Advocaat Niek Heidanus uit Groningen over Mouloud Mezlay ontsnapte aan TBS-gevangene: ‘Even dachten we dat hij in onze kamer zat’

Helpt veel TBS-patiënten. Deze voortvluchtige man ook?

“Nee, dit is niet een van mijn klanten. Gisteren dacht een collega dat hij in onze lobby was. Ze bleef lopen en belde mij. “Ik ging kijken, maar er was niemand.”

En toen heb je meteen de politie gebeld?

“Nee, de collega twijfelde te veel of hij de man was op de foto die de politie verspreidde. Bovendien is het niet waarschijnlijk dat hij in de buurt van de kliniek is.”

Waar gaan ontsnapte TBS-gevangenen doorgaans naartoe?

“Naar een plek waar ze minder opvallen. In het buitenland bijvoorbeeld, waar er minder aandacht aan wordt besteed. Ik had ooit een klant die rechtstreeks naar Spanje reisde. Een ander keerde terug naar zijn land van herkomst, Marokko.”

Mezlay, 33, wordt beschreven als psychotisch en ontsnapte zonder medicatie. Zijn vlucht werd een week opgeschort. Buitenlands.

“Dat is het protocol. Pas als het niet lukt om iemand te vinden, wordt van de samenleving gevraagd om ook voor hem of haar te zorgen.”

Blijkbaar is de man veroordeeld tot tbs omdat hij een maatschappelijk werker heeft aangevallen en heeft gedreigd een behandelend arts te vermoorden. Ga jij al jaren naar de TBS-kliniek voor zoiets?

“Deze man heeft zeker een verleden. Als ik iemand op de mond sla en mijn dokter bel en zeg: ‘Ik vermoord je’, word ik waarschijnlijk niet veroordeeld om naar het ziekenhuis te gaan. “Deze man heeft voor een relatief klein misdrijf een tbs gekregen omdat hij een stoornis heeft, een psychische aandoening.”

“We zien het ook bij stalkers. Intimidatie, zoals dat juridisch heet, is een ernstig misdrijf met grote impact. Bij deze verdachten zit meestal een losse draad, die geholpen moet worden om te voorkomen dat ze het nog een keer doen. De behandeling is gericht op aanpakken ‘onbekwaamheid’.”

Krijgt iemand die wegloopt ook een straf bij terugkeer in de kliniek?

“We praten over het staken van de behandeling of kliniek. Een paar jaar geleden bepaalde de minister dat een kliniek in deze gevallen een jaar lang geen vergunning mag verlenen. Dan kan het opnieuw worden aangevraagd. Een behoorlijk zware straf. Ook zien we ‘onschuldige opnames’, bijvoorbeeld wanneer iemand de trein mist.

“Een cliënt van mij is niet één keer teruggekomen omdat hij zijn moeder zo miste in Emmen. Hij nam de trein en ging naar haar toe. Daar werd hij ook aangetroffen. Omdat dat op één dag was, was zijn sanctietermijn nog geen jaar.” .

Een ontsnapping tijdens begeleid verlof is geen reclame voor het tbs-systeem, dat tot doel heeft gevangenen adequaat voor te bereiden op hun terugkeer in de maatschappij.

“Nee, het is heel vervelend dat die man weg is. Door de aandacht lijkt het alsof het heel vaak gebeurt, maar dat is niet zo. U krijgt niet zomaar een licentie onder toezicht. Dit moet ondersteund worden door een team van gedragsdeskundigen en rechters. Naast de minister. TBS is een lang proces waarbij je in kleine stapjes moet wennen aan de samenleving.

“In 2022 hebben 5 mensen zich teruggetrokken uit het begeleid verlof en 10 uit het onbegeleid verlof. Bij 15 van de in totaal 85.000 tbs-patiënten ging het dus mis. Dat is echt heel weinig: 0,002 procent. Dus nee. We moeten doen alsof er grote risico’s zijn verbonden aan het verlof van tbs-patiënten. Door dit systeem is de kans dat mensen opnieuw een fout maken veel kleiner dan de kans dat mensen na een lange gevangenisstraf zonder behandeling terugkeren in de maatschappij.”

Het veroorzaakt echter ongemak.

“De maatschappij vindt dit ongemakkelijk. Ik begrijp dat. Kijk mij aan: gisteren ben ik ook naar beneden gegaan om te kijken of de man in onze gang stond.”