Vergroenen in Dordrecht, zo doen wij dat

Tekst: Marian Schouten

Oege Oevering is ecologisch adviseur bij de gemeente Dordrecht en is nauw betrokken bij dit ecologische project. “Eneco is in 2019 verkocht. Van dit bedrag ontving Dordrecht enkele tientallen miljoenen. Het bedrag is verdeeld over verschillende projecten, waaronder het verbeteren van de leefbaarheid in de binnenstad. We maken nu plannen om het autoverkeer en het parkeren op straat terug te dringen, zodat er onder meer groen ontstaat. “Het verplaatsen van de markt van het Statenplein naar het Begijnhof moet ook ruimte creëren voor meerdere doeleinden, waaronder groen.”

Verschillende kennisniveaus.

Deze vergroening is urgent. “In de binnenstad is er veel hittestress”, zegt Oevering. “Maar niet iedereen onderkent die urgentie. Als gemeente hebben wij een grote kennisvoorsprong op een deel van de inwoners en ondernemers. Andere bewoners zijn heel goed op de hoogte, bijvoorbeeld omdat ze milieuactivist of planoloog zijn. Hoe voer je een goed gesprek met al die verschillende stakeholders en met mensen met zo’n divers kennisniveau? Hiervoor hebben we samen met adviesbureau Planterra een compleet traject uitgestippeld: van gesprekken op straat en buurtbijeenkomsten tot aan de tekentafel.”

Straatinterviews

“We zijn begonnen met documentair onderzoek en interviews op straat: wat is er al en wat zijn de ervaringen en wensen van bewoners en ondernemers? Tijdens de gesprekken werd duidelijk dat niet alles mogelijk is, dat je moet kiezen. En dat vraagstukken als parkeren en bereikbaarheid veel emoties oproepen.”

Deze straatgesprekken omvatten vragen over de favoriete wandelingen van mensen in de stad. Overing: “We hebben dit omgezet in drie routes die als prioriteit groener zijn. Wij kijken hoe we dit op de meest praktische manier kunnen doen. “Als ergens de straat opengaat, voeren we daar meteen vergroening door.”

De gemeente hanteert deze werkwijze in het gehele centrumvergroeningsprogramma. “Fysieke aspecten bepalen waar we werken. Wij werken aan de klus en houden rekening met vergroening wanneer bijvoorbeeld een straat open moet voor een nieuw rioleringssysteem. We betrekken meteen de sociale sfeer om te ontdekken wat er in die straat gebeurt en wie we daarbij moeten betrekken. De keerzijde van deze hands-on aanpak is dat we niet zomaar aan de wensen van de buurt kunnen voldoen.”

Milieuvriendelijke gereedschapskist

De resultaten van de interviews zijn vastgelegd in een rapport. Als vervolg heeft de gemeente samen met Planterra de Ecologische Toolbox ontwikkeld. “Hiermee gaan we gericht in gesprek met bewoners over de aanpak van een specifieke straat of wijk”, legt Oege Oevering uit. “In de Toolbox zitten losse kaartjes met drie soorten afbeeldingen. Er zijn beelden van de uitdagingen waar we in de stad voor staan, zoals wateroverlast en hittestress. Er is ook een set afbeeldingen van alle mogelijke binnen- en buitenlandse eco-designelementen, metingen en oplossingen. Op deze manier helpen we de verbeelding te stimuleren over wat er mogelijk is op het gebied van vergroening van de openbare ruimte. Tenslotte zijn er afbeeldingen van aandachtspunten, randvoorwaarden en beperkende factoren, zoals kabels en leidingen en bereikbaarheid voor hulpdiensten en leveranciers. Als gemeente stellen wij wel kaders. Wij nemen standpunten in over fundamentele en wetenschappelijk onderbouwde kwesties. We krijgen bijvoorbeeld te maken met meer overstromingen en hitte. “Over deze gegevens kan voor ons niet worden onderhandeld, we zullen er niet over praten.”

GIS-gegevens

De afbeeldingen in de Toolbox zijn aangepast aan de locatiesituatie. Oevering: “Uit GIS-data bepalen we welke uitdagingen, randvoorwaarden en kansen er op die plek zijn en dus welke kaarten we op tafel leggen. Het idee is dat het werken met beelden gesprekken mogelijk maakt tussen mensen met zeer verschillende meningen, interesses en kennisniveaus. Iedereen mag de kaarten pakken die hem of haar aanspreken. Van daaruit kun je onderling een gesprek beginnen: wat is voor jou belangrijk en waarom?

“We hebben eerst intern met onze collega’s gespeeld om te kijken of we de juiste gesprekken voerden. “Dat was waar.” De Toolbox is voor het eerst gebruikt bij de herinrichting van een straat. “Tijdens de voorbereiding van de bijeenkomst hebben we de samenwerking gezocht met het maatschappelijk veld. De mensen die er werken weten wat er speelt, ze kennen de bewoners en ze weten bij wie ze in ieder geval terecht kunnen.”

vraag meer

Tijdens de bijeenkomst zijn er verschillende rollen. De voorzitter van de avond controleert de tijd en is verantwoordelijk voor het maken van afspraken. De spelleider is neutraal in het proces, zorgt ervoor dat iedereen betrokken wordt en vraagt ​​mensen naar hun wensen en motieven. De sociaal directeur van het district kent de wijk goed en weet wat er speelt. En fysieke ambtenaren komen vooral luisteren en desgevraagd technische uitleg geven.

De eerste wijkbijeenkomst was zeer levendig en positief. “Je ziet de bewoners ook met elkaar praten”, zegt Oevering. “Ze corrigeren zichzelf, stellen zichzelf in vraag, leggen uit waarom iets mogelijk of wenselijk is. Dat werkt veel beter dan dat je het vanuit de gemeente moet doen. Soms zijn er enorme conflicten en zijn er mensen die helemaal niets willen. De truc is dus om de onderliggende redenen te achterhalen. Vraag waarom: waarom wil iemand iets, wat is de achterliggende reden? Dit kost soms tijd, maar het is de moeite waard. Mensen voelen zich gehoord en weerstand kan overwonnen worden.”

moodboard

Tijdens de bijeenkomst groepeert de spelleider de kaarten met problemen en maatregelen voorgesteld door de buren. Hierdoor ontstaat een moodboard dat werkt als een programma van eisen. “Het resultaat is overgebracht naar een Miro-dashboard dat online toegankelijk is. Zo kunnen bewoners die er niet bij waren toch een bijdrage leveren en reageren. Het valt op dat de discussie na de bijeenkomst voortduurt en dat zie je terug in de reacties die achteraf uit de buurt komen.”

Ook de gemeente kan aanpassingen doorvoeren. Mocht blijken dat de voorgestelde oplossingen echt niet mogelijk zijn, dan wordt dit via het Miro dashboard aan bewoners gecommuniceerd. Zo blijft iedereen op de hoogte en betrokken.

“Ook voor de binnenstad organiseerden we een bijeenkomst waar ondernemers aanwezig waren. Ze zijn weer anders. Hun belang is een aantrekkelijk stedelijk centrum waar hun klanten graag lang komen verblijven en dat kan concurreren met andere winkelcentra. En ze willen natuurlijk dat hun leveranciers hun winkels kunnen bevoorraden.”

Neem deel aan het ontwerp.

Uiteindelijk komt het resultaat van dit hele proces terecht bij de stedenbouwkundige, die het kan meenemen in het ontwerp. “Met deze engagement meetings zijn we veel eerder dan gebruikelijk in het planningsproces gestapt”, zegt Oevering. “Dan ligt er al een schetsontwerp waar mensen iets mee kunnen. Met deze methodiek kun je een veel fundamentelere discussie voeren met stakeholders. Mensen die meedoen zijn hier blij mee en hebben meer vertrouwen in het proces. Ze zullen ook beseffen dat er beslissingen genomen moeten worden, dat niet alles mogelijk is.”

bewegend bos

“Nu experimenteren we met oplossingen in deze straat. Er is weinig ruimte om bomen te planten, maar het is mogelijk om ze in containers te planten. Wij hebben diverse mobiele containers aangeschaft bij BOSK in Leeuwarden. We hebben het ingericht als bewegend bos om het gesprek op gang te brengen: “Kijk, zo ziet het eruit.” Dat werkte in deze straat heel goed. De bewoners plaatsten al snel klapstoelen bij de boom en verzamelden zich daar ‘s nachts. Een buurman die aanvankelijk sceptisch stond tegenover straatbomen (“ze trekken ongedierte aan”) ontdekte bij nader inzien dat de bomen een voordeel waren. “Zo gaan we verder.”

De gemeente gaat de Toolkit nu breder inzetten. Ook bij de herontwikkeling van bijvoorbeeld het Statenplein. Oevering: “Dat is nu de marktplaats en die is volledig ingericht op deze activiteit die maar anderhalve dag in de week plaatsvindt. We willen de markt naar het Bagijnhof verplaatsen en het Statenplein dan anders en aantrekkelijker inrichten. Uiteraard is vergroening daar een onderdeel van. Het Mobiele Bos kan misschien nog wel eens van pas komen.”

In www.bewegendbos.nl Je vindt er inspirerende voorbeelden van hoe Dordrecht het Mobiele Bos inzet.