Lage energierekening voor uw monument? Dan is het mogelijk!

Om iets te weten te komen over de bouwgeschiedenis van Geestersingel 11 heeft onze monumentenadviseur Anne Pauptit zich verdiept in het bouwhistorisch onderzoek dat in 2020 is uitgevoerd door M. Stam. Stam onderscheidt drie verschillende fasen in de bouwgeschiedenis van deze plek.

Eerste fase: de 18e eeuw
In de 18e eeuw lag op deze plek een lusthof, het Arendshof, met niet één maar twee koepels. Op de foto zie je een fragment van de kaart van A. van Panders uit 1765. Ten westen van de huidige binnenstad bevond zich destijds een mengeling van drie typen landschap. Naast weilanden waren er landschapsparken en ‘warme en lusttuinen’.

De ‘warmmoes en lusttuinen’ hadden een tweeledig doel. Ze waren er om te ontspannen, maar je kon ook groenten en fruit verbouwen voor eigen gebruik. Denk eens aan de beroemde filosoof Jean Jacques Rousseau en de romantiek.

Panders Cirkel Kaart Uitsnede Geestersingel 11 Panders Cirkel Kaart Uitsnede Geestersingel 11
Zo’n ommuurde tuin is te zien op de plek van de huidige Geestersingel 11 op de Panders-kaart. De tuin grenst aan de ene kant aan de Geestersingel en aan de andere kant aan de Hoevervaart. Bijzonder is dat er niet één, maar twee ‘koepels’ op de kaart zijn getekend. Alleen de koepel die wij kennen is dus bewaard gebleven, naast de Geestersingel. Zo’n koepel of theekoepel is een klein gebouw, vaak met bijzondere aandacht voor design. Ze waren vaak vierkant, achthoekig of zelfs met meer hoeken. En altijd met ramen voor het uitzicht.

Kenmerkend voor de landelijke ligging is dat er vlak naast de tuin (nu links van het huis) een boerderij stond. Het had geen verbinding met het Arendshof. En dit soort verlaten boerderijgebouwen zouden in de loop van de tijd sowieso volledig verdwijnen.

De oorspronkelijke klant of eigenaar van de tuin moet destijds nog worden geïdentificeerd. De geschiedenis van de eigenaren gaat terug tot 1824. Daarom is er nog geen verklaring gevonden voor de naam “De Arendshof”. En voor de zinken vogel op het dak, die na de restauratie van de koepel weer op zijn plek komt.

De volledige kaart van Panders vindt u in de beeldbank van het Regionaal Archief Alkmaar.

Tweede fase: de 19e eeuw
In de 19e eeuw werd op deze plek voor het eerst een huis gebouwd. Er werd een uitbreiding gebouwd, die in twee fasen werd verdeeld. Het eerste deel tussen 1865 en 1883 en het tweede deel in 1899. Tegelijkertijd werden in 1891 in het park grenzend aan de tuin een nieuw gerechtsgebouw en een detentiecentrum gebouwd. Vanaf dat moment grensde het huis niet meer aan een park.

Derde fase: de 20e eeuw
In de 20e eeuw vonden er verschillende renovaties plaats in het gebouw. Vanaf 1951 woonden en werkten de Van Latums hier. Tussen 1951 en 1964 werd het huis uitgebreid en gerestaureerd. Evert van Latum Sr., de vader van Evert-Jan (link naar interview) was architect en zijn vrouw Maria ontwierp de koepel als woonhuis kamerrestaurant en ontmoetingsplaats voor culturele activiteiten, onder de naam Cantina Architectura.

Vierde fase: de huidige restauratie en aanpassingen
Enkele jaren geleden werd het koepelgebouw eigendom van Evert-Jan (zoon van Evert en Maria), zijn vrouw Karlijn en hun gezin. De restauratie en aanpassing ervan kan worden beschouwd als de vierde fase in de bouwgeschiedenis. In 2021 werd toestemming verleend voor hun plannen. Vorig jaar is het koepelknooppunt vernieuwd. Binnenkort staat een nieuwe restauratie van de koepel gepland, waarna de zinken adelaar weer op het dak zal verschijnen. Momenteel wordt het gerestaureerd, inclusief de houten steunen.

De koepelramen moeten gerestaureerd worden. Momenteel loopt er een geluidsreductieproject (vanaf de Kennemerstraatweg en verder), waardoor het gezin twee vliegen in één klap kan slaan. Dan is er een oplossing voor zowel thermische als akoestische isolatie. Mogelijk kan de negentiende-eeuwse roedeverdeling (T-vormig) in de ramen worden hersteld.