De Europese Rekenkamer hekelt transparantie Register van lobbyisten

Steeds meer lobbyisten registreren zich in het Europese Transparantieregister, zegt de Rekenkamer. Maar er zijn nog steeds veel manieren om de registratie te omzeilen, waardoor het nog steeds onduidelijk is of en hoe de Europese wetgeving wordt beïnvloed. Ongepaste beïnvloeding, oneerlijke concurrentie en zelfs corruptie liggen op de loer.

Door webredacteuren

Sinds 2021 moeten lobbyisten zich registreren in het Transparantieregister van de Europese Unie om druk uit te kunnen oefenen op politici. Uit onderzoek van de Europese Rekenkamer (ECA) blijkt dat steeds meer lobbyisten dit doen: het zijn er nu ongeveer 12.500, ruim het dubbele van het aantal in 2012. Alle EU-instellingen hebben hun eigen regels opgesteld om onethisch gedrag te voorkomen; door overheidsfunctionarissen om dit te voorkomen. Het Transparantieregister zou in dit opzicht een middenweg moeten bieden; De Europese Commissie, evenals het Parlement en de Raad, zijn aangesloten. Maar er zijn geen minimumvereisten verbonden aan registratie, ‘waardoor instellingen zelf kunnen bepalen welke lobbyactiviteiten registratie vereisen en hoe lobbyisten contact kunnen opnemen met leden en personeel van de instellingen’, schrijft de ECA. Er zijn ook weinig maatregelen om ervoor te zorgen dat lobbyisten de registratie- en rapportagevereisten lezen.

Alleen geplande vergaderverslagen.

Lobbyisten hoeven zich bijvoorbeeld alleen maar te registreren voor bijeenkomsten met hoge functionarissen op CEO-niveau van een afdeling of instelling. Dit geldt niet voor ambtenaren met een lagere rang. Bovendien worden alleen vooraf geplande bijeenkomsten gerapporteerd. Voor spontane ontmoetingen, e-mailuitwisselingen en telefoongesprekken bestaat zo’n regel niet.

“De lobby is een essentieel democratisch instrument waarmee organisaties en individuen kunnen bijdragen aan het beleid en de besluitvorming”, schrijft de ERK. “Zonder transparantiemechanismen kunnen echter ongepaste beïnvloeding, oneerlijke concurrentie en zelfs corruptie ontstaan.”

Jorg Kristijan Petrovič, lid van de ECA: “Hoewel het register nuttige informatie over lobbyen bevat, is het geen wondermiddel. Verschillende lobbycontacten met EU-wetgevers kunnen plaatsvinden zonder medeweten van het publiek. Dit vermindert de transparantie en tast het vertrouwen van het publiek aan.”

‘Slecht management van de tabakslobby in de EU’

De ERK is niet de eerste die concludeert dat er zeer weinig transparantie is bij het lobbyen in de EU. De Europese Ombudsman, Emily O’Reilly, dringt er al jaren op aan dat de Europese Commissie tabakslobbyisten te gemakkelijk behandelt en daarom zelfs het internationale anti-tabaksverdrag FCTC, ondertekend door de EU, schendt. Hij zegt dat de industrie afstand moet houden bij het ontwikkelen van rookbeleid en dat als er enig contact is, er transparantie over moet zijn. Tabakslobbyisten hadden echter gemakkelijk toegang tot hoge functionarissen zonder proactief rapporten vrij te geven. O’Reilly noemde dit ‘wanbeheer’.

Verschillende regels werken niet

Het ministerie van Accijnzen en Douane heeft nu een proactief transparantiebeleid dat van toepassing is op alle contacten tussen werknemers en tabakslobbyisten. “Het is een welkome ontwikkeling”, zei O’Reilly in een artikel over een sociaal Europa. Maar uit het laatste onderzoek blijkt ook dat de commissie weigert deze transparantienormen verplicht te stellen voor de hele organisatie. “Goede informatie is een voorwaarde voor transparantie”, zegt O’Reilly. Alleen zo kunnen burgers en organisaties controleren of het EU-bestuur zijn afspraken nakomt.

Aanbevelingen voor verbetering

De Europese Rekenkamer doet in haar rapport vier aanbevelingen aan de instellingen waarop het transparantieregister van toepassing is. De Kamer beveelt aan het Transparency Registry-raamwerk te versterken, informatie te publiceren over ongeplande bijeenkomsten met lobbyisten, de kwaliteitscontrole van de gegevens te verbeteren en de bruikbaarheid en relevantie van de openbare website van het Transparency Registry te verbeteren.

tags: Rekenkamer | Ombudsman | transparantie | Europese Commissie | Transparantieregister | tabakslobby | lobby