Bridgerton in Dordt: wat is er gebeurd met de vele huisjes op het eiland Dordrecht?

ooit was De lucht is de limiet op het eiland Dordrecht. Tot de zondvloed van Sint-Elisabeth van 1421, toch? Nou niet echt. Rond 1730 stonden er ruim dertig grote buitenplaatsen en landgoederen op ons eiland. Wat is daarmee gebeurd?

Voor zijn studie Landschapsgeschiedenis deed Cas van Rossum in 2017 onderzoek naar de boerderijen op ons eiland. Beschrijf wat de vijf grootste buitenhuizen waren in 1731: Huis te Dubbeldam, Kilsigt, Wielborg, Dubbelsteyn en Groenhoven.

Tegenwoordig zijn op die lijst alleen de poorten van Dubbelsteyn en het gelijknamige park te zien, evenals de poorten van Wielborg op de huidige begraafplaats De Essenhof. Er is dus niet veel van die vroegere glamour meer over.

Wie in dit land een paradijs wil zien, moet vanuit Dordrecht anderhalve kilometer richting Breda reizen. Waar hij ook kijkt, de reiziger zal prachtige huizen en tuinen zien.

Dit werd eind 17e geschreven door de lijfarts van stadhouder Willem III.^Mijn eeuw tijdens een reis door onder meer Dubbeldam. Ter vergelijking: Bridgerton vindt plaats in 1813. Wat jammer dat we dit nu moeten missen!

Lees meer onder de afbeeldingen van Huis te Dubbeldam, Wielborg en Dubbelsteyn.

Transformatie

Cas schrijft in zijn onderzoek dat veel huisjes ooit boerderijen waren. In de loop van de tijd werden het landhuizen met een groot terrein. Halverwege de 18e eeuw ging het goed met de landbouw in Dordrecht. Daarom vonden de boeren het interessant om een ​​van de boerderijen te kopen en deze weer om te bouwen tot boerderijen.

Dat is één van de redenen waarom veel landhuizen op ons eiland verdwenen. Eén blik op de kaarten hieronder en je kunt je voorstellen dat de boerderijen aantrekkelijk waren voor boeren.

Lees meer op de landgoedkaarten van Dordrecht. Villa Maria, landgoed AB van den Brandeler, Huis te Dubbeldam, landgoed Zorgwijk naast het Merwesteinpark, landgoed Noordhove en landgoed Weizigt.

Terug naar de wortels

Veel van de panden waren ook eigendom van enkele families, de elite van Dordrecht. Ze werden ook wel regenten genoemd. Er waren minder regenten om de stad te besturen, waardoor verschillende van die grote huizen overbodig werden. Ze werden verkocht en in sommige gevallen gesloopt.

Welnu, sommige van die eigendommen werden weer omgebouwd tot boerderijen en overtollige boerderijen werden gesloopt. Maar dit zijn niet de enige redenen waarom van de vijf grootste landhuizen uit 1731 geen villa’s meer staan.

In 1793 vielen de Fransen ons land binnen. In Dordrecht verloren de regenten hun macht. Het systeem van ambachtelijke heerlijkheden werd afgeschaft, waardoor regenten bijvoorbeeld belastingen konden innen. Dit betekende dat de elite minder inkomen had om hun huizen te onderhouden. Uiteindelijk zijn ze bijna allemaal verdwenen.

Zijn er op ons eiland geen landhuizen meer waarin we ons even in de succesvolle serie kunnen wanen? Bridgerton Kun je jezelf voor de gek houden? Gelukkig is het antwoord: die zijn er. Het bekendste is wellicht Landgoed Dordwijk, gelegen naast de N3 en het Gezondheidspark. Uit die volkstelling van 1731 stamt ook de Villa Weizigt, gelegen aan de rand van het gelijknamige park.

Oud of niet?

En hoe zit het met die statige huizen die wij zo goed kennen? Daar passen ze niet helemaal in. Bridgerton-foto uit 1813? Landhuis Amstelwijck ziet er heel oud uit, maar de huidige villa is gebouwd in 1920. Crabbehoff is oorspronkelijk gebouwd als herenhuis en is na een renovatie in 1913 uitgegroeid tot het kasteel zoals we dat nu kennen.

De Villa Rozenhof werd omstreeks 1892 gebouwd, vlakbij de plek waar voorheen een gelijknamige villa stond. En Huis te Merwede, of beter gezegd de ruïne met uitzicht op de rivier, is veel ouder en kan over een half millennium geen landhuis meer genoemd worden.

Zie ook:

Bronnen: ‘De belangrijkste uitgaansgelegenheden van Dordrechtbewoners’, tijdschrift DiEP, Regionaal Archief Dordrecht