‘Nar van Leiden’ in de Frans Hals tentoonstelling in het Rijksmuseum

Frans Hals’ portret van de Leidse nar Pieter van der Mersch met een kurk in zijn hand. (Foto: Louis Smit)

Op de grote Frans Hals-tentoonstelling in het Rijksmuseum in Amsterdam is een portret te zien van de Leidse komiek Pieter Cornelisz van der Mersch uit 1616. De beroemde Haarlemse schilder Hals schilderde het schilderij waarschijnlijk toen de komiek Haarlem bezocht.

Van der Mersch (1543 -1628) was destijds een van de beroemdste narren van Nederland. Als nar van de Leidse rederijkerskamer ‘De Witte Acoleyen’ stond hij bekend om de manier waarop hij mensen op hun plaats zette.

“narren werden gezien als opperdwazen”, zegt de catalogus bij de tentoonstelling. “Zijn handelsmerk was lachen en mensen belachelijk maken. Ze werden ingehuurd door gemeenteraden, gilden, milities en stadsdelen om hun festiviteiten op te vrolijken.”

Op het schilderij biedt Van der Mersch de kijker een shot uit zijn mandje. Het gebaar is een grapje, samen met de tekst ‘Wie wil’. Dat betekent: wie wil er bekritiseerd worden? De betekenis van slaan was: iemand belachelijk maken.

Van der Mersch had er zozeer zijn specialiteit van gemaakt dat hij een ernstig gedicht schreef dat begon met: “Hier leyt Piero/Die Deelen Bucken (bokkingen).” Een bucking is een gerookte haring.

Pittsburgh
Het schilderij is eigendom van het Carnegie Museum of Art in Pittsburgh. De tentoonstelling in het Rijksmuseum is nog tot en met 9 juni te zien. Er zijn ongeveer vijftig schilderijen van Frans Hals te zien, waarvan een groot deel in bruikleen van andere musea.

Advertentie

Leidse Cultuur