Wat betekent de Kaderrichtlijn Water voor de bouw?

Nederland zal zijn eigen waterkwaliteits- en kwantiteitsdoelstellingen eind 2027 vrijwel zeker niet halen. Dat jaar zal de definitieve opheffing van de Kaderrichtlijn Water (KRW) plaatsvinden. Nederland kan te maken krijgen met miljoenen euro’s aan sancties en boetes. De bedragen lopen snel op. “Het betalen van sancties (5.000 tot 30.000 euro per dag) en boetes (tientallen miljoenen euro’s) zou kunnen leiden tot het verlammen van bouwprojecten en infrastructuurplannen”, zegt Martijn Verwoerd, advocaat en publiekrechtelijk beleidsadviseur bij Bouwend Nederland. De DMA is een zeer complexe richtlijn (zie kader).

Bouwend Nederland probeert de zaak echter serieus te benaderen. Bij de bouw zelf komen niet veel gevaarlijke stoffen in het water terecht, zegt Verwoerd: “Als bouwbedrijf onttrekken we grondwater als we bijvoorbeeld een constructieput droog moeten houden.” Dit betekent een afname van de hoeveelheid grondwater als dit water op het oppervlaktewater wordt geloosd. De DMA tolereert dit niet langer, zeker niet in droge gebieden.’ Bouwbedrijven leveren ook hoogbouw op die verslechtering van het waterleven kan veroorzaken als gevolg van schaduweffecten op het aangrenzende kanaal. Of waterbouwers baggeren een waterloop waardoor de waterkwaliteit tijdelijk verslechtert”, vat hij samen.

Nederland faalt in evaluatie van de Kaderrichtlijn Water

Eind 2027 wordt de Kaderrichtlijn Water (KRW) geëvalueerd. Nederland zal de doelstelling zeker missen, meent zelfs het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Terwijl Nederland als initiatiefland de tamelijk complexe richtlijn in 2000 ondertekende met de wens om de waterkwaliteit te verbeteren en bovendien de beschikbaarheid van voldoende water te vergroten.

Zowel de chemische als de biologische kwaliteit van de ruim 700 ‘waterlichamen’ (van kleine stroompjes tot een tweehonderd kilometer lange rivier) in Nederland moeten in ‘goede ecologische toestand’ verkeren. Dit hangt af van de vissen en de kleine waterfauna en -flora, evenals van de morfologie van de watertoestand (of de stroom weer kronkelt). Nederland had al woede gewekt door te weigeren de Haringvlietdam (Kierbesluit) te openen om zalm een ​​kans te geven om in Duitsland te paaien. Nederland boog voor de lobby van boeren die vreesden voor verzilting van landbouwgronden.

Nederland begon goed, maar vanaf 2010 stagneerde de waterkwaliteit en daalde zelfs. Ons land kreeg echter ademruimte om in 2009 en 2015 tussentijdse doelstellingen te verwezenlijken, maar de eindafrekening zal meedogenloos zijn, zeggen experts. “Uitstel is niet langer mogelijk.” Brussel is het eindeloze zoeken naar geitenpaadjes beu. Nederland staat nu onderaan de lijst van 27 lidstaten en behoort tot de smerigste in zijn soort. Het water dat via Zwitserland en Duitsland via de Rijn Nederland bereikt, is schoner dan het water dat 200 kilometer verder de Noordzee in stroomt.

Vanaf 2028 zou dit alles kunnen leiden tot het weigeren van sommige afvoeren, vergunningsproblemen of op zijn minst een vertraging in de vastgelopen bouwinspanningen. Volgens een inventarisatie van adviesbureau Witteveen+Bos wordt in het ergste geval een maximaal omzetverlies van 17,5 miljard euro geschat.

Vervang de bronafvoer door de retourafvoer

Makkelijker is het in ieder geval niet, zegt Verwoerd. “Zeker is dat we maatregelen zullen moeten nemen die geld gaan kosten en waar klanten voor moeten betalen.” Op deze wijze kan het belangrijke afvoerprobleem bij bronbemaling (het afvoeren van grondwater in een sloot) worden vervangen door retourbemaling. Dit betekent dat dit grondwater via een leiding van enkele honderden meters tot een kilometer afstand wordt afgevoerd en dat het water wordt geïnfiltreerd (teruggevoerd) in dezelfde grondlaag waaruit het is gewonnen. Dat is niet alleen duurder, maar levert ook een juridisch probleem op, zegt Verwoerd. ‘Het ene gezag (het waterschap) is het bevoegd gezag voor de winning van grondwater, het andere gezag (bijvoorbeeld een milieudienst) is het bevoegd gezag voor het terugvoeren van het water naar de bodem. Hierdoor zien we situaties waarin onttrekking wel is toegestaan ​​maar er geen water in de bodem mag infiltreren, waardoor retourbemaling geen optie is. We moeten dit vóór eind 2027 hebben opgelost.”

Martijn Verwoerd ontmoet experts van waterschappen, vergunningverleners, hydrologen en drainagedeskundigen om zogenaamde stresstests uit te voeren op basis van fictieve bouwprojecten voor het jaar 2028. “We proberen duidelijk te maken welke DMA-problemen een dergelijk project met zich meebrengt en wat wij kunnen doen om deze te voorkomen of op te lossen.

inventaris vooraf

Een ander belangrijk punt om de doelstellingen van de KRW adequaat te kunnen verwezenlijken, is het kennen van de kwaliteit van het oppervlaktewater voordat het project van start gaat. “Zo weet je welke maatregelen er genomen moeten worden, zoals retourbemaling in plaats van bronbemaling, en kan de aannemer deze kosten meenemen in de projectaanbesteding”, zegt Verwoerd. ‘Wij proberen ook het liefst universeel bruikbare oplossingen te vinden. Dan gaan wij actief op pad om onze leden hierover te informeren.”

Met uitzondering van producenten van bouwmaterialen als Rockwool hebben bouwbedrijven zelden zelf watervervuiling veroorzaakt. “Het verplaatsen van water dat door anderen is verontreinigd, kan echter ook voor problemen zorgen. Zo kunnen zij tijdens een verdichtingsplan op een voormalig industrieterrein te maken krijgen met historische vervuiling. En PFAS staan ​​nog niet eens op de lijst van prioritaire verontreinigende stoffen, maar dat zal binnenkort wel gebeuren.’

biologische wasmachine

Hoewel er met angst naar het KRW-akkoord wordt gekeken, ziet Bouwend Nederland ook kansen. ‘Er zou een nieuwe tak van waterzuiveringsbedrijven kunnen ontstaan ​​die zich tijdens het bouwproces specialiseert in membraanfiltratietechnieken. Dan leveren we tegelijk met het gebouw of de woonwijk ook oppervlaktewater van betere kwaliteit dan toen we begonnen”, zegt Verwoerd. Iets soortgelijks is al waargenomen bij de grootschalige en langdurige herontwikkeling van Hoog-Catharijne. in Utrecht, inclusief het terugvoeren van water naar de Catharijnesingel. Door een combinatie van biologische technieken en intelligent grondwaterpompen zuiverden de bacteriën de bodem en het grondwater van onder meer verontreinigingen uit chemische wasserijen. Dit proces werd een ‘biologische scrubber’ genoemd Verwoerd ziet kansen voor zo’n nieuwe industrie ‘Er is nog geen markt voor, maar we moeten niet wachten tot de waterkwaliteit een serieus probleem wordt. We moeten ons nu oriënteren.

Zal de DMA bouwers verder in de richting van klimaatslimme, natuurinclusief bouwen brengen? ‘Het zou een gevolg kunnen zijn, omdat verschillende bouwbedrijven onderzoek doen naar de infiltratie van regenwater en het principe dat water en bodem bepalend zijn. Wadi’s worden ook steeds vaker gezien bij nieuwbouw en renovatie in stedelijke gebieden. Ook breiden ze parkeerplaatsen uit met halfopen stenen. Het lijken net druppels op een hete plaat, maar veel druppels kunnen de plaat afkoelen, vooral in droge gebieden.’

Volgens Verwoerd zouden er niet zozeer vanuit het perspectief van de DMA, maar vanuit het perspectief van MVO en duurzaamheidsdoelstellingen ook meer kansen kunnen worden gegeven aan woningbouwprojecten van KAN, waarbij het watersysteem een ​​zelfreinigende werking heeft. effect, bijvoorbeeld door vegetatie. en helofyten.