Leiden zet zich in voor menstruele gelijkheid

Leiden heeft MUP om menstruatiearmoede te bestrijden. (Foto: Robbert Beurse)

Het is een situatie waarin niemand zich wil bevinden, in de winkel staan ​​en beseffen dat je niet genoeg geld hebt voor een pakje tampons. Voor de meeste mensen is het een onwaarschijnlijk fenomeen, maar dit fenomeen, menstruatiearmoede genoemd, komt vaker voor dan verwacht. De gemeente Leiden heeft besloten menstruatiearmoede actief te bestrijden en steunt daarom het project ‘Menstrual Product Distribution Points’ (MUP) van het Armoedefonds. Momenteel zijn er 21 van dergelijke distributiepunten in Leiden en dit aantal groeit nog steeds.

“Je ziet dat vrouwen het op andere manieren gaan oplossen, met papier, doekjes of thuis blijven. Je hoort echt hartverscheurende verhalen”, zegt Penny Laarhoven, van de afdeling armoedebestrijding van het Armoedefonds. Volgens haar komen dit soort creatieve oplossingen voor huis, tuin en keuken veel voor als vrouwen niet genoeg geld hebben om menstruatieproducten te kopen. Het benadrukt dat de vraag naar menstruatieproducten steeds groter wordt.

Aangetast
Periodearmoede is een groeiend probleem in Nederland. Uit recent onderzoek van Buurtfeministen blijkt dat landelijk 1 op de 8 vrouwen soms niet genoeg geld heeft om menstruatieproducten te kopen. Een zeer ernstig probleem waar ook vrouwen in Leiden mee kampen. In 2021 kampte 1 op de 10 vrouwen met menstruatiearmoede, maar dit aantal is de afgelopen jaren toegenomen. Vrouwen in kwetsbare posities, zoals mensen die in armoede leven of schulden hebben, worden het zwaarst getroffen. Door hun krappe budget heeft deze groep vaak geen ruimte voor extra uitgaven. “Je kunt af en toe een vriend om maandverband vragen, maar het blijft lastig om aan te geven dat je er structureel geen geld voor hebt.”

Ondanks de toegenomen zichtbaarheid blijft menstruatiearmoede vaak onderbelicht. Onderzoek doen is lastig, zeker op lokaal niveau, vertelt Dewi van Duijn, communicatiemedewerker bij de gemeente Leiden. De schaamte en taboes rond menstruatie en armoede maken het voor vrouwen moeilijk om eerlijk over dit onderwerp te spreken. Om de situatie in kaart te brengen analyseert de gemeente daarom de algemene armoedecijfers in de stad. “We weten dat ongeveer 12% van de Leidenaren een inkomen heeft tot 120% van het sociaal minimum. Voor die groep is het sowieso moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen. Bovendien zijn menstruatieproducten soms te duur”, zegt van Duijn.

Sociale dimensie
Periodearmoede is meer dan een eenvoudig gebrek aan producten en kan verstrekkende gevolgen hebben. Het is belangrijk om te beseffen dat menstruatiearmoede niet alleen een financiële kwestie is, maar ook een belangrijke sociale dimensie heeft. Voor veel vrouwen is het een obstakel dat hen uitsluit van gelijke deelname aan de samenleving. Zoals Laarhoven benadrukt: “Als je geen toegang hebt tot menstruatieproducten, betekent dit dat je een paar dagen niet kunt meedoen.” Deze gemiste dagen kunnen een aanzienlijk deel van de maand vertegenwoordigen en als gevolg daarvan missen meisjes school, gaan vrouwen niet naar hun werk en moeten ze sociale activiteiten opgeven, legt Laarhoven uit. “Vanuit het oogpunt van inclusie en gelijkheid moet iedereen kunnen deelnemen aan de samenleving en mag niemand worden tegengehouden.”

De gemeente gaat aan de slag
Om ervoor te zorgen dat gratis menstruatieproducten ruim verkrijgbaar zijn, heeft de gemeente Leiden besloten om menstruatiepunten of het MUP-project te financieren. MUP’s zijn distributiepunten waar gratis menstruatieproducten verkrijgbaar zijn. Het kan bijvoorbeeld een kast vol menstruatieproducten zijn, legt Laarhoven uit.

De gemeente Leiden is zich al langer bewust van de ernst van het probleem en heeft in 2022 gekozen voor een actieve aanpak. Er zijn destijds bij de gemeenteraad middelen beschikbaar gesteld om het aantal MUP’s te verdubbelen. Deze inzet heeft zijn vruchten afgeworpen: van slechts acht distributiepunten in 2022 is het aantal toegenomen naar 21 distributiepunten verspreid over Leiden. “We willen ervoor zorgen dat iedereen een verdeelpunt in de buurt heeft waar ze gratis menstruatieproducten kunnen ontvangen”, zegt Van Duijn.

MUP’s bevinden zich door de hele stad, maar zijn vaak te vinden in scholen, gemeenschapscentra en andere gemeenschapsorganisaties. Het hoofdkantoor van MUP bevindt zich bijvoorbeeld in het MBO Rijnland en het Leonardo College, maar ook in vrouwen- en kindercentrum De Spiegeling en in Binnenveste.

Schaamte en taboe
Hoewel menstruatie een natuurlijk proces is, is het nog steeds omgeven door schaamte en taboe. “Menstruatie is heel gênant en vrouwen praten er niet gemakkelijk over”, zegt Laarhoven, en ook Van Duijn benadrukt dat menstruatiearmoede een “taboe-onderwerp” is. Ongeveer de helft van de bevolking heeft er een groot deel van zijn leven mee te maken, maar er is nog weinig onderzoek naar gedaan en de onwetendheid is groot. Armoede hoort op dezelfde lijst van taboe-onderwerpen, waardoor menstruatiearmoede vaak onbesproken blijft.

Om het stigma te doorbreken is het essentieel dat menstruatiepunten op een laagdrempelige manier beschikbaar zijn. “Het is belangrijk dat je niet teveel hoeft te vragen of jezelf hoeft te bewijzen; sterker nog, je moet het gewoon met je mee kunnen dragen”, zegt Laarhoven. Daarnaast is het belangrijk om openlijk te praten over zowel menstruatie als armoede. Volgens Laarhoven heeft het menstruele uitdeelpuntproject ook in die zin een taboedoorbrekende werking.

Succesvol
De gemeente is tevreden over de voortgang van het project en over de toegenomen zichtbaarheid van de afleverpunten. “Inwoners weten de bezorgpunten in Leiden te vinden”, zegt Van Duijn. “Gezien het enthousiasme voor de aanschaf van menstruatieproducten gaan we ervan uit dat dit initiatief gewaardeerd zal worden.”

Het is duidelijk dat menstruatiearmoede niet alleen een individueel probleem is, maar een maatschappelijk probleem dat aandacht en actie vereist. Het project Armoedefonds is een stap in de goede richting om ervoor te zorgen dat menstruatie niemand hindert. Het is echter ook uiterst belangrijk om de schaamtecultuur rond dit onderwerp te doorbreken. De gemeente Leiden hoopt een belangrijke bijdrage te leveren aan de bestrijding van menstruatiearmoede en het vergroten van het bewustzijn daarover: “Wij vinden het in Leiden belangrijk dat iedereen mee kan doen.”

Advertentie

Leidse Vereniging