Voorheen was Ronald Plasterk de belangrijkste kandidaat, maar hij trok zich terug nadat hij onderwerp was geworden van een onderzoek naar een patent dat hij claimde.

Dick Schoof: man met een sterk profiel in veiligheid en immigratie

Schoof is momenteel hoge ambtenaar bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Schoof, 67, was voorheen hoofd van de inlichtingendienst AIVD, Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en directeur-generaal van de Politie Justitie en Veiligheid.

Schoof was officieel verantwoordelijk voor de introductie van de Nationale Politie. Hij had zich daar eerder kritisch over uitgesproken, zo meldde de NRC in 2019.

Hij studeerde stedenbouwkunde in Nijmegen. Schoof begon zijn carrière in 1984 als beleidsmedewerker bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Hij bracht vrijwel zijn hele werkzame leven door als ambtenaar. Hij kent het Binnenhof zeer goed, maar is nooit lid van de Tweede Kamer geweest.

Schoof heeft niet alleen een sterk profiel op veiligheidsgebied, maar heeft ook ervaring met asiel- en immigratievraagstukken. Van 1999 tot 2003 was hij hoofddirecteur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en aan het einde van die periode was hij tevens algemeen directeur van het project Vreemdelingenrecht 2000.

Dit maakt Schoof aantrekkelijk voor meerdere coalitiepartners. Voor de PVV van Geert Wilders is Schoof iemand die willens en wetens de grenzen kan opzoeken van de mogelijkheden om de instroom van asielzoekers te beperken. Dit is immers één van de belangrijkste speerpunten van het hoofdakkoord van de rechtse coalitie. En het is voor de VVD wet en orde Het profiel van Schoof is een sterk punt.

Bij de vorming van het ‘buitenparlementaire programmakabinet’ had Pieter Omtzigt van de NSC altijd in gedachten dat de regering, althans gedeeltelijk, zou bestaan ​​uit een groep technocratische, onpartijdige ministers. Schoof voldoet aan dat profiel. De benoeming van een oud-topambtenaar tot premier zou de afstand van het kabinet tot de politieke leiders van de vier coalitiepartijen in de Tweede Kamer aanzienlijk vergroten.

Dit zou tevens een nieuwe fase in de Nederlandse politieke geschiedenis inluiden, waarin de premier niet langer een indirect mandaat van de kiezer heeft, zoals dat gebeurt wanneer de leider van een van de politieke partijen premier wordt. Dit betekent dat het politieke zwaartepunt veel meer bij de Tweede Kamer komt te liggen.

Wat hierbij ook van belang is, is dat de rechtse coalitie de premier met een substantieel pakket aan eisen naar Brussel wil sturen. Nederland wil onder meer een optie om geen asiel te krijgen, 1,6 miljard euro minder betalen aan de Europese Unie en een uitbreiding van de mogelijkheid om Nederlandse boeren meer mest op land te laten verspreiden dan in andere delen van Europa.

Wanneer de leiders van andere landen politieke zwaargewichten zijn die op eigen gezag kunnen onderhandelen, zal Nederland een premier sturen met veel minder persoonlijk politiek gezag. Schoof zal dan veel meer optreden als afgezant van politieke leiders in de Tweede Kamer.

Het vormen van een nieuw kabinet zal weken duren

Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg van Asiel kan zich “veel slechtere kandidaten” voor de post van premier voorstellen dan Dick Schoof, zo gaf hij dinsdag aan. Hij kent hem als een ‘uitstekende secretaris-generaal’ van zijn eigen ministerie van Justitie en Veiligheid.

Van der Burg heeft zijn kantoor op het ministerie naast dat van Schoof. Hij wist echter niet dat de hoge functionaris in de race was om de nieuwe premier te worden. “Het is zowel voor mij als voor jou een verrassing”, aldus de VVD-er.

Schoof is “een man met humor” die de overheid “heel goed” kent, zegt Van der Burg. “Dat heeft zijn sporen nagelaten op het gebied van justitie, migratie en inlichtingendiensten.” Bovendien kan Nederland met Schoof als premier ‘een goede indruk maken in het buitenland’.

Medio mei bereikten de vier partijen een algemeen akkoord. Het nieuwe buitenparlementaire ‘programmakabinet’ moet deze plannen verder uitwerken.

Van Zwol moet als trainer het team van ministers gaan vormen. Het zal nog enkele weken duren voordat het kabinet op het podium staat.

LEES OOK: Rechts coalitieakkoord leidt tot grotere koopkracht, maar CPB twijfelt