Melkveehouders in het Fries Veenweidegebied bouwen aan hun eigen perspectief

LEEUWARDEN – Acht Friese melkveehouders die samen met Wageningen Universiteit en Research businessplannen 2030 hebben ontwikkeld, zien toekomstmogelijkheden voor hun bedrijven in de Veenweide als het water daar stijgt. De meesten willen extensiever en duurzamer boeren. Alle acht verwachten veel van het Peat Meadows Compensation System (CSV) dat op 28 juni werd geïntroduceerd.

Plannen maken voor een eigen melkveebedrijf in een tijd met veel onzekerheden over de toekomst. Dat deden de acht melkveehouders in 2023. Het doel is om de perspectieven te verkennen van drie bedrijfssystemen die voldoen aan de behoeften van de markt en de samenleving in 2030.

Dit zijn, in volgorde van de hoeveelheid geproduceerde melk per hectare:

Intensieve exploitatie met 15.000 – 20.000 kg melk per hectare.

Uitgebreide boerderij met 30% land met beperkingen en 12.000 – 14.000 kg melk per ha, en

Uitgebreide boerderij met 70% land met beperkingen en 8.000 – 12.000 kg melk per ha.

De genoemde beperkingen hebben te maken met natuurbeheer en stijgende waterstanden.

Perspectief van verschillende bedrijfssystemen.

In alle landbouwsystemen leiden hogere waterstanden en maatschappelijke wensen ten aanzien van externalisering tot een lagere melkproductie per hectare. Dit komt mede doordat melkveehouders via het Veenweidecompensatiesysteem gecompenseerd zouden worden voor schade veroorzaakt door stijgende waterstanden. Het gaat hierbij om financiële schade (daling van de grondwaarde) en inkomensschade. Het CSV-systeem heeft tot doel de compensatie deels in grond en deels in geld uit te betalen.

Alle bedrijven streven ernaar hun totale melkaanvoer op peil te houden of enigszins te vergroten. Dit kan door meer krachtvoer per koe te voeren of door meer land aan te kopen en meer koeien te houden. Zowel grondcompensatie als extra grondaankopen leiden in vrijwel alle plannen tot Extensivering: minder melk per hectare.

Op drie van de acht bedrijven neemt de melkaanvoer licht af, mede als gevolg van de verwachte slechtere graskwaliteit op hoger waterrijke weilanden. Voor bedrijven met een extensief landbouwsysteem is de overstap naar biologische productie het onderzoeken waard. Eén bedrijf was in het begin al biologisch, twee bedrijven hebben een plan opgesteld dat aantoont dat de overstap naar biologische landbouw economisch aantrekkelijk is. Zij zien kansen in stijgende waterstanden en natuurbeheer om hun bedrijf verder te ontwikkelen.

De duurzaamheid verbetert

De ontwikkelde plannen zijn economisch haalbaar en bevorderen de duurzaamheid. De toename van de duurzaamheid is deels te danken aan de Extensivering. Hierdoor wordt de milieu-impact van het bedrijf verminderd. Daarnaast heeft het vergroten van het agrarisch natuurbeheer ook een positief effect.

Meerdere mogelijke ontwikkelingsrichtingen

Melkveehouders hebben heel verschillende plannen opgesteld. De verschillen komen deels voort uit verschillen in het ideaalbeeld dat melkveehouders hebben van het toekomstige melkveebedrijf. Maar ook door verschillen in de manier waarop in de markt en de samenleving naar kansen en bedreigingen wordt gekeken. Ook de uitgangssituatie is van invloed op met name de hoogte van de schulden en de mogelijkheden om mest te plaatsen. Jouw eigen motivatie voor een plan en de creativiteit om het uit te voeren en het gewenste resultaat te bereiken bepalen voor een groot deel een goed verdienmodel.

aanbevelingen

Op basis van de ervaringen met dit planningsproces zijn aanbevelingen gedaan voor zuivelproducenten, overheden, kopers en leveranciers om het creëren van toekomstgerichte plannen binnen elk bedrijfssysteem beter te ondersteunen. Zij roepen het waterschap en de provincie op om nauwer samen te werken met boeren om de waterstanden en het waterbeheer te verhogen en benadrukken dat het Peat Meadows Compensation System een ​​essentieel instrument is om het toekomstperspectief bij hogere waterstanden te behouden. Met het oog hierop vragen zij dat prioriteit wordt gegeven aan een actief territoriaal beleid op het grondgebied en aan landcompensatie die de uitbreiding van de melkproducenten mogelijk maakt.

Rapportage over veenkansen in 2030