Onvoldoende kennis, verkeerde diagnoses: de gezondheid van vrouwen heeft een “noodzakelijke” dag

• Petra Steenhoff

  online-editor

Nationale Vrouwengezondheidsdag wordt voor het eerst gevierd in de Jaarbeurs in Utrecht. De nadruk ligt volledig op de vrouwengeneeskunde.

Gezondheidswerkers, wetenschappers, patiëntenorganisaties en vrouwennetwerken hebben de mogelijkheid om elkaar te ondersteunen, kennis te verspreiden en genderspecifieke zorg te bevorderen.

En volgens initiatiefnemer Mirjam Kaijer is dat hard nodig, omdat het nog te weinig bekend is dat vrouwen anders ziek worden dan mannen.

“Anno 2024 krijgen vrouwen nog steeds niet altijd adequate zorg omdat het onderzoek onder mannen is uitgevoerd. Dit kan leiden tot verkeerde diagnoses, verkeerde behandelingen en soms de dood”, legt Kaijer uit.

Het inmiddels uitverkochte evenement is een initiatief van stichting Voces de Mujeres, die de stem van vrouwen met onverklaarbare gezondheidsproblemen laat horen. Duizenden vrouwen hebben hun verhalen gedeeld via de Voices for Women-hotline. De stichting zet zich in voor genderspecifieke gezondheidszorg en wil de kennis die er is delen met vrouwen en zorgprofessionals.

Er bestaat ook een grote kenniskloof onder artsen als het gaat om de gezondheid van het vrouwenlichaam. “Medische studenten krijgen tijdens hun studie bijvoorbeeld weinig te horen over de verschillen tussen mannen en vrouwen”, zegt Kaijer. “Zonder voldoende kennis is het niet altijd mogelijk om de juiste behandeling aan te bieden, maar daar zal wel verantwoording over moeten worden afgelegd.”

Zo hebben vrouwen met hartproblemen andere klachten dan mannen, en ook bij vrouwen kunnen een hersenbloeding en TIA zich anders manifesteren. “Het is belangrijk dat vrouwen en zorgverleners deze symptomen herkennen.” Te vaak worden de klachten van vrouwen afgedaan als psychische problemen of ‘vrouwelijke kwalen’, zegt Kaijer.

Ook hoogleraar en gynaecoloog Fedde Scheele van de Vrije Universiteit Amsterdam onderkent dit. Hij noemt dit de normalisering van het vrouwelijk lijden. “Als die vrouwen naar de juiste arts zouden worden verwezen, lijkt er voor 80 procent van die problemen een oplossing te zijn.”

Artsen begrijpen de klachten van vrouwen vaak niet omdat ze getraind zijn in mannelijke symptomatologie. Er wordt weinig aandacht besteed aan de herkenning van symptomen bij vrouwen.

Volgens Scheele ontstond deze mannelijke oriëntatie doordat veel medische kennis werd opgedaan in oorlogen, waar in de regel vooral mannen werden aangetroffen. “Toen werd die kennis uitgebreid naar vrouwen, want een hart is een hart en een nier is een nier, dacht men. Maar dat klopt niet.”

Culturele factoren spelen ook een rol. “We hebben de neiging behoorlijk hard te zijn tegen vrouwen,” zei Scheele. Vrouwen wordt vanaf het begin duidelijk gemaakt dat ze moeten volhouden als ze bijvoorbeeld menstruatiepijn hebben. “Wij noemen dat ‘het hoort erbij’ klachten.”

Het lijkt de Europese samenleving miljarden te kosten, zoals een internationale groep onderzoekers, waaronder Scheele, eind vorig jaar berekende. Het totale aantal verkeerde diagnoses onder vrouwen, waardoor ze vaak verschillende keren naar de dokter moeten, plus de gevolgen voor de economie, kosten de Europese samenleving ongeveer 750 miljard euro per jaar. Dit is ongeveer 5 procent van de Europese begroting.

Volgens Scheele moet de zorg en het zorgonderwijs snel meer aandacht besteden aan onbegrepen klachten. Ook moet er met meer respect mee worden omgegaan en is er een cultuurverandering nodig, zegt de hoogleraar. “De feministische hardheid van ‘niet klagen’ is misschien iets minder. Soms is het beter om te kijken of we het lijden kunnen verzachten.”

Om deze reden vindt hij de Women’s Health Day een uitstekend initiatief. Vrouwen vragen nu zelf aandacht voor de problemen die zij ervaren. “Het is mooi dat ze zeggen: wij gaan het anders doen. En dat de beroepsgroep meedoet, waardoor er veel samenwerkingen ontstaan. Nu de overheid.”

Ook de politiek is vandaag vertegenwoordigd in de Jaarbeurs; Demissionair minister Dijkstra (Zorg) is aanwezig. Eerder dit jaar werd aangekondigd dat er extra geld zou worden uitgetrokken voor meer onderzoek naar gezondheidsproblemen waar alleen vrouwen last van hebben.

Het is de bedoeling dat Women’s Health Day een jaarlijks terugkerend evenement wordt. Volgens Kaijer is dit “noodzakelijk en mogelijk het begin van een grote verandering in de vrouwengeneeskunde.” Ook in andere landen zal er een meldpunt worden ingericht, te beginnen in België.