Economen voorzichtig en kritisch over het regeerakkoord

ING-economen aarzelen nog steeds om te zeggen of het nieuwe Haagse regeerakkoord goed of slecht is voor de Nederlandse economie. Andere deskundigen hebben kritiek op het onlangs gepresenteerde raamakkoord.

ING-experts spreken van ‘een duidelijke koerswijziging in het economisch beleid’. Maar “al met al valt het nog te bezien of dit zal resulteren in meer of minder economische groei.”

Volgens Marieke Blom, hoofdeconoom bij ING, en haar collega Marcel Klok is het opvallend dat PVV, VVD, NSC en BBB in hun akkoord pleiten voor een ander klimaatbeleid en een meer ondersteunende houding richting bedrijven en middeninkomens.

bezuinigingen

Het akkoord bevat ook veel bezuinigingen. Zo moet één op de vijf ambtenaren de regering verlaten en willen de partijen de opvang van asiel verminderen. Economen van ING zijn van mening dat ‘een aanzienlijk deel van de bezuinigingen onrealistisch is’. Bijgevolg kunnen in een later stadium ad hoc bezuinigingen nodig zijn. “Dit zou een cyclische economische vertraging kunnen versterken en politieke spanningen en politieke onzekerheid kunnen veroorzaken”, waarschuwen de experts van de bank.

Het regeerakkoord komt niet expliciet anti-Europees over, maar “gaat op meerdere vlakken gepaard met ernstige spanningen met Europa”, aldus ING-experts. Zij verwijzen naar de asielbeleidsplannen, die tot doel hebben de Nederlandse financiële bijdragen te verlagen. Brussel en het voornemen om opnieuw te onderhandelen over verplichtingen op het gebied van stikstofuitstoot “Dit alles zal politieke gevolgen hebben voor de Nederlandse positie binnen de EU, waardoor de Europese besluitvorming wordt vertraagd.”

Zacht en boterachtig

Ook andere economen zijn voorzichtig over de plannen voor de belangrijkste vierpartijenovereenkomst. Het FD vroeg de mening van enkele deskundigen. Volgens Bas Jacobs, hoogleraar economie en overheidsfinanciën aan de VU, is de hardheid van de geplande bezuinigingen ‘zacht als boter’. Vanuit macro-economisch perspectief is het wat Jabobs betreft ‘eerst accelereren en dan hard remmen, zodat er een netto afwijking ontstaat’. Dat is inconsistent en schadelijk.”

Het verlagen van de bijdrage aan de Europese Unie en minder uitgeven aan het krijgen van asiel is volgens Jabobs “een illusie”. “Het is de vraag of ze die lagere uitkering in Brussel gaan kunnen realiseren. De asielstroom wordt vooral bepaald door oorlogen en rampen in andere delen van de wereld.”

Geen echte handlingproblemen

Volgens Jasper van Dijk van de denktank Institute of Public Economics bestaat er geen echte oplossing voor vraagstukken als het stikstofprobleem en het belastingstelsel. “En de maatregelen die Rutte IV heeft genomen om het groeivermogen van Nederland te vergroten, zoals het Groeifonds, worden teruggedraaid.”

Van Dijk herinnert zich ook dat het Nederland was dat eerder in Brussel aandrong op handhaving van de begrotingsregels. Hij verwacht dat het nieuwe kabinet uitgebreid zal moeten onderhandelen met de Europese Unie.

eerst het zoete

Ook hoogleraren economie Raymond Gradus (VU) en Roel Beetsma (UvA) uiten in een opiniebijdrage in het FD kritiek op het regeerakkoord. Ze vrezen dat een nieuw kabinet onmiddellijk extra bezuinigingen zal moeten doorvoeren ‘bij enig teken van conjuncturele tegenwind’. “Waar vorige kabinetten vroeger het gezegde ‘eerst het bittere, dan het zoete’ hanteerden, is dat nu volledig omgekeerd.”

Gradus en Beetsma pleiten ervoor dat het Centraal Planbureau (CPB) het akkoord doorrekent, “zodat de Tweede Kamer het kan meenemen in haar beraadslagingen.” Zij zijn van mening dat veel van de geplande veranderingen niet gedetailleerd genoeg of roekeloos zijn.