Tachtig landen onderstrepen de territoriale integriteit van Oekraïne als basis voor vrede

Het was alsof de VN zich voor een weekend op een Zwitserse berg hadden gevestigd. Vertegenwoordigers van ruim 90 landen, waaronder 57 regeringsleiders, verschenen zaterdag in Bürgenstock voor een vredesconferentie over Oekraïne. Er zijn veel waardevolle toespraken gehouden waarin de beginselen van het Handvest van de Verenigde Naties werden geëerd, maar er werd slechts een heel kleine stap gezet op een pad dat op een dag naar vrede zal leiden.

Tachtig landen ondertekenden later een slotverklaring waarin werd benadrukt dat een rechtvaardige vrede tussen Oekraïne en Rusland alleen kan worden bereikt op basis van het Handvest van de Verenigde Naties en de territoriale integriteit van Oekraïne. Een dergelijke verklaring brengt de vrede niet meteen dichterbij, maar versterkt wel de uitgangspositie van Oekraïne in het geval er vredesbesprekingen plaatsvinden. De Oekraïense president Volodimir Zelenski noemde de conferentie een diplomatiek succes.

Zwitserland en Oekraïne klopten al maanden bij de ene regering na de andere aan om deelnemers te werven voor de vredestop. Er werd contact opgenomen met honderdzestig landen, zeventig landen reageerden niet. Rusland was niet uitgenodigd. China wilde niet meedoen omdat Rusland niet mocht komen.

Met de conferentie wilde Zelensky vooral de kring van bondgenoten (tot nu toe vooral westerse landen) uitbreiden met landen uit het mondiale Zuiden. Voor een deel slaagde hij daarin. Kenia en Saoedi-Arabië waren aanwezig, Brazilië was alleen als waarnemer aanwezig, Indonesië en Zuid-Afrika stuurden gezanten en geen politici. India, Saoedi-Arabië, Brazilië, Mexico, Zuid-Afrika en Thailand hebben de slotverklaring niet ondertekend. Türkiye daarentegen, die als bemiddelaar tussen Kiev en Moskou probeert op te treden, heeft wel getekend.

Het uitgangspunt van de bijeenkomst was aanvankelijk een alomvattend vredesplan waar Oekraïne al maanden aan werkt. Het plan, gebaseerd op het internationaal recht, roept onder meer op tot nucleaire veiligheidsgaranties en de terugkeer van door Rusland ontvoerde kinderen. Bovendien omvat het ook eisen als de terugkeer van de door Rusland bezette gebieden en de berechting van Russische leiders wegens oorlogsmisdaden, die voor Moskou onaanvaardbaar zijn.

Humanitaire kwesties

De deelnemers aan de conferentie bereikten overeenstemming over de “zachtere” kwesties. Werkgroepen zullen de komende maanden drie punten van het plan onderzoeken: nucleaire veiligheid, voedselzekerheid en humanitaire kwesties zoals de repatriëring van kinderen. De hoop is dat een gesprek met Rusland op deze gebieden mogelijk zal zijn. Kleine stapjes moeten leiden tot het opbouwen van een minimum aan wederzijds vertrouwen, waardoor ook het debat over de moeilijkste kwesties op gang kan komen. Zelenski zei dat hij in gesprek was met verschillende landen die graag een tweede vredesconferentie willen organiseren, waaraan ook Rusland zou moeten deelnemen.

Het is nog steeds onduidelijk hoe Rusland kan worden overgehaald om gesprekken te beginnen. Rusland heeft op vele manieren geprobeerd de Zwitserse conferentie te ondermijnen. De Verenigde Staten zeiden dat China niet deelnam op uitdrukkelijk verzoek van Rusland, en Zelenski suggereerde dat Rusland landen in het mondiale Zuiden onder druk had gezet om niet naar Zwitserland te gaan.

Rusland heeft op vele manieren geprobeerd de Zwitserse conferentie te ondermijnen

En niet tevergeefs presenteerde president Vladimir Poetin aan de vooravond van de conferentie een Russisch vredesplan. Poetin zei dat hij klaar was voor een staakt-het-vuren. De voorwaarden die hij aan Oekraïne oplegde, waren echter volstrekt onaanvaardbaar. Het eist dat Rusland de bezette gebieden in Oekraïne mag behouden en dat momenteel onbezette gebieden naar Moskou worden overgebracht. Bovendien moet Oekraïne worden ontwapend en geen lid worden van de NAVO.

‘Ze willen geen vrede, dat is een feit’, antwoordde Zelenski. “Geen enkel land zou deze schandalige omstandigheden accepteren”, zei voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie.

Rusland speculeert dat er vroeg of laat druk zal worden uitgeoefend op Oekraïne om concessies te doen. Door zichzelf als gesprekspartner op te stellen hoopt hij de roep aan Oekraïne om concessies te doen aan te wakkeren. Een woordvoerder van het Kremlin zei zondag dat Rusland onder bepaalde voorwaarden bereid is gesprekken te voeren, maar alleen als Zelenski niet meedoet.

Delen





E-mail de redacteur