Kolom: Uitgestorven | saxofoon

Omdat de inwoners van de stad ooit vreesden dat deze prachtige huizen zouden afbranden, roept de nachtwaker op elke hoek “Han sori zu Fir und Liacht”, waarmee hij de inwoners aanmoedigt de kaarsen en open haarden te doven. In de zomer kun je het nog steeds zien en horen. Het lijkt mij dat het risico op vallende kaarsen en onverlichte open haarden in de winter veel groter is.

Andere inmiddels uitgestorven beroepen zijn kolen- en schelpenboer, pompbediende (tenminste in Nederland), SRV-man, lampenopsteker, strontlopenschepper (…), liftoperator, typograaf en stadsomroeper, om er maar een paar te noemen.

Toekomstige goeroes

Volgens toekomstige goeroes kan er de komende jaren nog veel aan dit lijstje worden toegevoegd. Bijvoorbeeld de vrachtwagenchauffeur, omdat kunstmatige intelligentie vrachtwagens in konvooien achter elkaar kan laten rijden. Dezelfde kunstmatige intelligentie zou ook radio-dj’s, hypotheekadviseurs, notarissen, reclameverkopers (ja!) en zelfs voetbalcoaches kunnen vervangen.

In al die beroepenlijsten ben ik de Neerlandicus nog nergens tegengekomen, al vermoed ik dat we met een zeldzame en uitgestorven soort te maken hebben. Zelfs toen ik Nederlands in Groningen studeerde, was het een heel kleine cursus (je kende alle studenten van alle jaren, dat had voor- en nadelen).

Door teruglopende bezoekersaantallen dreigt de studio nu geheel te verdwijnen. Ik vermoed dat dit de anglicistische universiteiten te veel geld kost. Tegelijkertijd wil minister Dijkgraaf van Onderwijs de internationalisering aan banden leggen en moet tweederde van de bacheloropleidingen in het Nederlands worden gegeven.

Uitgestorven soorten

Ik kan begrijpen dat ik tot een uitstervend soort behoor. Waarom zou je moeten weten hoe het kofschip werkt, als je een koppelteken, een spatie of gewoon samen schrijft? Je hoeft een tekst niet meer zelf te structureren, ChatGPT kan dat voor je doen, net als het verbinden van de grammaticale i’s. En als u een moeilijk woord niet begrijpt, kunt u ChatGPT vragen het u in yip-en-janneke-taal uit te leggen. Elke slimme student komt er wel achter, toch? Wie kan er überhaupt foutloos schrijven en waarom zouden we dat willen? Moeten we niet allemaal yip-en-janneke-taal gebruiken?

Als ik je de taak zou geven de Sapir-Whorf-hypothese uit te leggen en deze in een beschrijving te koppelen aan een geval dat je onlangs uit eigen ervaring hebt meegemaakt, denk ik dat bijna niemand dit zomaar zou afwijzen. Ten eerste moet men de inhoud van die hypothese echt begrijpen. Dit omvat woorden als taalkundig determinisme, die op zichzelf begrepen moeten worden.

Dat gaat niet vanzelf, weet ik uit ervaring. En dan moeten we nog een situatie bedenken waarin dit fenomeen een rol speelt. Ten slotte moet u nadenken over wat u de lezer wilt vertellen, hoe uw beschrijving eruit zal zien en welke toon u kiest. In de meeste hbo-opleidingen zijn dit soort taken, waarbij begrip, nadenken, verbinden en schrijven nodig zijn, niet te vermijden. Probeer het eens met ChatGPT.

Sapir en Whorf hadden een leraar (Wilhelm von Humboldt) die geloofde dat taal de ziel van de natie was. Als we alle taal aan ChatGPT overlaten, is dit dan de ziel?