Educatieve opties zijn belangrijk bij de overdracht van extremisme

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid waarschuwde in 2019 voor het mogelijke gevaar dat kinderen die opgroeien in jihadistische of extreemrechtse kringen kunnen vormen. De angst was dat deze kinderen in de voetsporen van hun ouders zouden treden. Om erachter te komen hoe deze kinderen extremistische ideeën konden verwerven in hun onderwijs, startten Layla Van Wieringen, Daan Weggemans en Marieke Liem het onderzoek ‘De intergenerationele overdracht van extremisme’.

Hoofdonderzoeker Van Wieringen: ‘In 2021 We hebben al onderzoek gedaan naar de manier waarop extremistische ouders hun kinderen beïnvloeden, waarbij we de literatuur over de intergenerationele overdracht van extremistische ideeën in kaart hebben gebracht. In het huidige onderzoek hebben we ook zelf data verzameld, interviews afgenomen met (ex-)extremistische ouders en hun volwassen kinderen, gesprekken gevoerd met deskundigen en professionals en archiefonderzoek gedaan. Het is een eerste poging om een ​​kijkje achter de voordeur van extremistische families te nemen.’

De dimensies ‘Transmissie’ en ‘Onderwijs’

Onderzoek toont aan dat de mechanismen van extremistische overdracht niet los kunnen worden gezien van de familiegeschiedenis, opvoedingsstijlen en genderrollen die ouders hebben geïnternaliseerd. Concreet zijn drie overlappende dimensies, of drie ‘O’s’, belangrijk: overdracht, onderwijs en ouderschap.

“Een veilige en liefdevolle opvoeding kan kinderen aanmoedigen zich los te maken van de extremistische familie-ideologie.”

Van Wieringen: ‘Overdracht’ gaat over de manier waarop ouders actief proberen hun ideeën over te brengen op hun kinderen. Sociaal isolement, extremistisch taalgebruik en mediacontrole door ouders spelen hierbij bijvoorbeeld een belangrijke rol. ‘Ouderschap’ verwijst naar de bredere context waarin kinderen opgroeien, bijvoorbeeld of ouders warm en betrokken zijn of afstandelijk en koud tegenover hun kinderen. Dit soort opvoedingsstijlen kunnen onbedoeld de overdracht van extremisme beïnvloeden.

Kinderen die opgroeien in een onstabiele gezinsomgeving (waar bijvoorbeeld sprake is van misbruik of verwaarlozing) kunnen onveilige hechtingsstijlen ontwikkelen. Dit kan hen vatbaarder maken voor de extremistische opvattingen van hun ouders. In andere gevallen lijken extremistische ouders liefdevol betrokken te zijn bij hun kinderen. Dergelijk veilig onderwijs kan kinderen helpen hun eigen positieve identiteit te ontwikkelen. Dit kan hen ertoe aanzetten zich los te maken van de extremistische familie-ideologie.

De dimensie van ‘vaderschap’

Van Wieringen: ‘De dimensie ‘Ouderschap’ verwijst immers naar de overtuigingen en aannames die ten grondslag liggen aan deze opvoedingskeuzes. Denk na over de manier waarop ouders zichzelf zien; de betekenis die zij eraan toekennen (extremistisch) vaderschap verlenen; en hoe deze overtuigingen vervolgens jouw rol als ouder beïnvloeden.’

Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat er in extremistische omgevingen vaak een duidelijke visie bestaat over hoe ouders hun kinderen moeten opvoeden. Kinderen worden vaak gezien als de volgende generatie ‘strijders’ en daarom de toekomstige dragers van de extremistische ideologie. De mate waarin ouders deze ideeën ondersteunen, kan van invloed zijn op de beslissingen die zij als ouders nemen.

“Stigmatisering en uitsluiting bevorderen waarschijnlijk de overdracht tussen generaties.”

Reacties uit de buitenwereld

De onderzoekers benadrukken dat de intergenerationele overdracht van extremistische ideeën een complex fenomeen is dat niet alleen wordt beïnvloed door ouders, maar ook door de kinderen zelf en de reacties van de buitenwereld. toneelstuk. Van Wieringen: ‘Wanneer Extremistische families worden gestigmatiseerd of uitgesloten, wat waarschijnlijk de overdracht tussen generaties bevordert. Daarom is het van cruciaal belang om sociaal isolement tegen te gaan en het contact met andersdenkenden in deze gezinnen te bevorderen. Verder is het van belang om het gehele gezinsleven van extremistische gezinnen in kaart te brengen, inclusief de relatie tussen ouders en kinderen en onderliggende aannames over (extremistisch) ouderschap. Alleen dan kunnen we recht doen aan de verschillende dimensies die ten grondslag liggen aan intergenerationele overdracht.’