De nieuwe decaan van de letterenfaculteit wil dat mensen niet boven hun hoofd werken

Teams die onderwijs- en onderzoekstaken onderling verdelen. Dat is de ideale wereld van Paula Fikkert, de nieuwe decaan van de Faculteit der Letteren. Ook pleit hij voor het behoud van de kleine taalstudies in Nijmegen. “Ze maken gewoon deel uit van een kunstfaculteit.”

Een kwart eeuw geleden had Paula Fikkert nooit gedacht dat ze vandaag de dag nog in Nijmegen zou werken. “Het lijkt me hier leuk”, zegt de docente Eerste Taalverwerving en Fonologie in haar kamer op de dertiende verdieping van het Erasmusgebouw.

Fikkert studeerde in Groningen en promoveerde in Leiden. Voordat hij in Nijmegen begon, werkte hij vijf jaar in de Duitse stad Konstanz. Ze was ook een tijdlang gastprofessor aan de Universiteit van Oxford. “Maar Nijmegen is altijd mijn uitvalsbasis geweest.”

Vacature

Sinds 1 maart is Fikkert decaan van de faculteit waar zij 25 jaar heeft gewerkt. Eerder was zij voorzitter van de universiteitsbrede commissie Waardering en Erkenning. ‘De ideeën die we daar op de faculteit hebben verzameld, wil ik graag in de praktijk brengen. Nu voel ik mij daar oud genoeg voor.’

U bent docent Nederlands, hoe goed kent u de rest van het docententeam?

‘Als voormalig onderzoeksdirecteur ken ik het Centrum voor Taalwetenschap en Talen heel goed. Ik heb talloze conferenties gegeven op de afdeling Taal en Communicatie. Omdat ik hier al zo lang werk, ken ik ook veel mensen van andere afdelingen. Het enige waar ik minder van weet is het Radboud Instituut voor Cultuur en Geschiedenis, maar daar komt binnenkort waarschijnlijk verandering in.’

Je komt niet in een verlengd bed terecht: de letterenfaculteit zit momenteel zonder directeur bedrijfsvoering.

‘De vacature voor een nieuwe directeur is onlangs gesloten, binnenkort gaan we op gesprek met kandidaten. De taken van de operationeel directeur worden tijdelijk door anderen overgenomen. Hierdoor hebben sommige medewerkers het wat drukker, maar ik hoop dat we snel weer op volle sterkte kunnen draaien. We hoeven ons geen zorgen te maken dat er iets misgaat.’

Hoe gaat het financieel met jou? De Faculteit der Managementwetenschappen heeft grote problemen op dit terrein.

‘Economisch staan ​​we er niet slecht voor. Er liggen uitdagingen in het verschiet, maar er is niets om je zorgen over te maken. Ook niet nu we al een tijdje zonder financieel hoofd zitten.’

Hoe gaat het met het nieuwe geesteswetenschappengebouw op de plek van het Spinozagebouw, dat in 2027 klaar moet zijn?

‘Voor zover ik weet verloopt alles volgens plan. We hebben een grote invloed op werkplekken en nemen het María Montessorigebouw als voorbeeld. In eerste instantie zouden het allemaal flexibele plekken zijn, maar uiteindelijk was dat niet zo. Sommige mensen komen op flexibele plekken terecht, maar dat vind ik prima.’

Een jaar geleden ontstond er plotseling veel ophef over kleine taalstudies. Uit het Taalsectorplan bleek dat zeer weinig studenten voor een taalopleiding kozen, waardoor er een groeiend tekort aan leraren Frans en Duits ontstond. Dit vermindert op zijn beurt de kwaliteit van het taalonderwijs, wat resulteert in een lagere opkomst. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel. Moeten cursussen Frans en Duits een nationaal programma worden? En wat moet er met de Nederlandse studies gebeuren?

‘De Sectorplannen, waarin universiteiten onderling afspreken wat ze gaan doen, zijn bedoeld als verbeteroperatie en brengen ook extra geld met zich mee. Alles wat we doen moet vanuit dat perspectief worden bekeken. Om Nederlands te studeren is het niet nodig om gezamenlijke studies met andere universiteiten te organiseren. “We kunnen studenten van verschillende universiteiten bij elkaar brengen voor interessante projecten, maar het moet wel een meerwaarde hebben.”

“Franse en Duitse cursussen zullen op nationaal niveau moeten samenwerken”

‘Door het tekort aan studenten zijn de cursussen Frans en Duits financieel en kwalitatief niet langer houdbaar en zullen ze op nationaal niveau moeten samenwerken. We onderzoeken hoe we zo constructief mogelijk kunnen samenwerken zonder ons eigen imago te verliezen.’

Moet het profiel van de cursussen Duits en Frans in Nijmegen herzien worden?

‘Nee, wij vertrouwen op onze eigen kracht. Nu kijken we naar wat het beste is voor docenten en leerlingen. “Het aanbod zal beperkter zijn.”

Zijn opleidingen met slechts een handvol studenten nog wel haalbaar?

‘Die vraag mag gesteld worden, maar we hebben een plicht tegenover de samenleving om leraren op te leiden en te behouden. Een kunstfaculteit zonder talen is geen kunstfaculteit meer. Dat is mijn mening, maar in bijvoorbeeld Groningen zijn talen onderdeel geworden van Europese studies. Ik denk niet dat we dat hier gaan doen, maar er komen wel bredere cursussen en mogelijk meer aandacht voor talen.’

Betekent dit dat Franse en Duitse studenten in de toekomst door het hele land zullen moeten reizen?

‘We zoeken naar een optie waarbij reizen niet verplicht is, tenzij studenten veel vakken in het Frans of Duits willen volgen. Je wilt natuurlijk niet dat studenten veel tijd besteden aan reizen, daar hebben ze niet voor gekozen. Maar als een opleiding maar twee eerstejaarsstudenten heeft, kan het leuk zijn om studenten uit andere delen van het land te ontmoeten.’

Wanneer moeten de Sectorplannen klaar zijn?

‘De deadline is 2027. Er is dus nog wat tijd over, het is belangrijk om daar goed over na te denken. Het enige wat wij willen is een aantrekkelijk programma aanbieden dat verrijkt wordt door samen dingen te doen.’

Nog iets: u bent oud-voorzitter van de Erkennings- en Beoordelingscommissie. Welke invulling wil je hieraan geven binnen de letterenfaculteit?

‘Ik zou heel graag pilots willen doen rond teamwetenschap. In mijn ideale wereld verdeelt een team de onderwijs- en onderzoekstaken. Zo kun je je meer richten op de talenten die mensen hebben en die benutten.”

Hoe wil je dit concreet aanpakken?

‘Stel, je hebt een groep mensen waar iemand een jaar lang meer onderzoek wil doen vanwege een grote subsidieaanvraag. Dan zou iemand anders voor meer onderwijs kunnen zorgen. Hetzelfde geldt voor sociale impact of leiderschap: sommige mensen vinden het erg leuk, andere niet. Niet iedereen hoeft alles te doen. Zolang het team goed presteert, is het prima.”

‘Een van de belangrijkste pijlers van Erkenning en Waardering is dat we meer ruimte willen voor ieders talent. Natuurlijk moet iedereen nog steeds bezig zijn met onderwijs en onderzoek, maar hoeveel er gedaan wordt kan van jaar tot jaar variëren. Als je op een gegeven moment minder inspiratie hebt om te onderzoeken, kun je meer lesgeven. Het belangrijkste is dat mensen hun talenten kunnen benutten en dat dit interessant en uitdagend blijft.’

Ook loopbaanperspectieven maken deel uit van Erkenning en Waardering. Veel universiteitsmedewerkers hebben het idee dat de onderwijsassistent (UD) een eindpunt is.

‘Er zijn simpelweg niet veel vacatures voor universitair hoofddocenten (UHD) of hoogleraren. Zelfs als iemand alle kwaliteiten heeft, betekent dat niet noodzakelijkerwijs dat hij of zij er één zal worden. Maar we moeten ervoor zorgen dat er voldoende uitdagingen en kansen voor ontwikkeling zijn. Als een niet-professor een promovendus begeleidt, zou hij of zij daar punten voor moeten krijgen.’

Vindt u dat universitair docenten en universitair hoofddocenten een ius promovendi moeten krijgen?

‘Voor UHD’s kan het onder bepaalde voorwaarden al, maar voor UD’s is het nog niet aan de orde. Er zijn universiteiten die hiermee experimenteren. Het moet geen generieke regel worden, maar wel mogelijk voor iemand met de juiste kwaliteiten.’

Hoe ziet u de initiatieven in Utrecht, Leiden en Amsterdam om alle kandidaten het recht te geven een toga te dragen tijdens promoties, vanuit het uitgangspunt dat de kwaliteit van hun vragen als gelijkwaardig kan worden beschouwd?

‘Als je wordt gevraagd een scriptie te beoordelen, zou het vreemd zijn als deze niet wordt erkend. “Ik vind het een heel mooi gebaar.”

Gaat u dit verdedigen in het college van decanen?

‘Ik denk dat het nodig is om meer maatwerk te bieden. Soms bekleden mensen de functie van universitair docent, terwijl ze vanwege hun kwaliteiten ook universitair hoofddocent kunnen zijn. Ik denk dat ze hier wel aan te herkennen zijn, bijvoorbeeld door het dragen van een jurkje tijdens promoties.’

Er zijn de afgelopen jaren diverse initiatieven genomen om de werkdruk te verminderen, hebben deze geholpen?

‘Een van de belangrijkste doelstellingen van de Sectorplannen was het verminderen van de werkdruk. Dit is deels gelukt en er zijn veel onderwijsassistenten bijgekomen. De daadwerkelijke werkdruk is zeker afgenomen, maar dat betekent niet dat medewerkers dat ook zo ervaren.’

Hoe kun je dat verklaren?

‘Als ik naar mezelf kijk, had ik het altijd te druk. Niet alleen omdat hij veel te doen had, maar ook omdat hij een gemotiveerde onderzoeker was die overal mogelijkheden en mogelijkheden zag voor nieuwe projecten. Daardoor kunnen andere dingen soms een last lijken.’

‘Er zijn veel wetenschappers die te veel werken’

‘De wetenschappers zijn erg gemotiveerd. Bijna niemand werkt te weinig, maar er zijn wetenschappers die te veel werken. Dit is mede een gevolg van het tekort aan aantal races. Maar ik hoop dat we ervoor zorgen dat we niet gek worden.

Hoe wil je dat die boodschap naar de faculteit filtert?

‘Culturele verandering gaat meestal heel langzaam. We moeten ervoor zorgen dat we fit en niet overwerkt naar het werk gaan. Ik ben van plan het goede voorbeeld te geven, maar op dit moment doe ik dat niet. Ook als er tijdens de spitsuren veel mensen zijn, is het geen probleem. Tegelijkertijd zou je gewoon een wandeling moeten kunnen maken zonder dat je iets anders hoeft te doen. Het zit ook een beetje in het hoofd.”

‘Ik vind het belangrijkste dat mensen hier met plezier werken, dat ze niet ziek worden van de hoeveelheid werk en dat er een veilige werkomgeving is. Ik hoop dat we dat kunnen bereiken.”