RTV Maastricht – ‘Een nuchter maar gelukkig bestaan’ – fototentoonstelling van Harry Heuts

Fotograaf Harry Heuts volgde maandenlang de benedictijner monnik en kunstenaar Leo Disch met zijn camera in de Sint-Benedictusbergabdij in Mamelis. De bekroonde fototentoonstelling ‘Een nuchter maar gelukkig bestaan’ is nu te zien in de Dominicaanse boekhandel in Maastricht.

“Deze man is heel bijzonder”

Het begon allemaal met hun prachtige ontmoeting tijdens de prijsuitreiking van Brightlands in de Theresiakerk in Maastricht, waarvoor frater Leo Disch (Maastricht, 1954) de oorkonden had overhandigd. Heuts wendde zich op het laatste moment tot een niet beschikbare fotograaf, zag de certificaten gemaakt door Leo Disch (niet van papier, maar van een granieten plaat met mooie letters) en was onder de indruk. Op zijn zachtst gezegd. “Deze man”, zegt Heuts, “is heel bijzonder, ik wist het meteen.”

Het besluit van Heuts om een ​​fotografische documentaire te maken over het werk en het kloosterleven van Leo Disch was onmiddellijk. Negen maanden lang gaat Harry Heuts elke week naar de abdij – nooit zonder taart van bakkerij Hermans – om frater Leo in een vast tempo te zien werken en bidden, in gehoorzaamheid aan de kloosterregels van Benedictus. Om vier uur ‘s ochtends opstaan, acht gebedsdiensten per dag. Zonder te klagen. “Dat ritme, de harmonie tussen het werken met de handen en de verbinding met Christus, die wacht, heeft invloed op alles. Voor mij is het essentieel”, legt Leo Disch uit.

Gebeld achter een glas bier.

Leo Disch, in 1954 in Maastricht geboren in een welvarend gezin met dertien kinderen, maakte zich in zijn jeugd weinig zorgen over religie. In ieder geval niet meer dan gemiddeld. Tot die vrijdagmiddag in 1972 toen hij op 17-jarige leeftijd en de jongste etaleur in opleiding bij het gerenommeerde kledinghuis Maison Louis, werd “geroepen” naar nachtclub D’n Hiemel in Maastricht. Hij is zo geschokt dat hij zijn vers getapte biertje achterlaat en naar buiten gaat, ziek van de vaste overtuiging dat hij geen andere keus heeft dan het klooster binnen te gaan. Eenmaal thuis gaat hij meteen naar zijn slaapkamer en valt huilend in bed. “Ik wil naar het klooster”, zegt hij die avond tegen zijn bezorgde moeder. In eerste instantie zijn zijn ouders niet erg blij. En toch blijft hij standvastig. Het vond ruim 50 jaar geleden zijn thuis in de benedictijnenabdij van Mamelis, vlakbij Vaals, aan de provinciale weg naar Aken.

Leerling van Dom van der Laan

Eenmaal in het klooster wordt Leo Disch verzorgd door de monnik Dom Hans van der Laan (1904-1991), architect van het jongste deel van de abdij van Sint-Benedictusberg, leraar, theoreticus van de verhoudingen tussen afmetingen en de manier waarop de ruimte is georganiseerd . Ervaring in architectuur, meubelontwerper en typograaf. Hij leert veel van hem en wordt beeldhouwer die voornamelijk met hout en natuursteen werkt. Daarnaast leert hij de door Van der Laan ontwikkelde typografie in steen uithouwen. “De letter E is mijn favoriete letter vanwege de duidelijke verhoudingen”, zegt Disch glimlachend.

Niet één, maar twee onderzoeken.

“Ik ben een beetje bang voor het grote verhaal, maar als ik snij, voel ik de hand van God. De verbinding met Christus is altijd leidend”, zegt Disch. ‘En toch’, voegt hij eraan toe, om misverstanden te voorkomen, ‘is de kerk de grootste studie. “Ik ben maar 4,5 uur per dag in mijn eigen studio.” In zijn eigen professionele atelier maakt hij grafmonumenten, plaquettes, bustes, alles op bestelling. En dan zijn er nog de door Van der Laan ontworpen meubels die op bestelling worden gemaakt. En laten we de doodskisten niet vergeten, eveneens getekend door Van der Laan. “Ik heb er twaalf op voorraad”, zegt hij. “Voor onze fraters, maar ook voor mensen buiten de abdij.”

Heuts en Disch voelden zich vanaf het begin goed. Twee kunstenaars met elk hun eigen medium, die elkaar de ruimte geven om te observeren, observeren en verwonderen. “Met een drone fotografeerde ik de binnenplaats van de abdij, geplaveid met de oude kasseien die ooit op het Vrijthof lagen. Maar de rest was een heel natuurlijk proces. Zo’n 80 procent van de foto’s is niet geposeerd, en dat zegt wel wat”, zegt Heuts trots. “Ik heb hem kunnen fotograferen terwijl hij in zijn atelier werkt, maar ook wandelend of nadenkend in het klooster. Het was alsof ik er niet was. Zoiets kan alleen in vriendschap gebeuren.”

De fototentoonstelling ‘A Sober But Happy Existence’ is tot en met 6 juli 2024 gratis te bezichtigen tijdens openingstijden in boekhandel Dominicana, Dominicanaerkerkstraat 1, in Maastricht.