De jungle is een gevangene van de westerse verbeelding, zoals blijkt uit het werk I Wan’na Be Like You

Vlak voordat het coronavirus in 2020 uitbrak, dwaalde het kunstenaarsduo Margit Lukács en Persijn Broersen (1973 en 1974) door de kassen van Auteuil, aan de westkant van Parijs. De Tuin van de Serres van Auteuil bevond zich, in tegenstelling tot de beroemde Plantentuin, in een erbarmelijke staat, maar stond vol met gigantische palmbomen, violette orchideeën, lelies en vleesetende planten. Het afbladderende groen van de ijzeren gebouwen, de fragiele glorie van de gigantische kassen en in die weelderige jungle leek het alsof de twee in een surrealistisch sprookje waren beland.

Dit effect werd nog sterker door de storm die buiten woedde, in tegenstelling tot de doodse stilte in de kas. Alsof de jungle opgesloten zat in een glazen kist, in coma als Sneeuwwitje. En toen was corona er nog niet.

Als tijdgenoten van de jaren zeventig groeiden Lukács en Broersen op met het beeld van de jungle in Disney’s beroemdste en tragischste tekenfilm. Het Jungle Boek (1967) wordt geprezen. De ‘jongen’ Mowgli groeit op in een fantasiejungle, waar de watervallen altijd glashelder zijn, elke wijnstok op de perfecte plek hangt om te slingeren en allerlei soorten dieren beleefd met elkaar praten. De enige uitzonderingen zijn de wraakzuchtige tijger, de sluwe reuzenslang en de ambitieuze apenkoning Louie.

Lees ook
De stem van de gekapte boom is vertegenwoordigd.

Baloe beer

Het Jungle Boek staat boordevol sappige liedjes, maar het meest swingende nummer waar je niet stil in je stoel kunt blijven zitten is ‘I Wan’na Be Like You (The Monkey Song)’, King Louie’s duet met Baloo de beer.

Lukács & Broersen ontleent de naam van dat lied aan haar nieuwste kunstwerk, opgesteld in de Grote Kerk in Alkmaar. Die keuze is begrijpelijk. Net zoals de kunstmatige jungle van de verlaten kassen van Auteuil irriteert, zo ook het nummer ‘I Wan’na Be Like You’, vol racistische stereotypen en oorspronkelijk gezongen door jazzlegende Louis Armstrong. Armstrong werd vervangen omdat hij zwart was en een apenkoning; dat ging zelfs voor de ultraconservatieve Disney-studio’s te ver. De witte ‘King of Swing’ uit New Orleans, Louis Prima, verving Armstrong.

In de film ik wil zijn zoals jij Lukács en Broersen ontrafelen de melodie van ‘aap liedje‘ en gebruik het als muziekscore voor een epische, gedigitaliseerde reis door de jungle van Auteuil en andere kassen in Europa. Dit werkt op twee manieren. In het eerste deel van de film hoor je in de verte een echo van het origineel. Dit deel van de muziek is gecomponeerd door jazzmuzikant David Lukács en is bedoeld als eerbetoon aan de hybride jazztraditie van New Orleans, waar de ‘Aap liedje‘ komt van. Het tweede deel van de melodie is een lang, langzaam, polyfonisch releasenummer, gezongen door het Black Harmony ensemble en gecomponeerd door Jamal Bijnoe en Orlando Ceder.

ik wil zijn zoals jij Het duurt veertien minuten en is te zien in het hoge koor van de kerk. Die plek maakt het verleidelijk om te denken dat de film een ​​ode is aan het hogere, een halleluja in alle talen van de wereld. Maar de film is meer een memento mori, opgebouwd uit tienduizenden foto’s gemaakt in botanische tuinen en kassen in onder meer Auteuil, Berlijn, Amsterdam, Meise, Brussel en Londen.

Elke foto van elke plant, elke stengel, elk stukje kas is in de computer ingevoerd, ‘leeggemaakt’ – zoals de kunstenaars het noemen – en vervolgens ‘geïntegreerd’ in een nieuwe 3D-animatie. Het is de procedure die de twee ook volgden in hun prachtige en filmische klaagzang. Bos in locatie (2019), over Europa’s laatste oerwoud op de grens van Polen en Wit-Rusland. Alles wat je erin ziet ik wil zijn zoals jij Het is nep, een overblijfsel van wat ooit leefde.

Boomwortels, varens, boomstammen, bladeren, tot zeeën geworden vijvers, het lijk van een kas die op een gestrand schip lijkt: de camera glijdt er als een roofvogel overheen. Het lijkt alsof er een overstroming heeft plaatsgevonden, een natuurramp. Er zijn mensen verdwenen. Maar de jungle keerde terug.

In de film ontrafelen Lukács en Broersen elkaar Het Jungle Boek voor een epische reis door de kassen van Europa

Grijsachtig witte geest

In het eerste deel van de film verschijnt een grijswitte spookachtige avatar. Hij ziet eruit als iets tussen een 17e-eeuwse zeeheld, een aap en een skelet. Wanneer de jazzmuziek van Lukács vervaagt, vervaagt de avatar ook: ademhalen wordt moeilijk, de rug kromt, de figuur lost op in mist.

De rode draad wordt in het tweede deel van de film opgepakt door de hedendaagse zangers van Black Harmony die vanuit de duisternis op de kijker aflopen. ‘Afrika’, zingen ze, ‘een machtig koninkrijk van de zwarten.’ Wat volgt is een krachtige hymne aan zijn gemeenschap, gekenmerkt door slavernij en leven in de diaspora.

De jungle, zo laat als een film Het Jungle Boek Zien is het resultaat van westerse verbeeldingskracht en meesterschap. De jungle, zoals de film laat zien. ik wil zijn zoals jij Kijk, het blijft een plaats van verbeelding, gevangen in kunstmatige kassen en bedreigd door ecologische rampen. De jungle kan, zoals de zangers van Black Harmony demonstreren, prima zonder die fantastische projecties. De jungle is een plek waar verleden, heden en toekomst samenkomen en waar west en oost, noord en zuid er niet toe doen.

Delen





E-mail de redacteur