‘Universiteiten moeten zich niet laten gebruiken voor fossiele bedrijfsbelangen’

Opinie | door gastauteurs

12 maart 2024 | De Saoedische staatsoliemaatschappij Aramco mocht kiezen welk onderzoeksproject aan de Universiteit Maastricht zou worden gelanceerd. De universiteit bood opties die passen bij de zakelijke belangen van Aramco en wees op public relations-mogelijkheden om het nationale profiel van het bedrijf te verbeteren. Aaron Pereira, Simone Schlepper en Tsjalling Swierstra van de Mapping Fossil Ties Coalition schrijven dit op basis van een verzoek van Woo. Universiteiten mogen zich niet laten gebruiken om de belangen van fossiele bedrijven te behartigen, zo stellen zij.

In 2023 heeft de Mapping Fossil Ties Coalition Woo-aanvragen (Open Government Act) ingediend bij negen Nederlandse universiteiten. De Mapping Fossil Ties Coalition bestaat uit studenten, universitair personeel, actiegroepen en onafhankelijke onderzoekers. We wilden onder meer weten hoe de samenwerking tussen universiteiten en fossiele brandstoffenbedrijven de energietransitie beïnvloedt.

Een opmerkelijke briefwisseling troffen we aan in documenten uit 2016/2017 van de Universiteit Maastricht. Een vertegenwoordiger van de universiteit biedt vier onderzoeksvoorstellen aan “na gesprekken met (naam geredigeerd), bedrijfscommunicatieadviseur voor Saudi Aramco.” Deze “zijn consistent met de commerciële belangen van Saudi Aramco”; Later zullen ze kunnen praten over de “uitgebreide marketing- en public relations-mogelijkheden, outreach-mogelijkheden en andere voordelen die het regionale en nationale profiel van Aramco zullen ondersteunen en versterken.”

Twee van de voorstellen gingen over “biologisch gebaseerde materialen”, één over Big Data en een vierde over afnameeen economische visie die zich niet richt op economische groei.

Brief van Aramco aan de Universiteit Maastricht, februari 2017

De keuze van Aramco is niet verrassend

Aramco, de Saoedische staatsoliemaatschappij, is ‘s werelds grootste olieproducent en -exporteur. Op de website van de Universiteit Maastricht staat dat Aramco een achtste van de wereldoliemarkt produceert.

Waarom zou een bedrijf als dit geïnteresseerd zijn? afname? Blijkbaar vroeg de communicatieafdeling van Aramco zich hetzelfde af. Zij verwierpen dit voorstel en kozen voor het voorstel “Duurzaamheid van biogebaseerde materialen in een circulaire economie”. Geen verrassende keuze: op hun website staat dat ze onderzoek doen naar bioplastics en dat Aramco zeventig procent van Sabic bezit, een chemisch bedrijf dat bioplastics produceert.

Bioplastics worden door de industrie gepromoot als een duurzame oplossing voor de plasticproductie en ontvangen subsidies van de EU, hoewel ze vaak niet voldoen aan de EU-circulariteitseisen en nog steeds een impact hebben op het milieu. Bovendien leidt het de aandacht af van het verminderen van plastic voor eenmalig gebruik in het algemeen.

Samenwerking met de universiteit als sociale licentie

Maar waarom maakt de Universiteit Maastricht zich zorgen dat haar onderzoek aansluit bij de “commerciële belangen” van Aramco en dat de universiteit nuttig blijkt voor de public relations van Aramco? Universiteiten willen vaak dat hun onderzoek impact heeft en toegepast wordt in de industrie. Voor een openbare universiteit ontstaat er echter een probleem wanneer bedrijfsbelangen direct in strijd zijn met het publieke belang. Aramco verzet zich als een van de grootste vervuilers ter wereld met woord en daad tegen de energietransitie. Het bedrijf wordt ook aangeklaagd wegens schendingen van de mensenrechten en onderzocht door de VN, omdat het zogenaamde netto-nul-emissieplan volledig losstaat van de realiteit.

^{De nieuwsbrief is uitsluitend toegankelijk voor medewerkers van onze partners.}

De tekst van de acceptatiebrief is opvallend. Aramco gelooft dat het project “waardevol is voor de lokale gemeenschap”. Een vreemde uitspraak over een onderzoeksproject, maar wel eentje die aansluit bij de tekst van de acceptatiebrief voor een ander project, dit keer met het Leids Universiteits Fonds: “De lokale gemeenschap is ontzettend belangrijk voor Aramco (…). Steun voor milieu-initiatieven en mensgerichte organisaties zijn belangrijke pijlers van onze burgerschapsstrategie.”

Dit is geen toeval. Bedrijven moeten sociale acceptatie bereiken, de zogenaamde ‘Social License to Operate’. Dit is een concept uit de mijnbouw en wordt toegepast in de olie- en gassector. Zonder maatschappelijke acceptatie zullen er protesten, wetgeving en andere vormen van verzet ontstaan ​​die de bedrijfsvoering vertragen of zelfs onmogelijk maken. Bedrijven als Aramco proberen dit op deze manier te vermijden.

Brief van Aramco aan de Universiteit Maastricht, februari 2017

Brief van Aramco aan het Leids Universiteits Fonds, april 2022

Hoewel we het betreurenswaardig vinden dat de Universiteit Maastricht een destructief bedrijf laat kiezen welk onderzoeksprogramma op het gebied van duurzaamheid het uitvoert, is het niet ons doel om een ​​bepaalde universiteit in verlegenheid te brengen. Dit probleem is waarschijnlijk wijdverbreid. Gesprekken tijdens conferenties, aan de telefoon of tijdens zakenlunches worden echter niet gedocumenteerd, dus vertrouwen we nu uitsluitend op documenten die op verzoek van Woo openbaar zijn gemaakt.

De Universiteit Maastricht is, na de Universiteit Leiden, de tweede Nederlandse universiteit die documenten heeft aangeleverd naar aanleiding van ons Woo-verzoek. Bovendien heeft de Universiteit Maastricht het bedrag dat Aramco heeft bijgedragen (400.000 euro in 3 jaar) niet verborgen gehouden. Wij waarderen dit streven naar transparantie.

Universiteiten mogen zich niet laten gebruiken

Uit deze briefwisseling trekken wij twee conclusies. Ten eerste hebben fossiele bedrijven blijkbaar de mogelijkheid om duurzaamheidsonderzoek in de richting van hun commerciële belangen te beïnvloeden. In de tweede plaats zijn deze bedrijven hun public relations in Nederland aan het oppoetsen en bieden de samenwerkingen met universiteiten hen een uitstekende gelegenheid om zichzelf als ‘maatschappelijk verantwoord’ te profileren, terwijl hun activiteiten dat helemaal niet zijn.

Het kabinet stimuleert universiteiten actief externe financiering te zoeken. In dit voorbeeld zien we dat vervuilende bedrijven als Aramco de mogelijkheid hebben om de richting van duurzaamheidsonderzoek te bepalen (vergelijk de financiering van kankeronderzoek door tabaksfabrikanten) en te profiteren van de goede naam van universiteiten. Wij roepen universiteiten daarom op om zich niet te laten gebruiken ten behoeve van commerciële fossiele belangen en een doordacht beleid te formuleren over samenwerking met spelers uit de fossiele industrie.

Universiteiten moeten werken aan de beste oplossingen voor het klimaatprobleem. Het is ongepast om ons te laten leiden door de belangen van de belangrijkste oorzaken van klimaatverandering en degenen die de energietransitie bewust vertragen.

---

Dr. En g. Aaron Pereira is mede-oprichter van Solid Sustainability Research. Dr. Simone Schlepper is universitair hoofddocent mondiale geschiedenis van wetenschap, technologie en het milieu. Docent. Dr. Tsjalling Swierstra is hoogleraar Filosofie van de Techniek.