Kunst=Muziek=Kunst deel 5: De welwillende rijkdom van Ben van Gelders Manifold in een prachtige omgeving van de Grote Kerk

Written in Music en Stedelijk Museum Alkmaar bieden je sinds oktober vorig jaar een reeks unieke muzikale ervaringen. Vier unieke soloconcerten in het museum, waarin improvisatie de hoofdrol speelt, met kunst als inspiratiebron. Dit alles onder de titel Kunst=Muziek=Kunst. Na de succesvolle concerten van Tom Herbert (Londen) (contrabas), Alex Koo (Brussel) (piano), Reinier Baas (Amsterdam) (gitaar) en Marc Mommaas (New York) (saxofoon) staat er vanavond een sfeervolle kers op de taart Het beste van het evenement: Wat een prachtige taart: saxofonist Ben van Gelder treedt met zijn achtkoppige internationale band op in de Grote Kerk in Alkmaar.

Centraal in het optreden staat Van Gelders nieuwste album, het meesterlijke Verdeelstuk, en de openingsavond van de grote tentoonstelling vindt plaats 100XLuceberteen tentoonstelling die met 100 objecten een veelkleurig beeld geeft van de dichter, beeldend kunstenaar en mens Lucebert (1924-1994).

Het album Verdeelstuk Het laat Van Gelder niet alleen zien als een vooruitstrevende saxofonist, maar illustreert ook duidelijk hoe hij zich als componist heeft ontwikkeld. Van Gelder liet zich sterk inspireren door onder meer György Ligeti en Oliver Messiaen. Voor opnames van Verdeelstuk, dat plaatsvond in het Amsterdamse Orgelpark, trok zeven muzikale en vocale krachten aan die het werk een optimale zeggingskracht konden geven. het orgelalbum Obsidiaan (gepubliceerd in ECM) van Kit Downes was een belangrijke inspiratiebron voor Van Gelder.

Op dat album staat Downes, die ook meespeelt Verdeelstuk, terug naar zijn oude liefde het kerkorgel. Aanvankelijk was het de bedoeling dat Downes voor het concert van vanavond in Alkmaar het Hagerbeer-Schnitger-orgel van de Grote Kerk zou bespelen, maar merkwaardig genoeg gaf de organisatie achter de Grote Kerk daar geen toestemming voor. Downes speelt vanavond op een mooi Hammond-orgel.

Verdeelstuk Het is een album dat zijn schoonheid grotendeels ontleent aan de diversiteit van de groep die Van Gelder om zich heen verzamelde. Net als op het album staan ​​er vanavond zeven muzikanten op het podium, voor het indrukwekkende kerkorgel. Zeven muzikanten die meesterlijk zijn Verdeelstuk Vanavond treden ze live op, in een prachtige sfeer: naast Van Gelder op altsax zijn er: Kit Downes (orgel), Fuensanta (zang), Joris Roelofs (basklarinet), Hristo Goleminov (tenorsax), Tijs Klaassen (bas), Antoine Pierre (drums) en Bruno Calvo op trompet, die vanavond Jean Paul Estiévenart zal vervangen.

Het concert gaat bijna beginnen. Bewaarders, dat op indringende wijze wordt geïntroduceerd door Hammond of Downes. Al snel wordt duidelijk dat de warme, organische en slaperige orgelklank wel eens een heel bijzonder en passend alternatief zou kunnen zijn voor het kerkorgel van vanavond. Als de basklarinet van Roelofs het nummer begint, zie je de band er al van genieten. De vier blaasinstrumenten zorgen samen voor kracht en grote muzikale schoonheid. Dit gaat vanavond goed gaan.

Het titelnummer van het album is en blijft een hoogtepunt. Downes begint weer, met weer die prachtige diepe, natuurlijke klanken. Zijn spel roept compleet nieuwe dimensies op in de Hammond. Soms lijkt er ook een zwakke echo van een kerkorgel doorheen te zweven, wat uiteraard bijzonder toepasselijk is. Bassist Klaassen neemt de buiging. Terwijl de rest van de band zich inhoudt, nemen hun geluiden, even krachtig als delicaat, de grote ruimte over. En het publiek. Na zijn solo valt er stilte en buiten luiden de kerkklokken negen. Dan komt de band weer bij elkaar. Een prachtig toeval. Daarna volgen de hoofdrollen van Van Gelder en, op een zacht orgelbed, de uitzonderlijk expressieve trompet van Calvo.

Van Gelder maakt vervolgens van de gelegenheid gebruik om het publiek kort toe te spreken. Uiteraard sluit de voorstelling heel goed aan bij de tentoonstelling die vandaag is geopend. Het is een alternatief voor het zwart-witdenken en de polarisatie. Verdeelstuk (divers, veelzijdig) is in feite een ode aan openheid, dialoog en veelkleurigheid. Kortom: er zijn meer dingen die ons verenigen dan die ons verdelen.

Het samenspel van de band vanavond is net zo poëtisch als op het album, al klinkt het live-geluid uiteraard iets overtuigender en in zijn gezicht. De subtiliteit en delicatesse blijven vanavond echter wonderbaarlijk intact; Van Gelder en zijn band vinden de juiste toon. Onthullen onthult vrije basklarinet die het concert een nieuwe dimensie geeft. Hierna blaast het orgel een warme adem uit. De lege batterij van Pierre past hier perfect bij.

Dan staat Fuensanta centraal met zijn zang in het Spaans. Zij is tevens het gezicht van Glashet openingsnummer Verdeelstuk. Haar zang voegt een extra mooie en sfeervolle laag toe aan de muziek van vanavond. De subtiele kracht van de saxofoon van Goleminov en Van Gelder brengt het stuk verder. Pierre begeleidt op passende wijze, met verfijnd cimbaalwerk. De track wordt langzaamaan een majestueus stuk, zonder zijn delicatesse te verliezen.

Natuurlijk is Kit Downes vanavond ook een bijzonder atmosferische kracht achter de Hammond. In het titelloze stuk dat volgt, haalt hij filmische klanken uit het orgel, vooral door zijn werk met pedalen, waarbij hij soms zelfs de klank van blaasinstrumenten en een kerkorgel benadert. De band is zichtbaar blij met de manier waarop Downes vanavond het ontbrekende kerkorgel invult.

De opzwepende klanken van de vier blaasinstrumenten zorgen samen met Pierre’s rimshots en cimbalen voor een bijna lenteachtige sfeer in de kerk. Verder weet de band deze avond mystieke en sacrale sferen te creëren, vooral door de zang (soms zonder woorden) van Fuensanta, wat uiteraard heel goed past in de aankleding van de kerk.

Ben van Gelders Verdeelstuk Natuurlijk betekent het ook uitbundigheid, een aangename botsing van ideeën en uitdrukkingen, een geboorte uit chaos. Dat is wat stem van de rede straalt aan het einde van het concert. Na een paar aangenaam ontspannen minuten blaast Downes de stilte na de storm nieuw leven in. Met de stem van Fuensanta weet de band de mooiste sferen te creëren. Een gedurfde maar vooral overtuigende afsluiter van een schitterend concert. Een avond die de concertcyclus markeert van Kunst=Muziek=Kunst zorgt voor een waardig en rijk slotakkoord. Laten we verder gaan met de volgende serie, dit najaar.