Interview: Sjoerd Keulen werkt voor de Rekenkamer en de universiteit | Nieuwe items

Nieuws | 09-07-2024 | 11:37

Waarom zijn uw oratie en deze leerstoel belangrijk?
De oratie was feitelijk de symbolische aanvaarding van het hoogleraarschap. Dit betekent dat ik vier dagen in de week werk als onderzoeker bij de Rekenkamer en één dag in de week vrij ben om onderzoek te doen en les te geven bij de Faculteit der Bestuurskunde van de Universiteit Leiden.

Vanaf 1 januari hebben we ook een promovendus aan de universiteit, die onderzoek gaat doen naar de impact van rekenkamers en hoe deze te vergroten. Er is een programma voor ‘bezoekende geleerden’ gelanceerd waarin wetenschappers wordt gevraagd onderzoek te doen of nieuwe methoden te leren. Zo gaat de Rekenkamer nu samen met de Universiteit Utrecht een analyse uitvoeren naar de taal van onze rapporten: heeft de manier waarop wij ze schrijven invloed op de impact? En heeft de bezetting op afdelingen nog gevolgen voor de impact of niet? Het zoeken naar antwoorden op die vragen is erg leuk. Het zal een heel netwerk zijn van mensen die ook de Rekenkamer kunnen helpen. Dit zijn allemaal dingen die we nu vanuit de stoel gaan doen.

Hierdoor kon ik van mijn hobby echt mijn werk maken. Ik heb de wereld van auditing altijd fascinerend gevonden en heb er ook wetenschappelijke artikelen over geschreven. Met de stoel kan ik hier uiteraard wat meer vrije tijd voor hebben.

Wat was de boodschap van uw openingsconferentie?
De zaal zat vol met mensen uit de praktijk en de wetenschap. Ik vertelde hen dat auditing niet alleen een technisch fenomeen is. Het is meer dan: ‘we volgen de norm, er komt iets uit, we maken een rapport en dan zijn we klaar.’ De audit lijkt misschien emotieloos, maar dat is het niet. Het is in wezen iets politieks en ook iets emotioneels. Als je niet ziet dat het een heel emotioneel proces is, zal je in je onderzoek geen aandacht besteden aan de emoties van anderen. Dan is het voor uw audit veel lastiger om impact te hebben.

Een voorbeeld: de eerste week dat ik in Leiden begon, hadden ze daar de zogenaamde accreditatie. Vervolgens beslist men of een opleiding opnieuw voor vier jaar kan worden aangeboden. Je bent bewezen, het is eigenlijk een audit. Toen zag ik hoe de stress in de organisatie toenam: iedereen was erg zenuwachtig. Hoewel het een technisch proces lijkt, is het dat niet. Als auditor moet je je hiervan bewust zijn. En soms is een beleidsmaker heel trots op wat hij of zij heeft gecreëerd. Als je hier als onderzoeker korte metten mee maakt, is de kans klein dat de beleidsmaker hiervan leert.

Hoe dan ook kunnen universiteiten ons helpen bij ons werk.

-Sjoerd Keulen

Houdt u daar in uw werk bij de Rekenkamer ook rekening mee?
Zeker! Zo hebben we onlangs bij Defensie onderzoek gedaan naar de omgang met munitie. Het bleek niet erg goed te zijn. Maar het zijn professionals die hier de hele dag mee bezig zijn. Drie maanden lang hebben we gekeken waarom we ons onderzoek hebben gedaan, wat het betekent voor de organisatie en hoe zij dit kunnen aanpakken. Dit is belangrijk. De audit is meer dan “we hebben het onderzocht, hier is het rapport en veel succes ermee.”

Waarom heeft het Hof een nauwe relatie met de academische wereld nodig?
Hoe dan ook kunnen universiteiten ons helpen bij ons werk. Niet alleen omdat ze intelligente mensen hebben die de onderzoekers van de Rekenkamer van de toekomst kunnen zijn, maar ook omdat ze veel zaken onderzoeken die ons nauw aan het hart liggen. Alleen in Leiden werken we aan burgerconsultatie, of hoe we burgers beter kunnen betrekken bij beleid. Nieuwe manieren om politiek te bedrijven. Dit betekent ook iets voor de Rekenkamer: daar moeten we rekening mee houden. Het is ook een manier om nieuwe onderzoeksmethoden te leren: ik weet dat we nu ook in gesprek zijn met de Universiteit Twente over hoe we bijvoorbeeld met geo-informatie kunnen werken. Het helpt ons bij de manier waarop we onszelf presenteren aan de buitenwereld.

En andersom: kan de Rekenkamer ook helpen bij academisch werk?
Zeker! De strategie van Leiden is om samen te werken met departementen en Hoge Colleges van Staat. Veel studenten komen bij ons een kijkje achter de schermen nemen. Het is veel groter dan de afgelopen jaren en heeft een duidelijkere ligging. Mijn studenten krijgen college over evaluatie en verantwoording. Dan hoor ik vaak: ‘Ik heb wel eens gehoord van de Rekenkamer, maar wat ze precies doen weet ik niet.’ Terwijl het een essentieel onderdeel is van ons beleid. En ik sta hierin niet alleen: we hebben momenteel zeventien collega’s bij de Rekenkamer die lesgeven aan universiteiten en hogescholen.

Onlangs hadden we een groep van de Radboud Universiteit. Dan leg ik uit wat we onderzoeken en hoe. Sommige studenten dachten vooraf dat we een stel saaie accountants waren, maar ze zagen dat het best leuke studies zijn waarin je ook bevoegdheden hebt die veel andere onderzoekers niet hebben. Dat is ook geweldig. Veel mensen weten het niet.