‘Taal is een aspect van je identiteit’

De beoordeling van de verschillende vormen van onderzoek en onderwijs zou, als het aan hoogleraar Tweedetaalverwerving en Didactiek Nivja de Jong ligt, gelijkwaardig moeten zijn. ‘Helaas is deze verdeling in onze samenleving scheef. Zelfs op de middelbare school wordt het profiel Cultuur en Maatschappij gezien als een restkeuze; daar kies je voor als je de rest niet kunt doen. Al is het wat mij betreft een minstens zo belangrijk en uitdagend profiel.

‘De geesteswetenschappen zijn net zo waardevol als andere wetenschappen’

Om een ​​voorbeeld te geven: als technologie-expert kun je Twitter-, X- of kunstmatige intelligentie-tools voor communicatie ontwikkelen, maar het is net zo belangrijk dat we begrijpen hoe we met die tools communiceren. Een ander voorbeeld is het even grote belang van de ontwikkeling van vaccins als van de communicatie erover. De geesteswetenschappen zijn – in geld en prestige – net zoveel waard als andere wetenschappen. Ik denk dat het Executive Committee hier meer aandacht aan zou kunnen besteden.’

De fascinatie voor het verwerven van een tweede taal was al op jonge leeftijd aanwezig.

De Jongs fascinatie voor taal in het algemeen en het leren van een tweede taal in het bijzonder bleek al vroeg in zijn academische carrière. “Ik was gefascineerd door de taalwetenschappen en specifiek door de processen in de hersenen die… live – moet plaatsvinden om een ​​taal te kunnen spreken.’ Aan de Universiteit Leiden brengt zijn leerstoel alle disciplines van de taalwetenschappen samen: taal als structureel, cognitief en sociaal fenomeen.

‘Tweede taalverwerving en -onderwijs: natuurlijk interdisciplinair’ is de titel van zijn openingsconferentie 8 maart. Het woord ‘natuurlijk’ kan op twee manieren worden gelezen. Dit is opzettelijk, legt de professor uit. ‘Taaldidactiek is vooral interdisciplinair omdat het taalwetenschappen en onderwijswetenschappen verenigt. Maar het is ook de andere betekenis. Het positieve: het is uiteraard interdisciplinair. Het is goed en noodzakelijk om interdisciplinair samen te werken.’

We staan ​​aan de vooravond van een meer interdisciplinaire samenwerking

In zijn oratie benadrukt De Jong dat we aan de vooravond staan ​​van nog noodzakelijker interdisciplinair onderzoek. “Ik heb er zin in om op 8 maart al die werelden samen te brengen. Natuurlijk ga ik dat niet in die 45 minuten doen, maar het is een ander moment om het te markeren.”

Deze samenwerking is onder meer nodig omdat veel onderzoek in het vakgebied van De Jong zich nog steeds richt op taalvaardigheid. – Dan verpletter je feitelijk de taal. Taal maakt deel uit van je identiteit, het is verbonden met je emoties, met je cultuur.’ Deze brede visie op taal wordt nu onderkend in het vak Innovatie voor het voortgezet onderwijs. ‘Je eindexamen zal bijvoorbeeld niet alleen gericht zijn op je kennis van de Franse taal, maar je hebt ook geleerd over de taal als fenomeen en over Franstalige culturen. Er is weinig onderzoek gedaan naar hoe je dit kunt onderwijzen. Daarom is het belangrijk dat tweedetaalonderwijs samenwerkt met disciplines die taal als inhoud opvatten, zoals de taalkunde, maar ook cultuur, zoals de media, literatuur en geschiedenis.’

Het uiteindelijke doel is dat de fascinatie voor taal al op de middelbare school begint. ‘Dat we ervoor kunnen zorgen dat studenten taal als fenomeen interessant vinden. Dat ze begrijpen dat het een aspect is van je identiteit en welke cultuur daarbij hoort en dat taal altijd een rol speelt. Als we dit bereiken, is de cirkel rond.”

Tekst: Margriet van der Zee
Afbeelding: Unsplash