Marathonafstand 42 kilometer en 195 meter… dankzij koning Edward VII

In een zomer waarin we het zonder sport moeten doen, presenteert Nieuws.nl een serie over bijzondere, vreemde en komische gebeurtenissen, zowel binnen als buiten de sportsfeer, tijdens de vroege geschiedenis van de Olympische Spelen. Elke 2 dagen een nieuw verhaal. In deze aflevering benaderen we de Marathon, en vooral de afstand. Want die 42.195 meter blijken eigenlijk twee kilometer te lang!

(tekst: Wim Meijer)

Op de Olympische Spelen van 1908 in Londen werd voor het eerst 42,195 kilometer gelopen als officiële afstand van de Olympische marathon. Dat was anderhalve kilometer langer dan de traditionele afstand tussen Marathon en Athene. En die kilometer bleek te veel voor Dorando Pietri.

We dachten altijd dat de heroïsche afstand van 42 kilometer en 195 meter gebaseerd was op het verhaal van de Griekse soldaat Pheidippides, die stierf in 490 voor Christus. Hij rende van Marathon naar Athene om het nieuws van de overwinning op de Perzen te melden en blies vervolgens de zijne uit laatst. Niet zo! In ieder geval helemaal niet. Want dankzij de Britse koning Edward VII werd er een extra kilometer aan de koninklijke afstand toegevoegd zodat hij vanuit zijn koninklijke loge de finishlijn duidelijk kon zien.

Historische afstand

Voor Pierre de Coubertin, de promotor van de moderne Olympische Spelen, was het vanaf 1896 meteen duidelijk dat de Spelen moesten dienen als eerbetoon aan de klassieke idealen die in het oude Griekenland werden aangenomen. Daarom was het nodig om evenementen op te nemen die naar die tijd verwezen, zoals speer- en discuswerpen, maar ook een langeafstandswedstrijd over de historische afstand van Marathon naar Athene.

25 mijl

Er werd geschat dat dit een afstand was van 25 mijl (40 kilometer en 225 meter). Deze afstand werd ook gelopen tijdens de Eerste Olympische Spelen in 1896 in Athene. En deze afstand werd ook gehandhaafd bij de volgende Olympische marathons in 1900 (Parijs) en 1904 (St. Louis).

Op verzoek van de koning

De verandering vond plaats in Londen in 1908, op verzoek van de Britse koninklijke familie onder leiding van koning Edward VII. Hij had er bij Pierre de Coubertin op aangedrongen dat de start van de marathon zou plaatsvinden in Windsor Castle, zodat zijn kinderen getuige konden zijn van de start. Omdat eerder was bepaald dat de lopers zouden finishen in het White City Stadium, wederom precies voor de Royal Box, betekende dit dat de afstand van de Marathon met één mijl moest worden verlengd, waardoor de nieuwe afstand op 26 mijl kwam. of 42 kilometer en 195 meter. En die afstand wordt tot op de dag van vandaag gehandhaafd.

afslag gemist

Hoewel de organisatie van de Spelen vrij lichtvaardig omging met deze bijzondere afstandsaanpassing, bleek dit voor sommige marathondeelnemers enorme gevolgen te hebben. En dan bedoel ik specifiek de Italiaanse hardloper Dorando Pietri. Na ruim 40 kilometer was hij de eerste loper die op 24 juli 1908 het White City Stadium betrad, nadat hij erin was geslaagd zijn naaste concurrenten Johnny Hayes (VS), Charles Hefferon (RSA) en Joseph Forshaw (VS) met een sterke acceleratie in te halen. Zonder de nodige inspanning lukte dit echter niet en vooral de extra kilometer was pijnlijk voor de Italiaan. Als gevolg hiervan leek zijn richtingsgevoel te worden beïnvloed door vermoeidheid, en toen hij het stadion binnenkwam, sloeg hij linksaf in plaats van rechts.

fatale hulp

Uiteindelijk waren het Jack Andrew en Michael Bulger, twee officieren, die Pietri te hulp kwamen en hem in de goede richting leidden. Ze hielpen hem ook overeind nadat hij meerdere keren was ingestort. De laatste keer dat dit gebeurde was toen de Amerikaanse loper Johnny Hayes als tweede loper het stadion binnenkwam. Hoewel Pietri als eerste over de finish kwam, werd de Italiaanse loper gediskwalificeerd omdat de Amerikanen protesteerden tegen de hulp van de officials. Dat de Italiaan niet zelf om die hulp had gevraagd, telde niet mee.

gouden beker

Een dag later zou Dorando Pietri echter nog steeds de eer en een gouden beker ontvangen van koningin Alexandra als dankbaarheid voor zijn historische prestatie, en misschien ook als “compensatie” voor het feit dat hij een extra stap had gezet, die speciaal voor hem was familie was vertrokken en dat was Pietri fataal geworden.

Wraakrace voor de eerste marathon van New York

Overigens heeft de historische Olympische marathon van 1908 noch Dorando noch Hayes enig kwaad gedaan. Omdat iedereen niets liever wilde dan de wraak van Dorando Pietri op Johnny Hayes, werd een paar maanden na de voor Pietri zo dramatische Olympische race een wraakrace georganiseerd in een uitverkocht Madison Square Garden. Hiermee werd de eerste marathon van New York werkelijkheid. Met slechts 2 deelnemers is het niet te vergelijken met het huidige jaarlijkse massale evenement, maar toch goed voor de mondiale belangstelling.

Goud gewonnen

De race was een overwinning voor de Italiaan die een tijd van 2 uur en 44 minuten neerzette. Het was echter een overwinning die Johnny Hays niet alleen liet. Uiteindelijk werden er in totaal 22 rematchraces georganiseerd tussen de twee legendarische Olympische marathonlopers. Daarvan werden er zeventien gewonnen door Pietri, die een kapitaal vergaarde van meer dan tweehonderdduizend lire, een astronomisch bedrag in die tijd. Dus slaagde hij er eindelijk in om “goud” te winnen na die Olympische race van 1908, alleen… geen Olympisch goud.