Acht tips voor het invoeren van een nul-emissiezone

Vanaf 2025 treden de eerste nul-emissiezones in Nederland in werking. Dat aantal zal alleen maar toenemen: in 2027 zullen er naar verwachting ongeveer 30 gemeenten zijn met een nul-emissiezone. Voor de meeste steden is het instellen en implementeren van een nul-emissiezone nieuw terrein. Om hen op weg te helpen heeft Supply Value een rapport uitgebracht met daarin acht concrete aanbevelingen.

Een zero-emissiezone is een gebied zonder uitstoot van schadelijke stoffen door bestelwagens en vrachtwagens. Het doel achter zo’n gebied is om de CO2-uitstoot zoveel mogelijk te beperken en zo bij te dragen aan bredere doelen zoals de netto nulplannen van gemeenten en nationale doelstellingen in lijn met het klimaatakkoord.

Op 1 januari 2025 wordt in zestien steden een nul-emissiezone van kracht. Vijftien andere gemeenten zullen de komende jaren met de introductie volgen.

Op nationaal niveau is het doel om middelgrote emissievrije zones in te stellen in dertig tot veertig steden. De verwachting is dat hiermee circa 1 megaton CO2 wordt bespaard, een aanzienlijk deel van de 7,3 megaton CO2-besparing die de mobiliteitssector volgens het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in 2030 moet realiseren om de klimaatdoelen te halen. overeenkomst .

De invoering is niet vrijblijvend: als de uitvoeringsagenda’s volgend jaar nog niet hebben geleid tot de gewenste middelgrote nul-emissiezones in 30 tot 40 steden, zal het kabinet in overleg met betrokken partijen juridische maatregelen opstellen om nul-emissiezones tegen 2030. ingesteld.

Terwijl een groot aantal gemeenten volgens Supply Value goede vorderingen maakt, constateert het bureau dat het huidige aantal nul-emissiezones nog niet voldoet aan de voorwaarden van het klimaatakkoord. Daarom deelt Supply Value in een nieuwe whitepaper acht tips om gemeenten te helpen met het succesvol implementeren van nul-emissiezones, waarbij ze voortborduurt op de ervaringen van gemeenten die de afgelopen jaren al flinke stappen hebben gezet.

1: Bepaal het doel van de introductie

Het is niet altijd duidelijk waarom nul-emissiezones worden ingevoerd. Daarom is het belangrijk om je doel helder te formuleren. Voor zowel de interne medewerker als de werkgever en bewoner moet duidelijk en begrijpelijk zijn waar de beleidsplannen aan bijdragen.

De zones maken deel uit van klimaatakkoordafspraken. Eén van de doelstellingen van het akkoord is: ‘Mobiliteit in 2050 is emissievrij en van hoge kwaliteit.’ Gemeenten hebben de politieke vrijheid en verantwoordelijkheid om maatregelen voor te stellen die aansluiten bij de doelstellingen van het klimaatakkoord, zoals het terugdringen van CO2 en stikstof, het verbeteren van de luchtkwaliteit en het creëren van een autoluwe stadskern.

2: Rechtvaardig de grootte van het gebied

Gemeenten zijn vrij om de ligging en omvang van de zone te bepalen. Zo heeft Leiden gekozen voor het stadscentrum en het station, terwijl ook Eindhoven en Den Haag omliggende wijken hebben toegevoegd. Alphen aan den Rijn heeft gekozen voor de centrumwijken. Bij de beoordeling door de gemeente is enerzijds de kwaliteit van de omgevingslucht van invloed, terwijl anderzijds rekening moet worden gehouden met de economische waarde.

Het is van belang om adequaat te onderbouwen welke factoren ten grondslag liggen aan het verkeersbesluit en wanneer het besluit in werking treedt. Zo weten ondernemers, bewoners en andere belanghebbenden waar ze aan toe zijn.

3: gebruik retrospectief

De introductie van een nul-emissiezone is iets dat geleidelijk zal worden gerealiseerd. Om een ​​helder beeld te krijgen van de voortgang en plannen is het daarom raadzaam om gebruik te maken van backcasting. Backcasting is een planningsmethode die terugwerkt van een gewenste toekomstige situatie naar het heden.

Zo vergt het invoeren van een zero-emissiezone een reeks stappen die een gemeente zorgvuldig in kaart moet brengen. In het klimaatakkoord is vastgelegd dat gemeenten de introductie van een dergelijke zone vier jaar van tevoren aankondigen. Vervolgens werken we toe naar het verkeersbesluit, dat bestaat uit onderdelen als een effectenonderzoek, een concept, een advies, een toetsing en een ambtshalve beschikking. Daarom is een realistische planning essentieel.

4: Zorg voor continuïteit binnen het projectteam

Een goed doordacht, gevarieerd en uitgebalanceerd projectteam is inherent aan het goed volgen en tijdig behalen van mijlpalen binnen de projectplanning. Een projectteam bevat rollen als projectleider, communicatiemedewerker, beleidsmedewerker en projectondersteuner. Daarnaast is samenwerking met afdelingen als vergunningen en controle noodzakelijk.

Een gemeente is gebaat bij continuïteit binnen het team dat werkt aan de uitvoering van het projectplan. In de ideale situatie bestaat er binnen het projectteam een ​​kern van medewerkers die gedurende de circa vier jaar van het project van begin tot eind betrokken blijven om de projectcontinuïteit te waarborgen.

5: Maak een goede begroting

Het implementeren van nul-emissiezones vereist een gedetailleerd projectplan waarin de kosten en financiering in kaart worden gebracht. De kosten variëren afhankelijk van factoren zoals de grootte van de gemeente en de omvang van het gebied, met uitgaven voor personeel, communicatie, verkeersbeslissingen en wetshandhaving.

Gemeenten als Alphen aan den Rijn werken samen om de regionale logistieke behoeften te onderzoeken, terwijl andere, zoals Hoorn, nog geen specifieke nul-emissiezone hebben ingesteld. Aan de andere kant participeren ze actief op het gebied van slimme stadslogistiek.

De budgetten voor de uitvoering moeten worden gedekt door middelen uit de algemene begroting van de gemeente, overheidssubsidies en eventueel deelname aan programma’s van het Ministerie van IenW voor financiële ondersteuning en expertise. Een nauwkeurig opgemaakt projectplan en budget zijn cruciaal om zowel de organisatorische als financiële levensvatbaarheid van het gebied te waarborgen.

6: Breng de interne organisatie tijdig op de hoogte van wijzigingen

De introductie van de zero-emissiezone heeft niet alleen gevolgen voor de ondernemer, de bewoners en het milieu, maar ook voor de interne bedrijfsvoering van de gemeente. Ten eerste beschikt de gemeente doorgaans over een eigen wagenpark dat moet voldoen aan de voorwaarden van de nul-emissiezone. Zo heeft Eindhoven een opdracht geplaatst voor de elektrificatie van haar vuilniswagens tegen eind 2023.

Bovendien raakt de introductie van een nul-emissiezone veel andere afdelingen binnen een gemeente, zoals afvalverwerkers en vergunningverleners. Bieders zijn uiteindelijk ook overgeleverd aan de verkeersbeslissing. Het is dan ook de taak van het projectteam om interne stakeholders te informeren over de introductie van de zone en de gevolgen die dit heeft voor de verschillende afdelingen.

7: Maak een communicatieplan voordat u een beslissing neemt

De implementatie van de nul-emissiezone brengt aanzienlijke veranderingen met zich mee en vereist aanpassingen van zowel de gemeente als lokale en nationale ondernemers. De gemeente neemt een leidende rol op zich in de communicatie om externe actoren op de hoogte te houden. Dit begint met het ontwikkelen van een communicatieplan, waarbij rekening wordt gehouden met doelgroepen, informatieoverdracht, distributiemethoden en deadlines.

Vervolgens wordt een communicatiekalender gebruikt om belangrijke gebeurtenissen te koppelen aan communicatiemomenten. De gemeente Hoorn gaat bijvoorbeeld eerst in gesprek voordat er besluiten worden genomen. Elke gemeente kiest haar eigen uitvoeringsmethoden, zoals uitbesteding aan externe instanties of het gebruik van interne kanalen zoals websites en sociale netwerken. Het tijdig informeren van interne en externe belanghebbenden is essentieel voor succes.

8: Gebruik uw projectplan als werkdocument

Gebruik uw projectplan als werkdocument en pas het aan op basis van praktijkervaringen en lessen uit samenwerkingen. Het implementatieproces kan ruim vier jaar duren. Door het projectplan als een werkdocument te bekijken, blijft het dynamisch en beter aanpasbaar aan veranderende omstandigheden. Een werkdocument is ook een nuttige manier om lessen uit soortgelijke projecten elders in uw eigen plannen op te nemen.

Net zo belangrijk als intergemeentelijk overleg en wederzijds leren is de praktijkkennis van ondernemers. Een externe werkgroep met bestuursleden van lokale ondernemersverenigingen kan een manier zijn om kennis te vergaren binnen en buiten de gemeente. Zo heeft de gemeente Leiden een platform met externe partijen op basis van een projectplan en overeenkomst.

Over het onderzoek

Het advies van Supply Value is gebaseerd op interviews met de gemeenten Leiden, Alphen aan den Rijn, Hoorn, Eindhoven en Den Haag. Deze gemeenten hebben al veel ervaring opgedaan met het implementeren van een nul-emissiezone.