In de voetsporen van de grote meesters van het orgel

20 februari 2024 om 6:00 uur

Algemeen

Van Jan Pieterszoon Sweelinck tot Gerhardus Haveha en van Johannes Gijsbertus Bastiaans tot Jan Zwart. Van een wandeling langs de rode muren naar de Oude Kerk in Amsterdam tot de indrukwekkende klank van het orgel in de Grote of St. Bavokerk in Haarlem. Dit alles komt aan bod in de nieuwe documentaire ‘Grote Orgelmeesters’, een productie van het Nationaal Orgelmuseum in Elburg.

Hanneke Bloemendaal

“Beste orgelvrienden, vandaag is een bijzondere dag voor ons museum. U bent een van de eersten die getuige is van een documentaire over de geschiedenis van het Nederlandse orgel”, zei directeur Wilma Seijbel voorafgaand aan de première van de documentaire ‘Grand Masters of het orgel’ afgelopen donderdag. . . Vijf eeuwen organisten in Nederland’. De documentaire werd mogelijk gemaakt door de toekenning van een grote subsidie ​​van de provincie Gelderland en de Stichting Museumstad Elburg. We hebben bijna een jaar aan het script gewerkt en hebben in Jan Smelik (hoofdredacteur van tijdschrift Het Orgel) een geweldige redacteur gevonden. “We hadden ook nog een presentator nodig en dat moest Sander Zwiep zijn.”
Zwiep is presentator van het radioprogramma NPO Klassiek en tevens orgelliefhebber. Voor de regie werd nonnenpeter Sander Klugt gevraagd. Hij maakte eerder korte documentaires over de Noord-Veluwe tijdens de oorlog. “Vorig jaar hebben we verschillende organisten benaderd om samen te werken”, zegt Seijbel. “Als ik terugkijk, waren we echt een dreamteam.” En hij vervolgt: “Er waren ook lastige momenten. Vooral de opnames midden op de rosse buurt van Amsterdam bleken een misdaad. Door het grote aantal mensen hadden we weinig toegang en waren er hordes toeristen die per ongeluk op de foto terechtgekomen.”

Na Wilma Seijbel neemt hoofdredacteur Jan Smelik het woord. ‘Wie een film wil maken over grote orgelmeesters, staat meteen voor een groot probleem: welke kies je? Welke criteria hanteer je? Uit elke eeuw wilden we een gerenommeerde organist. Het moest ook een film zijn voor een breed publiek. en we wilden alle functies visualiseren die een organist heeft”.
Er werd besloten dat vier hedendaagse organisten zouden vertellen over hun werk en over een grote meester uit een andere eeuw. De documentaire heeft de vorm van een rondo (ook wel ‘rondeau’ genoemd), waarbij het ‘refrein’ is opgebouwd uit beelden uit het orgelmuseum.

De documentaire

Presentator Sander Zwiep reist door het land en ontmoet hedendaagse organisten in Amsterdam, Alkmaar, Haarlem en Elburg, die niet alleen vertellen over hun inspiratiebronnen uit vervlogen tijden, maar de kijker ook verrassen met de majestueuze klanken van de verschillende orgels.

Matteo Imbruno, organist van de Stichting Oude Kerk in Amsterdam, verschijnt als eerste. Het vertelt over de grote meester Jan Pieterszoon Sweelinck, die leefde tussen 1561 en 1621 en in de kerk begraven ligt.

Organist Frank van Wijk vertelt over het leven en werk van de grote maestro Gerhardus Haveha (1696-1753) in de Grote Kerk in Alkmaar.

De tour gaat van Alkmaar naar Haarlem, waar organist Jos van der Kooy zijn verre “voorganger” Johannes Gijsbertus Bastiaans (1812-1875) ten gehore brengt in de Grote of Sint Bavokerk. Er staat: “Bastiaans gaf in 1850 het eerste Bachconcert in Nederland” en “Er is mij verteld dat dit het meest gefotografeerde kerkorgel ter wereld is.”

Jaap Zwart is de vierde hedendaagse organist in de documentaire. Als kleinzoon van Jan Zwart (1877-1937) is hij de aangewezen persoon om over deze grote meester te vertellen. Hij doet het vanuit het Elburg orgelmuseum. “Ook al heb ik mijn grootvader niet persoonlijk gekend, toch voel ik me heel nauw met hem verbonden. De piano was eigenlijk zijn hoofdinstrument, maar hij was heel veelzijdig. Naast organist was hij ook orkestdirigent. Het is echt een geweldig bron.” inspiratie voor mij.”

Tussen de acts door zal het jonge talent Wibren Jonkers (1999) spreken, waar hij samen met Sander Zwiep zal praten over orgels, koorwerken, organisten en meer.

De documentaire is te zien in het Nationaal Orgelmuseum in Elburg.