Winkelstraat Alkmaar bedient 8,5 ton sub…

De eerste openingsdeadline voor het indienen van plannen in het kader van de Commerciële Zone Booster Aanpak was in 2022. Alkmaar diende een aanvraag in voor de aanpak van Laat-West, een van de twee belangrijkste winkelstraten in de binnenstad.

Historisch centrum van de stad

Het centrum van Alkmaar heeft een prachtig historisch centrum met prachtige grachten en ruim duizend monumenten. In het stadscentrum, bekend om de kaasmarkt, zijn er in de zomer veel dagjesmensen. Door de ligging van de stad heeft Alkmaar een regionale functie. De populairste filialen en winkelketens zijn hier te vinden. Vooral de Langestraat is populair, met vestigingen van onder meer H&M, Hema, Manfield, Claudia Sträter, Douglas en Backwerk. Er was hier ook een Zara-filiaal, maar deze verliet de stad in 2022.

De Laat, de tweede winkelstraat in de binnenstad van Alkmaar, loopt parallel aan de Langestraat en heeft vestigingen van Zeeman, Sissy Boy, C&A en McDonalds. Aan de overkant van de straat liep vroeger een gracht. Het werd ongeveer 150 jaar geleden gedempt om een ​​ander soort verkeer te kunnen huisvesten.

Beide straten hebben prachtige historische monumenten. Bijzondere aandacht trekt het gemeentehuis aan de Langestraat. Tussen de twee straten lopen de smalle ‘Mooie Straatjes’ die ruimte bieden aan bijzondere en onderscheidende boetieks, restaurants en andere modevoorzieningen in de binnenstad.

De detailhandel staat onder druk

Net als veel stadscentra is ook de binnenstad van Alkmaar de afgelopen jaren getroffen. In 2016 ging V&D failliet en stond het 13.000 m² grote pand aan het einde van Laat-West leeg. Vroeger had deze winkel duidelijk een aantrekkelijke rol: om bij V&D te komen moest je eerst een groot deel van de Laat lopen. De winkel van de bekende Nederlandse warenhuisformule was gevestigd in een prachtig pand in de stijl van de Amsterdamse School, kenmerkend voor de meeste V&D-winkels die begin 20e eeuw in het centrum van onze steden werden gebouwd.

Vijf jaar na V&D verliet ook Primark de Alkmaarse binnenstad, waardoor opnieuw een grote winkelruimte in Laat leeg stond.

En aangezien leegstand besmettelijk is, bleef het daar niet bij. Mede als gevolg van het wegvallen van deze twee belangrijke trekpleisters voor de binnenstad en voor De Laat in het bijzonder, bleef de leegstand toenemen en ging de kwaliteit van deze straat achteruit. Hierdoor kreeg ook de smalle Prachtstraatjes, die de Langestraat en Laat met elkaar verbindt, een andere positie. Als gevolg van de afgenomen voetgangersstroom nam ook hier de leegstand toe en verslechterde het milieu.

Bovendien was De Laat een rotsachtige straat zonder groen, waar men vooral met de fiets reisde. In de zomer kan het erg warm zijn. In hetzelfde jaar dat Primark de binnenstad van Alkmaar verliet (2021), kwam de Laat onder water te staan ​​door hevige regenval en een ondergrond die niet genoeg water kon opnemen. Door deze situatie, gecombineerd met het vertrek van twee belangrijke leiders, zag de toekomstige waarde van de straat er niet rooskleurig uit.

Het tij keert

Momenteel wordt het V&D-gebouw verbouwd en getransformeerd. In september dit jaar opent hier een Jumbo-filiaal van de West-Friese franchisenemer Monique Ravenstijn. De winkel gaat de naam ‘Jumbo Monique’ dragen en onderscheidt zich van andere Jumbo-winkels door naast het Jumbo-assortiment ook de focus te leggen op verse, lokale en duurzame producten. Daarnaast kun je er ook een kopje koffie drinken. De winkel krijgt een bruto oppervlakte van 1.350 m². Daarnaast krijgt het gebouw een fietsenstalling van circa 770 m², met ruimte voor 600 fietsen, openbare toiletten en kluisjes; een echt servicepunt in de binnenstad. Op de eerste verdieping worden commerciële panden uit de markt gehaald en worden stadsappartementen gebouwd. Met deze nieuwe bestemming zal deze hoek van de Laat binnenkort weer iets van zijn vroegere aantrekkingskracht terugkrijgen.

Ook het Primark-gebouw wordt verbouwd, waarbij de winkelruimte op de eerste verdieping uit de markt wordt gehaald. Daar komen appartementen. Op de begane grond zal detailhandel plaatsvinden. Bovendien wordt het gebouw volledig ontmanteld en integreert het straks architectonisch veel beter met de historische binnenstad.

Gezamenlijke integrale visie

In 2020 heeft de gemeente in samenwerking met Alkmaars Bolwerk een bedrijfsstructuurvisie ontwikkeld. Het centrale winkelgebied moet compacter worden en een breder scala aan functies bieden. Nieuwe solitaire winkelvestigingen buiten het hoofdwinkelgebied zijn onwenselijk.

De herinrichting van de openbare ruimte in De Laat was onderdeel van deze gedragen visie. Geconfronteerd met de problemen moest de straat zich aanpassen aan het klimaat en ruimte bieden voor meer diverse functies, waardoor meters grond uit de markt werden gehaald.

De gemeente Alkmaar en Alkmaars Bolwerk hebben gezamenlijk een programma van eisen ontwikkeld voor de herinrichting van de openbare ruimte. Om andere functies te huisvesten, werd besloten het laden en lossen in de winkelstraat, maar dan wel aan de uiteinden, te stoppen.

Voor de herinrichting van de Laat zijn twee varianten gepresenteerd: één met veel water en één met veel begroeiing. Deze laatste variant had de voorkeur. In 2021 is de ontwerpvisie aan de gemeenteraad gepresenteerd en begin 2022 is begonnen met het vervangen van de riolering en het herinrichten en vergroenen van de straat. Rioolvervanging en klimaatadaptatiemaatregelen kregen financiële steun uit het programma ‘Climate Adaptation Boost Approach’. De 8,5 ton uit de pot Impulsaanpak Winkelgebieden is bestemd en gebruikt voor de herinrichting van de openbare ruimte.

Metamorfose

Als we nu naar de Laat kijken, heeft er echt een metamorfose plaatsgevonden. De oude rotsstraat, waar fietsers het liefst snel doorheen reisden, is nu een zeer aantrekkelijke groene omgeving. De openbare ruimte is prachtig aangekleed met nieuwe natuurstenen bestrating. Deze loopt licht af naar het centrum toe, waardoor de straat bij hevige regen niet onder water komt te staan, maar het water naar het diepste punt van de straat kan stromen. Daar infiltreert het in groene gebieden of wordt het geëlimineerd met behulp van drains. Er stonden al wat oudere bomen en daartussen zijn bloembedden aangelegd met bomen, struiken en planten op alle hoogtes. De bedden zijn omgeven door stenen muren, die tevens ruimte bieden om te zitten. Er zijn ook verschillende fonteinen, cheats en draaistoelen. Alle meubelelementen zijn qua vormgeving en indeling op elkaar afgestemd, waardoor een rustig en evenwichtig beeld ontstaat. De straat is nu zo mooi dat je er gewoon wilt zijn.

Er staan ​​nog enkele gebouwen leeg, waarvan de meeste in goede staat verkeren. Door de benadering van de straat valt deze leegte echter veel minder op. Het groen camoufleert veel en leidt de aandacht af van de leegte. Bovendien biedt de straat nu een aantrekkelijk aanzien, een positieve uitnodiging tot nieuwe voorzieningen.

Samenwerking als voorwaarde

De gehele ontwikkeling van de binnenstadsvisie en mogelijkheden voor de Laat zijn activiteiten die de gemeente en Alkmaars Bolwerk samen hebben ondernomen. Vanaf het begin zat het bestuur van Alkmaars Bolwerk aan de tafel van de gemeente. Beide partijen nemen hierin duidelijk hun eigen verantwoordelijkheid. De gemeente is verantwoordelijk voor het ontwerp en het onderhoud van de openbare ruimte. Leden van de raad van bestuur van Alkmaars Bolwerk en de centrumdirecteur gaan in gesprek met ondernemers en eigenaren om hen te stimuleren hun winkel- of horecabedrijf beter te presenteren of hun leegstaande panden in te vullen en beter te presenteren.

Concreet is de directeur van het centrum in gesprek gegaan met een bekende Nederlandse dochteronderneming en winkelketen, waarna dit bedrijf de gevel verfraait zodat deze beter integreert in de prachtige historische omgeving. Ook de voorzitter van het Alkmaars Bolwerk, Bjorn Mulder, eigenaar van schoenenwinkel De Mulders op de hoek van de Laat- en Schoutenstraat, ging in gesprek met verschillende vastgoedeigenaren om hen te informeren over de mogelijkheden van aanbiedingen voor hun inmiddels leegstaande panden. “Je kunt dit niet alleen doen”, zegt hij. “Dit is echt de kracht van samenwerking.”

Nog meer

“Maar we zijn er nog niet”, zegt Ton Haakman, programmamanager binnenstad van de gemeente Alkmaar. ‘We gaan door met ecologische en klimaatbestendige publieke ruimtes. Dit komt de kwaliteit van uw verblijf enorm ten goede. Voor Laat-West bepalen wij samen met ondernemers en eigenaren de gewenste identiteit en positionering, zodat we een gezamenlijk doel aan de horizon hebben. Verder willen we samen met onder meer Alkmaars Bolwerk en partners uit de culturele en educatieve sfeer de organisatie van het centrum professionaliseren en verder uitbouwen.’

Punt op de horizon

Als je alle ontwikkelingen in de binnenstad van Alkmaar in ogenschouw neemt, is het meteen duidelijk waarom de gemeente recht had op de subsidie. De openbare ruimte is sterk verbeterd en staat onder grote druk, zowel functioneel als aantrekkelijk. Verschillende leegstaande gebouwen worden omgebouwd tot woningen op de eerste verdieping. Hieronder komt een nieuwe hub-functie. Deze interventies zijn een integraal onderdeel van een gemeenschappelijke visie. Er is een “punt aan de horizon” waarvoor de partijen samen strijden. Dit heeft een belangrijke verbindende werking. Bovendien heeft dit ook gevolgen voor klimaatadaptatie en duurzaamheid; twee factoren die niet alleen in ons land, maar wereldwijd van groot belang zijn.

Niet voor niets krijgt deze straat en de samenwerking in de binnenstad veel publiciteit en aandacht.

Fort Alkmaar
Het Alkmaars Bolwerk is op 1 januari 2019 ontstaan ​​uit de winkeliersvereniging WBA, de ondernemersvereniging OVCA en de vereniging van eigenaren EVA. Sinds 2021 kent Alkmaar een stadsbreed Ondernemersfonds, waarbinnen de binnenstad een eigen trekkingsrecht heeft.

Impulsieve benadering van commerciële gebieden.
De ‘Impulsaanpak Winkelgebieden’ is een rijkssubsidieregeling waarvoor in totaal € 100 miljoen beschikbaar is gesteld en die gemeenten helpt hun winkelgebieden in de binnenstad toekomstbestendig te maken. Centrale gebieden moeten weer aantrekkelijk en levendig zijn.
Deze brede subsidiemaatregel laat zien hoe belangrijk wij onze kerngebieden vinden; Daarom maakt Jorine de Soet zich elke twee maanden zorgen over het aanpakken van de veranderingen in steden. In maart en april sprak hij over het subsidieplan zelf; Hij gaat voortaan steden bezoeken om te kijken wat het effect van de subsidie ​​is geweest.

Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 7, 5 juli 2024