RICS onderzoekt de ethische dilemma’s van duurzaamheid…

Het is logisch dat een relatief nieuw gebied als ESG en duurzaamheid ethische dilemma’s met zich meebrengt. RICS-bestuursleden Rogien Averink en Philip Bischop riepen op een Amsterdamse zender een panel van experts en enkele toeschouwers bijeen om de problemen waarmee zij worden geconfronteerd te onderzoeken. Deze leiden tot een heftige discussie, met enkele stevige conclusies.

Transparantie en rapportagevereisten ontmoedigen beleggers om beleggingen als duurzaam te beschouwen.
De uitspraak van hoofd Duurzaam Beleggen Vincent Triesschijn van ABN Amro vond weerklank bij het publiek. ‘Buitenlandse investeerders vragen mij om hun beleggingen op te nemen in artikel 6 van de SFDR, terwijl ze zeker als groen kunnen worden aangemerkt, dat wil zeggen in artikel 8. De accountant betwijfelt dit, hij kent de Gresb-scores van het fonds. Hij noemt dit’ greenwashing”, zegt een aanwezige investeringsmanager.
De Europese duurzaamheidsnormen zijn nieuw en de exacte verklaring staat nog niet vast, merkt Triesschijn op. Bovendien worden de regels geleidelijk aangepast. ‘Het is een bewegend doelwit, wat beleggers voorzichtig maakt. Maar als je jezelf presenteert als duurzame belegger, val je in ieder geval onder artikel 8, met de daarbij behorende transparantie- en informatieverplichtingen”, zegt Triesschijn.

Hoe gaat de Nederlandse vastgoedsector om met de verstedelijking en de gevolgen daarvan voor de biodiversiteit en de uitstoot van broeikasgassen?
Joost Notenboom werkt bij de Parijse private equity firma Omnes met €6 miljard aan vermogen onder beheer. In zijn ervaring legt de Franse interpretatie van de Europese regels strenge grenzen op aan vastgoedontwikkelaars om te voorkomen dat nog meer natuur wordt omgezet in stedelijk gebied. ‘Het geld is er, maar waar vind ik geschikte groene investeringen?’
Dat gevoel wordt door anderen gedeeld. Een besluit van de Raad van State over vleermuizen in Nederland vormt een obstakel voor de verduurzaming van woningen, constateert Ilse van Klooster (Grrey Company). “Door de veelheid aan regelgeving is het lastig om een ​​goed rendement te behalen.” Toeschouwers voegen eraan toe dat de aanwezigheid van konijnen nu ook projecten kan frustreren.

Iedereen die onrealistische ambities voor een netto nuluitstoot promoot, doet aan greenwashing.
Luc van de Boom van ESG-dataplatform Scaler pleit voor data: nadenken over duurzaamheid heeft alleen zin als je de data over je portefeuille op orde hebt. In de praktijk constateert hij dat de groene claims van beleggers zelden worden onderbouwd. Hij waarschuwt investeerders dat hoge ambities realistisch moeten zijn. ‘Neem in je berekeningen ook de investeringen over de komende twintig jaar mee om tot netto nul te komen. Anders ga je fietsen, en dat is greenwashing. De AFM legt hiervoor boetes op.’
Andere panelleden zien dat die boodschap de vastgoedsector begint te bereiken. Veel bedrijven schroeven hun ESG- en duurzaamheidsambities terug. Nieuwe ESG-teams ontdekken dat de marketingslogans uit het verleden niet zijn gekozen vanwege hun levensvatbaarheid. Tussen het derde kwartaal van 2023 en begin 2024 zijn ruim 300 vastgoedfondsen overgestapt van artikel 9 van de SFDR (voornamelijk een duurzame beleggingsdoelstelling) naar artikel 8 (naast financiële, sociale en milieudoelstellingen). “De verandering is zeker zichtbaar. In plaats van simpelweg kwalitatieve verklaringen zien we nu meer data dan vijf jaar geleden”, zegt Triesschijn.

Als iets ten onrechte als ‘groen’ is bestempeld, moet ik dat dan vermelden? Of laat ik het los?
Voor Jolien de Jongh (Achmea RE) is dit een persoonlijk dilemma. Daarom besloot hij niet meer te vliegen. Dus toen een groep jonge collega’s een reis naar Stockholm organiseerde, bleef ze thuis. Duurzaamheid heeft hoge prioriteit, maar als het om onszelf gaat, nemen we vaak andere beslissingen, meent hij. ‘Het kan veel ambitieuzer. Hoe ver gaan we daarin en waar zijn we het onderling over eens?’ Sommige luisteraars hebben dezelfde ervaring: het is niet echt nodig om naar Frankfurt te vliegen, je kunt ook de trein nemen. Ook als collega’s en partners besluiten te vliegen. “Als iedereen hierover praat, wordt het heel normaal”, zegt Van Klooster.

Moeten vastgoedbeleggers kiezen voor hogere kortetermijnrendementen of langere termijnwinsten?
Van Klooster is adviseur voor vastgoedbeleggers, ook op impactgebied. “Maar dan gerekend vanuit een financiële prestatie.” De eenvoudigste manier om portefeuilles duurzamer te maken is door activa te roteren: in grijs, in groen. “Maar als investeerder neem je geen enkele verantwoordelijkheid.” Krijgt steun van De Jongh: ‘Als je opraakt, heb je altijd restjes. Niemand kan er meer iets mee. Daar ben ik geen voorstander van.’ Van de Boom is van mening dat beleggersorganisaties doorgaans niet zijn ontworpen om duurzaamheid op grote schaal te realiseren. Bezitters van niet-duurzame woningen hebben het moeilijk, zegt Van Klooster: Deze woningen krijgen minder WWS-punten, de financiering is duurder en ze kunnen alleen met korting verkocht worden. “En wat de duurzaamheid zeker niet ten goede komt, zijn de hoge bouwkosten.”

De RICS-regel dat diensten worden geleverd door mensen met de juiste competenties is niet houdbaar met ESG.
Iris Kampers, afkomstig uit Savills, is bioloog en ecoloog van opleiding en werkt momenteel in de vastgoedsector. Daar zie je dat professionals weinig tot geen training hebben op het gebied van ESG, biodiversiteit of klimaatverandering. “Dit strookt niet met de RICS-norm: ervoor zorgen dat medewerkers over de juiste vaardigheden beschikken.” Bankier Triesschijn ziet het ook zo: ‘Soms weten adviseurs of beleggers niet eens hoe ze ESG moeten spellen. Als vermogensbeheerders kijken wij altijd naar de achtergrond van mensen, ook op ESG-gebied. Sommige managers hebben een team van dertig ESG-professionals. Daarnaast hebben we inmiddels ruim zestig ESG-adviseurs in huis, waarvan we een deel zelf opleiden.’ Notenboom voorziet ook de ontwikkeling van interne teams bij het MKB en kleinere algemene partners zoals Omnes. “De kunst is om talent met affiniteit voor duurzaamheid en de juiste bedrijven in de portefeuille te vinden, zodat er waardecreatie ontstaat.”
Van Klooster adviseert beleggers om ESG-teams op te splitsen en adviseurs toezicht te laten houden op verschillende teams. ‘Bovendien is er altijd wel een ESG-specialist die de boel kan overzien. Dat zou een groot verschil maken op de afdeling Waardebepaling en de afdeling Kapitaalmarkten.’ Een toeschouwer stelt voor om de voorzienbare toekomstige kosten van duurzaamheid mee te nemen in de beoordelingen. “Zet het in het Rode Boek”, is zijn advies.

Bestuurders moeten persoonlijk verantwoordelijk worden gehouden voor het mislukken van het ESG-beleid.
Als advocaat bij het internationale advocatenkantoor Simmons & Simmons is David Schreuders regelmatig betrokken bij geschillen over ESG-beleid of het gebrek daaraan. Hij vraagt ​​zich af of persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders hierbij zou helpen. “Uiteindelijk zijn bestuurders verantwoordelijk voor de gevolgde strategie en het beleid.” Zorgt dat ervoor dat chauffeurs zich niet verlegen voelen? Schreuders denkt van niet. In het aansprakelijkheidsrecht is het van belang wat iemands bedoeling was, ook externe toezichthouders kijken daar naar. Meestal zijn de bedoelingen in de bestuurskamer goed. ‘Ethiek is een kwestie van goed en kwaad, maar daarbij ontstaan ​​vaak dilemma’s die een evenwicht tussen goed en kwaad vereisen. Zoals het bouwen van datacenters om met aanvullende data aan rapportageverplichtingen te kunnen voldoen. Het vergt moed van managers, die hun uiterst moeilijke beslissingen vaak als een ethische kwestie beschouwen.’

Wie zat er aan tafel?
Het gesprek werd gemodereerd door Philip Bischop, bestuurslid van RICS en Senior Client Manager Separate Accounts bij Bouwinvest. Luc van de Boom (Commercieel Directeur en Medeoprichter bij Scaler), Jolien de Jongh (ESG Manager bij Achmea Real Estate), Iris Kampers (ESG en Sustainability Manager bij Savills), Ilse van Klooster (Partner bij Grey) traden toe als experts. Company), Joost Notenboom (hoofd ESG en Duurzaamheid bij Omnes Capital), David Schreuders (advocaat en Dispute Resolution Partner bij Simmons & Simmons) en Vincent Triesschijn (Global Head of Sustainable Investments bij ABN Amro).

Op de foto, van links naar rechts: Rogien Averink, Ilse van Klooster, Jolien de Jongh, Vincent Triesschijn, Luc van de Boom, Joost Notenboom, Iris Kampers, David Schreuders en Philip Bischop

Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 7, 5 juli 2024