VS stuurt vluchtelingen terug naar Haïti: ‘Biden wil nu streng overkomen’

Nicodeme Vyles, een 45-jarige Haïtiaan, schrok toen hij in 2021 hoorde dat hij teruggevlogen werd naar Haïti. “Voor ik het wist, zetten ze ons op een vliegtuig.”

Hij vertelt aan The New York Times hoe hij en zijn 9-jarige zoon drie maanden lang reisden van Panama naar Maryland in de Verenigde Staten, waar zijn vriendin en zijn jongste zoon al woonden. Hij had een goed leven als klusjesman in Panama, maar hij wilde dat zijn gezin weer bij elkaar zou zijn.

Ze werden gearresteerd tijdens de overtocht tussen Mexico en de Verenigde Staten. Na vier dagen Amerikaanse detentie werden ze op het vliegtuig gezet en teruggevlogen naar Haïti. Naar eigen zeggen kreeg hij ‘niet eens de kans om zijn verhaal aan een immigratieambtenaar te vertellen’.

Bende oorlog

Hij zit daar verslagen in de tuin van zijn zus, die hij al achttien jaar niet meer heeft gezien. Want zo lang heeft hij niet in Haïti gewoond. “Ik ken dit land helemaal niet meer.”

Vyles is een van de gemiddeld 850 Haïtianen die de Verenigde Staten jaarlijks deporteren. Sinds Haïti in 2020 in chaos uitbarstte als gevolg van een steeds erger wordende bendeoorlog, hebben deze deportaties voor opschudding gezorgd in de Verenigde Staten.

“De situatie is nog catastrofaler geworden”, zegt Haïti-expert Jan Voordouw. Het geweld is de afgelopen twee maanden verder toegenomen en de humanitaire crisis in het land heeft een nieuw dieptepunt bereikt. Volgens de Verenigde Naties (VN) werden in de eerste drie maanden van dit jaar 2.505 mensen het slachtoffer van geweld, 53 procent meer dan in de drie maanden daarvoor.

De laatste tijd werken de bendes samen, wat de terreur en ontvoering van burgers heeft verergerd. In maart kwamen bendes in opstand tegen vice-premier Ariel Henry, wat hem ertoe aanzette af te treden. Sinds de president in 2021 werd vermoord is er een machtsvacuüm ontstaan ​​waarin bendes enorm hebben kunnen groeien. De media en hulporganisaties spreken van een ‘wetteloos’ land.

Een tijdlang leek het erop dat Haïtianen niet langer werden teruggestuurd vanwege het toegenomen geweld. Maar nu hebben de Verenigde Staten de eerste deportatievlucht naar Haïti sinds januari uitgevoerd. “De Verenigde Staten sturen Haïtianen terug naar een land dat door bendes wordt gerund”, zegt correspondent Erik Mouthaan.

‘Reis niet naar Haïti’

Vorige maand hebben de Verenigde Staten het personeel van de Haïtiaanse ambassade uitgezet. Het hoogste risiconiveau voor reizigers blijft ook bestaan, nu de VS waarschuwt voor ‘wijdverbreide ontvoeringen’. “Reis niet naar Haïti”, meldt de Amerikaanse ambassade. “De huidige veiligheidssituatie in Haïti is onvoorspelbaar en gevaarlijk.”

Deze video laat zien hoe bendes de macht proberen te grijpen in Haïti:

Dus waarom stuurt de regering-Biden tegelijkertijd Haïtianen terug? “Omdat ze vrezen voor een grote toestroom van Haïtiaanse immigranten nu het land in chaos verkeert”, zegt Mouthaan. Sterker nog, het aantal vluchtelingen neemt nu al toe. In de eerste drie maanden van 2024 staken gemiddeld zo’n 10.000 vluchtelingen per maand vanuit Haïti de grens met Mexico over. Dat is 5 procent van het totaal.

Biden wil hiermee een signaal afgeven, zegt Mouthaan. ‘Het betekent: ga er niet van uit dat je hier kunt blijven, we zetten je gewoon uit huis.’

Volgens Mouthaan is het geen toeval dat Biden nu voor deze harde aanpak kiest. “Het is tenslotte een verkiezingsjaar”, zegt hij. “Trump beweert dat de enorme toestroom van immigranten de afgelopen jaren de schuld van Biden is en maakt dit tot zijn belangrijkste campagneargument. Daarom wil Biden nu laten zien dat hij hard kan zijn tegen immigratie.”

Jan Voordouw zegt dat de Verenigde Staten “nog steeds niet zo slecht zijn” vergeleken met andere landen. De Dominicaanse Republiek, het enige directe buurland van Haïti, zal in 2023 waarschijnlijk tussen de 100.000 en 250.000 Haïtianen deporteren.

‘Gewetenloos’

Veel Democratische politici zijn boos. “De regering heeft een morele verantwoordelijkheid om een ​​humane aanpak te volgen bij het helpen van Haïtiaanse immigranten die deze verschrikkelijke omstandigheden willen ontvluchten”, zei Cori Bush bijvoorbeeld.

Ook mensenrechtenorganisaties veroordelen het besluit. ‘Onscrupuleus,’ zei hij. Waarnemer voor de mensenrechten. Internationale amnestie Hij gebruikte hetzelfde woord en voegde eraan toe: “Niemand mag worden gedwongen terug te keren naar het geweld en de ernstige humanitaire, politieke en veiligheidscrises die zich in Haïti afspelen. Punt.”

In maart vroegen ruim 450 organisaties Biden al om deportaties uit te stellen. De VN heeft ook scherpe kritiek geuit op landen die Haïtianen deporteren. De Verenigde Staten zijn lang niet het enige land dat dit doet. Ondanks het geweld werden in maart in totaal 13.000 Haïtianen gedwongen gerepatrieerd door andere landen. “Geen enkel land luistert naar de VN”, zegt Voordouw.

Irreguliere migratie

De regering-Biden verdedigt de deportatievlucht en zegt dat deze vooral gevaarlijk is in de hoofdstad Port-au-Prince. De Haïtianen worden naar een vliegveld in het noorden gevlogen, waar minder geweld is.

“Dat klopt”, zegt Voordouw. “Maar de noordelijke provincies ontvangen enorme aantallen vluchtelingen uit de hoofdstad. En het is lastig om iets op te bouwen als je met niets komt te zitten in een regio waar je oorspronkelijk niet vandaan komt en zonder contacten.”

Daarnaast lijden ook mensen buiten het land honger: 5 miljoen van de 11 miljoen Haïtianen zijn ondervoed.

De regering zegt ook dat dit geen ‘deportaties’ zijn. ‘Omdat deze mensen het land niet legaal zijn binnengekomen’, zegt woordvoerster Jen Psaki van het Witte Huis. Hoewel de Amerikaanse wet bepaalt dat vluchtelingen asiel kunnen aanvragen op de plaats waar ze het land binnenkomen, hebben de Verenigde Staten sinds 2016 de mogelijkheden daartoe steeds verder beperkt.

Volgens de Organisatie voor Migratie van de Verenigde Naties (IOM) “blijft het vooruitzicht op reguliere migratie een onoverkomelijk obstakel voor de meerderheid van de Haïtianen.” Illegaliteit is daarom hun enige kans.

Een onherkenbaar land

Hetzelfde als Claire Bazile, 35, die Haïti in 2015 verliet. Ook de Verenigde Staten stuurden haar in 2021 onder dwang terug, naar een land dat het niet langer erkende. Het huis van zijn familie was dat jaar verwoest door een grote aardbeving. Zijn moeder en zes broers en zussen leefden op straat, vertelde hij aan persbureau AP.

Ze had alleen haar zoontje van 2 en een rugzak met al haar spullen. Net als vele anderen moest hij op zoek naar voedsel en werk. “Ik weet niet hoe ik ga overleven.”

Bekijk de video die we in 2021 maakten over de Haïtianen die in 2021 al teruggestuurd werden naar eigen land: