Ouders van bewoners omhelzen elkaar na strafvorderingen tegen de leiders van zorgboerderij Wedde

“Moet hier de maximale straf worden opgelegd?”, vroegen de aanklagers zich woensdag af. “Zeker en nadrukkelijk ja”, concluderen ze nadrukkelijk. Opluchting en emoties stromen door de Groningse rechtszaal. Na anderhalf jaar horen ouders, familieleden en vertegenwoordigers van andere bewoners welke straf het ministerie van Justitie heeft gepland voor Paul W. (63) en zijn schoonzoon Michel K. (37).

Wat de verantwoordelijken van de zorgboerderij Aurora Borealis in Wedde deden, had niets met zorg te maken, benadrukt het Openbaar Ministerie. “Er is geen rechtvaardiging voor alle vernedering en misbruik, voor het sadisme dat als een donkere sluier boven dit dossier hangt. Niet gisteren, niet vandaag, niet morgen.”

‘Creativiteit gebruikt voor de onderdrukking van gehandicapten’

Het duo K. en W. genoten van hun machtspositie over de meest kwetsbare bewoners die volgens de agenten het denkniveau van een kind hadden. ‘Paul vond de straf ‘mooi’ of ‘groot’. Hij was er duidelijk trots op dat Michel het zo had opgelost. “Ze gebruikten hun creativiteit om mensen met een handicap te onderdrukken.”

Beide leiders waren op de hoogte van elkaars handelen, onder meer via camerabeelden en zorgrapporten. “K. en W. concurreerden met elkaar in de zwaarte van de straffen.” Kortom, ze regeerden met een militair regime, waar straf de enige maatregel was. De gezinnen bleven buiten beschouwing.

8 ton persoonsgebonden budgetgeld per jaar in Wedde

Momenteel zijn er in Nederland circa 1.500 particuliere zorgboerderijen. Er zijn veel regels en wetten waaraan ze moeten voldoen, maar er is weinig mogelijkheid om daar toezicht op te houden. “In sommige gevallen kunnen problemen lange tijd onopgemerkt blijven”, concludeert de functionaris. “Voor echte verandering is meer nodig, want in deze aandacht schuilt een perverse prikkel: je kunt veel geld verdienen.” Aurora Borealis verdient jaarlijks ongeveer 800.000 euro aan haar persoonlijk budget.

Met dat geld creëerden P. en W. in Wedde een systeem gericht op straffen en vernederen. Van het onthouden van voedsel, tot het naakt op de grond gooien of onder een druipende kraan plaatsen. Ze noemden weerloze mensen Hitler, dreigden hun vingers af te snijden of iemand op te sluiten tot ze als een skelet wegkwijnden.

“De angst is nog steeds wijdverspreid onder voormalige bewoners”, zei de aanklager. Ouders zien hun kind wegzinken in verdriet. Op de vraag hoe eenzaam hij zich voelde vóór het noorderlicht, antwoordt hij ‘heel erg’. Hij kan nauwelijks praten, maar zijn tekeningen maken een sombere indruk. “Dankzij gepassioneerde, deskundige en liefdevolle zorg is er weer een sprankje hoop”, zegt de makelaar.

Het schuldgevoel van ouders zal nooit verdwijnen

De strafzaak, maar ook de abrupte sluiting van de zorgboerderij, maakte grote indruk op de ouders van de bewoners. Ze geven zichzelf de schuld dat ze hun kinderen in deze hartverscheurende omstandigheden hebben laten leven. “En dat schuldgevoel zal nooit verdwijnen.” De families van zes slachtoffers eisen woensdag gezamenlijk een schadevergoeding van ruim 120.000 euro.

En hoewel beide mannen woensdag met gebroken stem zeiden dat ze hulp nodig hadden, heeft justitie kritiek op de houding van de twee. “Het gaat veel over zichzelf of hun onschuld, dat ze niet veel wisten van de mishandeling of dat ze het beste met de bewoners voor hadden. Maar over het welzijn van de cliënten hoorden we weinig.”

Stroke Paul W. ‘een toneelstuk’

‘Een toneelstuk’, noemt agent Jan Hoekman het gedrag van Paul W., die naar eigen zeggen zwaar last heeft gehad van een beroerte in 2006. ‘Hij stottert als hij vertelt hoe het met hem gaat, maar in detail kan hij over een verleden praten.’ “. . Dat hebben de medewerkers tijdens hun verblijf bij Wedde nooit beseft.”

Het ministerie van Justitie denkt ook dat de mannen naar aanleiding van media-aandacht zijn bedreigd en vervolgd. “Bedreigingen zijn onaanvaardbaar. De verdachten moesten vaak verhuizen, maar dat geldt ook voor de bewoners van het Noorderlicht. “Dit is allemaal vervelend, maar het heeft wat ons betreft geen invloed op de hoogte van de boete.”

Bij celstraf worden de verdachten ‘dubbel betrapt’

Advocaten van gezondheidsleiders Bas Koster en Iris Djordjevic willen dat de rechtbank rekening houdt met de mediastorm. Koster beweert bijvoorbeeld dat oud-werknemers onder druk van alle ophef hun rol hebben verkleind door K. en W. de schuld te geven. “De getuigenissen zijn vals of komen niet overeen met de feiten”, zegt de advocaat.

De verontwaardiging woedde in de kamer toen Djordjevic erop wees dat kampeerliefhebbers “blij hadden kunnen zijn met een prachtige landelijke slaapplek zoals in Wedde.” Beide voorstanders zeggen dat straffen niet langer nodig is. Koster: “Het beeld ervan is al geschetst. Als ze een gevangenisstraf krijgen, worden ze twee keer gestraft, terwijl de medeverdachten met een taakstraf worden vrijgelaten.”

De rechtbank zal op 18 juli uitspraak doen.