Zelfs Willem I kende de enorme polderkaart van Schermer.

“Er zijn grotere polderkaarten, maar die zijn vaak gedrukt”, vertelt papierrestaurateur Floor Meijboom aan Streekstad Centraal. Zij en haar collega’s werkten dagenlang aan de kaart. “We hebben hem uit de lijst gehaald en het bleek dat de kaart op een zwaar eikenhouten paneel rustte. Dat maakte het lastig te hanteren”, vertelt Meijboom. Na toestemming werd er geschoten. “En daardoor kwam de achterkant van de kaart vrij. We zagen dat bij een eerdere restauratie Japans papier als steunlaag was geplaatst. Dit betekende in ieder geval dat we het niet nog een keer hoefden te doen.” (tekst gaat verder onder foto)

Met deze kopergravure zijn afdrukken gemaakt. Kopieën werden met de hand ingekleurd voor hoogwaardigheidsbekleders. (foto: Regionaal Archief Alkmaar)

In de 19e eeuw waren kaarten essentieel. Uiteraard om een ​​overzicht te krijgen van het ingewikkelde watersysteem in grote polders als Schermer. In 1836 vroeg het polderbestuur aan landmeter Arie van Diggelen een nieuwe polderkaart te maken. Hij ging naar zijn werk. Het resultaat was een kaart van maar liefst 225 bij 175 centimeter. “Voor zover wij weten is dit de grootste kaart van een individuele polder die ooit in Nederland is gemaakt”, benadrukt het Streekarchief Alkmaar.

Het Polderbestuur liet een verkleinde serie drukken. Liefhebbers konden zich abonneren op een exemplaar. Daarnaast gaf het bestuur enkele ingelijste kleurenexemplaren aan hoogwaardigheidsbekleders als koning Willem I. “De kosten vielen mee”, staat in het dossier. “Het hele kaartproject bedroeg 1.442 florijnen en 88 cent. Vergelijkbaar met bijna 16.500 euro vandaag.” (tekst gaat verder onder foto)

Waterschap Klazien Hartog, waterschapshistoricus Diederik Aten en directeur Paul Post van het Archief Alkmaar bekijken de kaart. (foto: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier)

De originele handgetekende kaart kwam terecht in het Zuiderpolderhuis, vlakbij Driehuizen. Later werd het opgehangen in de hal van het Noorderpolderhuis, vlakbij Schermerhorn. “Eigenlijk waren de omstandigheden daar niet goed genoeg”, zegt Meijboom. “Er was geen klimaatbeheersing en de hitte en vochtigheid veroorzaakten schimmel.”

De gerestaureerde kaart is onlangs door waterschap Klazien Hartog overhandigd aan directeur Paul Post van het Regionaal Archief Alkmaar. Om te voorkomen dat schimmelvorming opnieuw zou optreden, werd besloten de kaart naar de geklimatiseerde magazijnen van het archief te brengen. Want, zegt Meijboom: “Er kan weer schimmelgroei optreden. Het hangt letterlijk in de lucht. Ik ben blij dat er voor deze kaart een nieuwe plek is gevonden. De kans op nieuwe schimmelvorming is dus minimaal.”

De grootste polderkaart van Nederland toont de Schermer in de 19e eeuw. Landbouwgrond, rechte wegen, veelal lintbebouwing. Voor Floor Meijboom is het werken met papier dagelijkse kost. Deze taak zul je echter niet snel vergeten. “Ik heb al vaker met een polderkaart te maken gehad, maar dat was een gedrukte versie en van ruim twintig jaar geleden. Nee, zo’n grote kaart met zo’n groot kader is bijzonder. Net als de geschiedenis die die heeft.” (foto: Collectie Regionaal Archief Alkmaar)