‘Er rust een taboe op terugval bij psychische stoornissen:’

Volgens Van Kooten rust er een taboe op terugval en het idee dat je als een betere versie van jezelf uit een val moet komen. Niels Mulder, psychiater en voorzitter van de Nederlandse Psychiatrische Vereniging, is het daarmee eens.

versie 2.0

Waarom denken we eigenlijk dat mensen als een verbeterde versie van zichzelf uit een moeilijke periode komen? Volgens Mulder is dat de hoop voor de mensen zelf, zodat ze niet opnieuw depressief worden. “Het is ook geromantiseerd: je hebt dingen geleerd en je bent gegroeid. Maar in de praktijk werkt dat niet altijd zo”, zegt Mulder. Terugval komt vooral vaak voor bij aandoeningen zoals depressie. “Dat hoort bij de aandoening en is normaal.”

Van Kooten wijst erop dat het idee dat je na een dip een verbeterde versie van jezelf wordt, controle en zingeving geeft. Ook voelt hij zich beter na zijn angst- en depressiestoornis. “Maar dit heeft twintig jaar geduurd. Het is een hoge prijs om voor die 2.0-versie van jezelf te betalen.”

schaamte en schuldgevoel

Mulder bevestigt dat schaamte en schuldgevoel zijn patiënten vaak in de weg zitten. “Ze noemen dit zelfstigma: je vindt jezelf minder waardevol omdat je bijvoorbeeld last hebt van depressies of verslavingen. Dit kan leiden tot verlies van werk of sociale activiteiten, wat het zelfstigma versterkt.” Volgens Mulder speelt ook het publieke stigma een rol: de verwachting dat het beter zal aflopen. “Als die verwachting tegenvalt, bevestigt dat bijna het stigma.”

Volgens Mulder moeten we accepteren dat terugval normaal is en niet verwachten dat iemand na een eerste depressie nooit meer terugvalt. Toneelschrijfster en theatermaakster Maxine de Jongh herkent het taboe in haar sector. “Baanonzekerheid zorgt ervoor dat mensen snel weer aan het werk willen, wat risico’s met zich meebrengt.” Mulder benadrukt hoe belangrijk het is om te accepteren dat terugval bij het leven hoort en om indien nodig hulp te zoeken. Maar luisteren zonder meteen oplossingen aan te dragen kan al veel helpen.

Horen

Volgens Mulder moeten we accepteren dat terugval normaal is en niet hopen dat dit iemand na een eerste depressie niet meer zal overkomen. De psychiater stelt dat er naar mensen met kwalen geluisterd moet worden en dat er geen oplossingen aangereikt worden. “Het is onze eerste reflex om oplossingen te bieden. Niet iedereen durft over zijn problemen te praten, vaak uit angst voor kritische reacties”, zegt hij. “Het gaat niet alleen om praten over het weer, je moet de tijd nemen en vragen stellen.”

Van Kooten is vrijwilliger bij 113 Zelfmoordpreventie en leert echt luisteren zonder te oordelen of oplossingen aan te dragen. “Hierdoor voelen mensen zich gehoord en durven ze meer te zeggen.”

“We zouden psychische ziekten meer als normale ziekten moeten beschouwen, zonder onderscheid te maken tussen lichamelijke en psychische ziekten”, zegt Van Kooten. “Begrip tonen en proberen te begrijpen zijn in beide gevallen even belangrijk”, voegt Mulder toe.