De laatste aflevering van Brave Dodo was 60 jaar geleden, maar veel andere poppen bleven op televisie.

Vandaag gaan we 60 jaar terug naar 20 mei 1964, toen de laatste aflevering van Brave Dodo op televisie werd uitgezonden. Na ruim 9 jaar en 75 afleveringen viel letterlijk het doek voor de bijdehante scheepsjongen en zijn vrienden in The Cross-Eyed Mermaid.

(tekst: Wim Meijer)

Eerste televisie-ervaring
In veel gevallen hebben zelfs de jongste babyboomers het niet meer bewust meegemaakt: de avonturen van Brave Dodo. En dan heb ik het niet over een natuurserie over een gigantische vogel die uitgestorven is op het eiland Mauritius, maar over de eerste kinderserie over het jonge medium televisie. Al op 3 februari 1955 (de televisie bestond toen nog maar 4 jaar in Nederland) werd de eerste aflevering van de poppenserie uitgezonden, die draaide om de scheepsjongen Dappere Dodo, die samen met zijn vrienden Kees, oom Harrie , De Kapitein, Opa Buiswater en de vulpen Juffrouw zeilden de wereld rond op het schip “The Cross-Eyed Mermaid”.

Marionet
De serie is bedacht door KRO-producent Fred Bredschneyder en kwam tot stand in samenwerking met Bert Brugman, die sinds 1923 bekendheid verwierf als poppenspeler en eigenaar van het ‘Marionettentheater in Olijftak’. Ook voor zijn poppen had Brugman in de jaren veertig een nieuwe bewegingstechniek ontwikkeld. Hij maakte een soort combinatie van handpop en marionet, waarbij de handen van de poppen met stokken werden bewogen. Het was deze techniek waarop hij de patentrechten verwierf en die ook werd gebruikt in Brave Dodo.

Eetstokjes
Dat ik die clubs zo goed ken, heeft veel te maken met het feit dat ik op mijn vijfde veel last had van die clubs. Sowieso was ik niet echt een fan van een ‘gewone’ poppenkast met Jan Klaassen en Katrijn. Ik vond poppentheater gewoon te ‘onwerkelijk’. Maar die stokken maakten het voor mij nog onwerkelijker. Om over de mond nog maar te zwijgen. Want aan die onnatuurlijke ‘klep’ heb ik nooit kunnen wennen.

Internationaal succes
Let op: mijn afkeer van die stokken doet niets af aan het optreden van poppenspeler Bert Brugman. Brave Dodo was ruim 9 jaar erg populair als kinderserie. Dit is een prestatie op zich. En Brugman werkte ook 46 jaar als poppenspeler bij zijn Nederlands Poppentheater, waar hij zelfs hele opera’s met zijn poppen uitvoerde. Hiermee verwierf hij ook internationale bekendheid en werd hij regelmatig uitgenodigd voor tournees door onder meer Israël, Zwitserland, Suriname en Indonesië.

Drie generaties, zestienduizend optredens
Bert Brugman bleef actief als poppenspeler tot hij 73 jaar oud was. In 1969 nam zijn zoon Joost het theater over en runde het samen met zijn vrouw gedurende 30 jaar. En sinds 1999 wordt het Nederlands Poppentheater gerund door Mariska Brugman, dochter van Joost Brugman en kleindochter van oprichter Bert Brugman.

Sinds de oprichting van het Marionettentheater De Olyftack in 1923 hebben de drie generaties Brugman in totaal ruim zestienduizend voorstellingen gegeven in hun theater, dat jarenlang gehuisvest was in een zoldertheater aan de Derde Oosterparkstraat 144/3 in Amsterdam. Sinds 2021 is het Nederlands Poppentheater gevestigd in een uniek pand in Edam. Mariska: ‘In 2020/21 was er vanwege de lockdown tijd vrij en hebben we een prachtig pand gevonden in Edam waar we een nieuw, kleiner theater hebben gevestigd. We focussen nu vooral op kwaliteit en niet langer op kwantiteit en hopen de komende jaren prachtige, intieme voorstellingen te kunnen bieden voor jong en oud. Ook toeren we nog steeds door het hele land. Ons doel is om het goede te behouden en te innoveren waar we willen. En kom naar Edam en ervaar de magie van het poppenspel bij ons suggestieve 300 jaar oude rijksmonument.’

Rikkie, Slingertje en Paulus
Niemand kan zeggen of dit zonder Brave Dodo zou zijn gebeurd, maar de waarheid is dat de poppenserie veel aanhang had op televisie. Dodo was nog niet opgestaan ​​toen Rikkie en Slingertje van het Haarlemse Poppentheater, Merlijn van Rien en Maaike Baartmans er waren. Hoewel ze geen ‘stokken’ hadden, vond ik ze ook irritant onrealistisch. En hetzelfde gevoel had ik bij Paulus de Boskabouter, die na jaren als toneelstuk op de radio te hebben gestaan, ook als poppenserie op televisie verscheen.

donder vogels
Maar wacht… over lancering gesproken. Plots verschenen in de tweede helft van de jaren zestig de Thunderbirds. De avonturen van astronaut Jeff Tracy en zijn vijf zonen Scott, Virgil, Alan, Gordon en John, die samen de reddingsorganisatie International Rescue vormden. Dankzij The Thunderbirds veranderde mijn mening over poppenshows. Dit was gewoon echt: geen handen op de lichamen, geen stokken op de handen, geen ‘kleppen’ voor de mond, nee… je kon de draden niet eens zien.

klein speelgoed
Twee jaar lang was ik volledig in de ban van The Thunderbirds. Het bevatte alle modellen van de vijf ruimteschepen en zelfs de Rolls Royce van Lady Penelope van Dinky Toys. Ik plakte foto’s van de bemanningsleden op multiplex, knipte ze uit met een decoupeerzaag en hing ze boven mijn bed. En ik rustte niet voordat ik de complete Albert Heijn Thunderbird-serie van zes edities had voltooid, met alle persoonlijke en technische informatie van International Rescue. Voor de moeders betekende dat veel boodschappen doen bij de grootste supermarkt van Nederland.

De waanzin duurde tot eerste kerstdag 1966. Toen werd de laatste aflevering van Thunderbirds uitgezonden en kwam ik weer met beide benen op de grond, in het besef dat zelfs ik van een poppenspel kon genieten. Misschien kan ik daarom Brave Dodo nu met een vleugje nostalgie herinneren, ondanks… die ‘stokjes’.

Eindelijk een volledige aflevering van Brave Dodo