‘Niets doen is beter dan politieke partijen oprichten’

“Niets doen is beter dan het beleid uitvoeren van de partijen die momenteel gevormd worden.” Dat stelt hoogleraar publieke financiën Bas Jacobs van de Vrije Universiteit Amsterdam in het Big Five-programma van de BNR. Hij heeft moeite met het economische beleid dat sommige van de opkomende partijen hebben ontwikkeld, of met het gebrek daaraan.

Ook is hij zeer kritisch over de media, die in sommige gevallen pas na de verkiezingen ingaan op de economische plannen van de partijen. Zo zag hij in het PVV-manifest veel juridische en constitutionele barrières. “Het ging om veel gratis bier, maar de vragen over hoe we dat gingen betalen werden niet vooraf gesteld, die werden niet serieus genomen.” Als ‘serieuze econoom’ vindt hij het moeilijk om een ​​‘serieuze reactie’ te geven op een verkiezingsprogramma dat ‘niet serieus’ is. “Op dit moment normaliseren we iets dat niet ernstig is.” Dat probleem zag hij niet alleen bij de PVV, maar ook bij de BoerBurgerBeweging. ‘Waarom nemen we partijen serieus die geen serieus beleid verdedigen? Dat geldt bijvoorbeeld ook voor BBB”, zegt Jacobs.

Daarom is het voor de econoom moeilijk te voorspellen wat de resultaten van deze training op economisch gebied zullen zijn. Ook haalt hij de onverwachte uitkomsten van de vorige kabinetsformatie aan. ‘Rutte IV stelde een economisch programma op dat op geen enkele manier te voorspellen was op basis van de verkiezingsprogramma’s van de vier deelnemende partijen. Er was sprake van een stijging van de uitgaven die nog groter was dan de SP in haar verkiezingsprogramma had verwacht.’ Volgens hem gingen daar veel dingen mis. ‘Er is veel ineffectief beleid geïmplementeerd, bijvoorbeeld door miljarden uit te trekken voor klimaat en stikstof. “Dit had met veel minder overheidsgeld gedaan kunnen worden.”

Lees ook | Sterke waarschuwing van de Raad van State: ‘Een structurele verbetering van de overheidsfinanciën is noodzakelijk’

Langetermijnbeleid

Op macroniveau heeft Jacobs een minder positieve kijk. ‘Politieke fragmentatie en polarisatie maken het steeds moeilijker om economische hervormingen door te voeren; structurele beleidsverbeteringen doorvoeren en een aantal pijnlijke kwesties aanpakken.’ Volgens de hoogleraar heeft dit ook impact op de noodzakelijke langetermijninvesteringen. ‘Dit maakt het moeilijker om voorrang te geven aan langetermijninvesteringen boven kortetermijnconsumptie. Het gevolg hiervan is dat het politiek-economisch beleid langzamerhand verslechtert.’

Om deze reden waarschuwt Jacobs ook burgers en bedrijven. “Ze moeten zich voorbereiden op structurele problemen – zoals op de woningmarkt, de arbeidsmarkt, het onderwijs en de belastingdienst – die niet worden opgelost.” Een deel van de problemen is nu al zichtbaar, zegt de econoom. Hij ziet dit onder meer terug in de ‘lage productiviteitsgroei’ die Nederland doormaakt. ‘