Advies voor de trainer (5): ‘Belgische defensie-uitgaven blijven minimale inspanning’

De vorming van de federale regering wordt hervat. Daarmee komt ook het ‘supercijfer’ van trainer Bart De Wever weer op tafel. Knack, nooit bang om te helpen, vroeg experts om dat briefje te herschrijven. Hoe zit het met de verdediging?

Met een hoofdonderhandelaar als Theo Francken (N-VA), die dolgraag minister van Defensie wil worden, toonde de N-VA op dat vlak veel ambitie. Het hot topic is de NAVO-norm, die vereist dat alle NAVO-lidstaten 2 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) aan defensie besteden. België zit nog ruim onder dat cijfer, maar in zijn supernoot laat trainer De Wever zien daartoe bereid te zijn. ‘in 2029 1,8 procent van het bbp aan defensie besteden en tegen 2035 naar 2,5 procent.

“Maar in de tabellen zou een bijkomend budget van 1,99 miljard euro zijn opgenomen, dat tijdens de volgende politieke periode zal worden verdeeld”, zegt Michelle Haas, onderzoeker defensiebeleid aan de Universiteit Gent. “Dat brengt ons niet dichter bij de 1,8 procent in 2029, wat toch al een laag percentage is.”

Bovendien kampen de huidige defensie-investeringen, bekend als het STAR-plan, met tekorten. “In 2030 zou dat tekort alleen al 4 miljard euro kunnen bedragen”, zegt Haas. Dat gat moet dus nog gedicht worden.

Dat STAR-plan kwam tot stand in een totaal andere internationale veiligheidscontext. “Sinds de grootschalige Russische invasie van Oekraïne in 2022 is er vrijwel niets aangepast aan het Belgische defensiebeleid, behalve een extra miljard euro voor paraatheid en munitie”, zegt Haas. ‘Als ik zou meedoen aan de onderhandelingen, zou ik er eerst voor zorgen dat de structurele trend waarbij de kosten van investeringen worden afgewenteld op de volgende regering, wordt doorbroken. Er is een aanzienlijk extra budget nodig om aan de minimale verplichtingen van de NAVO te voldoen. “Denk aan het aanvullen van de munitievoorraden, het versterken van de luchtverdediging en het vervullen van de logistieke rol binnen de NAVO.”

Voor Yf Reykers, defensiespecialist aan de Universiteit Maastricht, laat de supernota zien dat het belang van een geloofwaardige verdediging geleidelijk de politieke partijen lijkt te bereiken. “We mogen niet vergeten: in 2017 zitten we op 0,88 procent van het bbp. Verder heb ik te horen gekregen dat 1,8 procent tot 2029 zeker haalbaar is voor het leger, want het moet de extra investeringen uiteraard ook kunnen opvangen” .

NAVO-engagement: België moet meer geld uitgeven aan wapens in tijden van bezuinigingen

Het doel is verre van duidelijk. “De huidige defensiebegrotingen hebben de inflatie van de afgelopen jaren niet gecompenseerd”, vervolgt Reykers. ‘De prijs van grondstoffen voor militair materieel is gestegen, evenals de personeelskosten. Daarom is het normaal dat er extra investeringen worden gedaan. Als we door de lens van de NAVO naar de uitgaven kijken, blijft dit een minimale inspanning. Dit is naar mijn mening het grootste nadeel van het supermemorandum: hoewel we nog ver verwijderd zijn van de ‘oude’ doelstellingen, neemt het ambitieniveau en de verwachtingen van onze NAVO-partners alleen maar toe.’

Voor Reykers moet er een debat plaatsvinden over de centrale taken. “Nederland heeft er bijvoorbeeld expliciet voor gekozen om de vredeshandhaving in het buitenland te verminderen ten gunste van afschrikking en defensie.”