Met Oekraïne zal de EU nog eens 41 miljoen hectare landbouwgrond winnen

Oekraïne kan beginnen aan het lange proces dat zal leiden tot toetreding tot de EU. Hongarije heeft zich lang verzet tegen het opwerpen van de laatste barrière, maar is daar nu mee gestopt. Mogelijk beginnen ook de onderhandelingen met Moldavië, meldt EU-president België.

Ook Nederland steunt de nieuwe maatregel, maar het kabinet wil deze alsnog aan de Tweede Kamer voorleggen. Daarom spreekt België officieel nog steeds over een ‘principeakkoord’.

De EU-lidstaten besloten in december dat de onderhandelingen met de twee kandidaat-lidstaten konden beginnen zodra zij aan de laatste voorwaarden hadden voldaan. Zo moesten ze zichzelf beter beschermen tegen corruptie. De Europese Commissie oordeelde vorige week dat beide landen deze toewijzingen hebben afgerond.

Vervolgens wilden bijna alle EU-landen het kader voor toetredingsonderhandelingen aanvaarden. Maar Hongarije bleef hem frustreren. Het land blijft bijvoorbeeld ontevreden over de betrekkingen van Oekraïne met de Hongaarse minderheid in dat land.

Het zal jaren duren

De betrokken EU-diplomaten spreken van “weer een historisch moment”. Maar volgens hen zal het nog jaren en jaren duren voordat Oekraïne en Moldavië er klaar voor zijn om daadwerkelijk lid te worden van de EU. Daarnaast vereisen tientallen tussenstappen in het proces opnieuw de goedkeuring van alle lidstaten.

Het landbouwdossier zal een belangrijk onderwerp worden in de onderhandelingen over het EU-lidmaatschap van de landbouwgrootmacht. Tijdens een recent verkiezingsdebat op de campus van Wageningen Universiteit en Research zei WUR-hoogleraar en onderzoeker Roel Jongeneel dat de toetreding van Oekraïne tot de EU belangrijke gevolgen zal hebben voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Volgens hem zal het systeem van hectarepremies en directe inkomenssteun onhoudbaar worden.

Met de toetreding van Oekraïne zal het Europese landbouwareaal met 41 miljoen hectare toenemen. Het Europese landbouwareaal bedraagt ​​momenteel 157 miljoen hectare. De Oekraïne-connectie betekent een stijging van 26 procent. Opgemerkt moet worden dat als gevolg van de oorlog met Rusland 5 miljoen hectare Oekraïense landbouwgrond ongebruikt is geraakt als gevolg van landmijnen en vernietiging.

Angst voor marktverstoringen

Boerenorganisaties waarschuwen dat Oekraïense landbouwproducten niet vrij van quota en tarieven zonder overgangsperiode tot de EU-markt mogen worden toegelaten. De recente graan- en pluimvee-importen van het land hebben al marktverstoringen veroorzaakt in landen die direct grenzen aan het land dat in oorlog is.

Een intensivering van de samenwerking met Oekraïne biedt ook kansen voor ondernemers en agrarische bedrijven in het land. Eén van de voorwaarden waaraan voldaan moest worden is de liberalisering van de grondmarkt, zodat ook buitenlanders daarin kunnen investeren. Dit kan al enkele jaren en werd eerder dit jaar verder uitgebreid.

Grond als bron van inkomsten

Deze ontwikkeling heeft ook negatieve aspecten voor Oekraïne. Sinds de Russische invasie lopen de schulden van het land snel op en is het land op zoek naar inkomstenbronnen. Oligarchen en buitenlandse investeerders profiteren hiervan door grond te kopen. Het Amerikaanse Oakland Institute, een sociaal-economische denktank, schatte dat 28 procent van de landbouwgrond van het land nu eigendom is van die partijen.

Grondtransacties in het land gaan vaak gepaard met corruptie, aldus het rapport uit 2023. Daarom eisen maatschappelijke organisaties, boeren en academici in Oekraïne de opschorting van alle grondtransacties en de uitbanning van de oligarchie en de corruptie.