Kolom | Na regen komt nog meer regen

Soms, als je geluk hebt, lees je iets dat je geest in beweging brengt. Dit is hoe ik heb nagedacht over een column van Janan Ganesh in de Financiële tijden. Ganesh schrijft over de mythe – gepleegd door wat hij het ‘consulting industrial complex’, de coaching- en zelfhulpindustrieën noemt – dat onze fouten gecorrigeerd kunnen worden. Wij geloven graag dat we verkeerde beslissingen kunnen terugdraaien of dat ze indirect toch tot iets goeds leiden.

Maar dat klopt niet, zegt Ganesh. Ons leven hangt af van het pad: bij elke beslissing sluiten we definitief andere opties uit. En hoe ouder je wordt, hoe meer dat geldt. Na een jaar de verkeerde studie gedaan te hebben, kun je iets anders kiezen. Maar een vijftigjarige literatuurwetenschapper wordt geen advocaat meer. Ze kan immers geen moeder worden of, omgekeerd, haar kinderen ongedaan maken. Dit is de enige reden waarom de midlifecrisis bestaat. Ganesh: “De verrassing van middelbare leeftijden het verrassende is dat een groot deel van je lot kan worden toegeschreven aan een fout.

Je column spreekt mij aan omdat ik een lichte, bijna zware obsessie heb met hoe ons leven op beslissende momenten ergens heen navigeert via duwtjes in de rug. Een klein deel van onze keuzes heeft een onevenredige invloed op de loop van ons leven, zegt Ganesh terecht. Ik volg hem niet als het om de gevolgen gaat. Omdat het doet alsof zo’n beslissing niet alleen het verschil in het praktische resultaat, maar ook in de levenstevredenheid bepaalt. Alsof de keuze om wel of geen kinderen te krijgen het verschil maakt tussen een euforisch gezinsleven en een treurig bestaan ​​zonder kinderen, of andersom.

In werkelijkheid hangt ons geluk van veel meer zaken af. Deels vanwege ons temperament, maar ook vanwege ons vermogen om met onze ‘fouten’ te leren leven. Om dit te bereiken is een combinatie nodig van verantwoordelijkheidsgevoel (“ja, ik had het ook anders kunnen doen”) en zachtmoedigheid (“maar dat betekent niet dat ik een dier ben”).

Ik denk dat die combinatie heel lastig is en deels verklaart waarom we leven met een heel pakket aan mythen die op peptalks lijken. Mythen zoals die van Ganesh: dat er geen verkeerde beslissingen bestaan. Maar er is meer. ‘Wat je niet doodt, maakt je sterker‘ is er daar één van (altijd in het Engels), net als ‘Ware liefde overwint alles’, ‘Na de regen komt de zon’ en simpelweg ‘Alles heeft een reden’. Allemaal vals. Mensen kunnen voor altijd verzwakt zijn door tegenslag; Ware liefde verliest het soms van andere waarden of praktische bezwaren; Na regen komt vaak nog meer regen. En nog meer regen. En dingen gebeuren willekeurig, zonder een groter plan.

Ik denk dat het ergste in deze categorie is: ‘Je voelt het als het goed is.’ Mensen zeggen dit over allerlei dingen, van hun levenspartner tot hun droombaan of huis. Het suggereert dat op het moment dat je ‘de juiste keuze’ vindt, vrede op je neerdaalt: Dit is het, dit is waar ik altijd naar op zoek was.. Maar het erkent niet dat veel dingen tegelijkertijd goed en slecht kunnen voelen, dat sommige dingen goed voelen maar nog steeds buiten bereik zijn, en dat zelfs dingen die aanvankelijk ‘bleh’ leken de moeite waard kunnen blijken te zijn.

Als je dergelijke uitspraken goed bekijkt, zul je merken dat ze gebaseerd zijn op waarheid of rechtvaardigheid: ze beloven dat er een objectief juiste keuze is of dat iets (het lot?) een eerlijke uitkomst garandeert. In die zin hebben ze iets religieus. “Je voelt het als het goed is” is een eigentijdse variant op goddelijke openbaring. Maar er is vaak geen objectief juiste keuze, noch noodzakelijkerwijs een eerlijk resultaat.

Soms is het goed om jezelf voor de gek te houden, maar er schuilt een gevaar in dit soort spreuken. Ganesh vreest dat de overdreven positiviteit van de zelfhulpsector ertoe zal leiden dat mensen te lichtvaardig beslissingen nemen: alles komt immers goed. Dat lijkt mij niet het grootste probleem. Mensen maken zich vaak te lang zorgen over een beslissing, en het zou nuttig zijn om belangrijke beslissingen wat luchtiger te benaderen. (Dat zeg ik ook tegen mezelf.) Het ergste is volgens mij dat je vroeg of laat ontdekt dat de spreuken verkeerd zijn. Dat kan teleurstelling, bitterheid en wrok veroorzaken: je bent verkeerd geïnformeerd! Je wilt met de manager praten, maar het lijkt alsof hij er niet is.

Mijn voornaamste bezwaar is dat spreuken je niet leren omgaan met het onderliggende probleem: het angstaanjagende besef dat er geen plan is, dat we ons leven zelf kunnen vormgeven, dat niet alle opties even goed zijn, en dat soms de beste optie is de beste. Het verschijnt pas later. De ware kunst van het leven is niet om het te ontkennen, maar het is ook niet de bedoeling om ons er door te laten verlammen.

Floor Rusman ([email protected]) is redacteur van NRC

Delen





E-mail de redacteur