Herdenking Kamp Schoorl: ‘Toen niet, nu niet, nooit niet’

van Ed Bausch

Hun lot zal voor altijd bijna te gruwelijk voor woorden blijven: “Ze werden neergeschoten, vergast, gemarteld, stierven van honger en ziekte, sommigen van hen sprongen vanwege de ellende in de diepe putten die al voor hen waren gegraven”, zei hij. Ronny Naftaniel. Destijds als directeur van het Israëlisch Informatie- en Documentatiecentrum en nu als gepensioneerde was hij voor de tweede keer gastspreker bij de herdenking. Het was zoals altijd indrukwekkend en wederom met grote zorg georganiseerd door de herdenkingscommissie Kamp Schoorl, het buurthuis en de gemeente. ‘Schoorl’ heeft de twijfelachtige eer het eerste nazi-internerings- en doorgangskamp te zijn. Het heeft niet lang bestaan, het kamp werd in 1939 opgericht als onderdeel van de mobilisatie van Nederlandse militairen, maar de functie veranderde na de razzia’s van februari en juni 1941, toen in grote gebieden her en der honderden joodse mannen willekeurig werden vermoord. . Bij daglicht in Amsterdam werd hij gearresteerd en naar Schoorl gebracht. Maar in de tussentijd en later werden ook honderden mensen uit heel Nederland geïnterneerd: communisten, luchtmachtofficieren en antirevolutionairen. Hooguit hadden enkele eenlingen buiten het kamp op dat moment enig idee van het vervolg van de reis. Want in ‘Schoorl’ zijn we begonnen met het nog steeds onvoorstelbare systeem van deportaties en vernietiging van het Joodse volk. Van de vele honderden Joodse mannen die uit het kamp werden gedeporteerd, overleefden er slechts twee de wreedheden. Van de 1.900 mannen die in Kamp Schoorl gevangen zaten, keerden bijna 1.000 terug uit kampen verder naar het oosten. (Tekst gaat verder onder de foto)

Burgemeester Voskuil sprak op inspirerende wijze zijn eigen woorden – (Foto: Ed Bausch)

Lars Voskuil

Burgemeester Lars Voskuil is gewend zijn eigen toespraken te schrijven, zoals nu het geval is. “Zo kies ik de woorden waar ik een goede klank aan kan geven.” Net als andere jaren was het duidelijk dat de herdenking van Kamp Schoorl hem diep raakte. Met een keppeltje op (“In een tijd als deze wil ik op deze manier ook mijn solidariteit tonen”) waren zijn zinnen gevuld met medeleven. Maar veel meer dan dat: ook een toon van bezorgdheid. “In één jaar tijd zijn de zorgen over afnemende tolerantie, toenemende valse retoriek, verdeeldheid zaaiend wij-en-zij-denken ernstig toegenomen, ontdaan van elke kritische zelfreflectie.” En zorgen over antisemitisme. “Dat veel mensen het gevoel hebben dat ze niet kunnen laten zien wie ze zijn, dat je denkt dat je een kenmerk, een keppeltje, een kruis of wat dan ook moet verbergen. “Dat er jonge mensen zijn die niet goed geïnformeerd zijn, die zelfs denken dat er nooit een vernietigingsmachine voor Joden, zigeuners en anderen heeft bestaan.” De burgemeester benadrukte de schadelijke aspecten van de Hamas-aanval op 7 oktober. Hij wees ook op de disproportionaliteit van de reactie. Ronny Naftaniel maakte op deze dag en op deze plek begrijpelijkerwijs vooral melding van de haat tegen het Joodse volk, die er was en misschien nog steeds is. “Voordat er een bord ‘geen Joden’ hing, zagen we nu ‘er zijn hier geen zionisten’ op de universiteiten. Het is natuurlijk anders, maar ze op één hoop gooien is verschrikkelijk. “Alles heeft een begin.” Huiveringwekkende woorden, gevolgd door mooie en krachtige presentaties van Ivar, Femke en Emily, leerlingen van de Schoorlse Teun de Jagerschool. Het Hejmisj Zain-koor zong drie ontroerende stukken. En dan was er nog de gedeeltelijk gezongen bijdrage van rabbijn Spiero, het jiskor-gebed. Hij vertelde hoe volgens de overlevering lang voor de huidige jaartelling op de berg Sinaï de Thorarollen aan de Joden werden gegeven, met de opdracht om vanuit Egypte de woestijn over te steken naar het land Israël. Vóór de minuut stilte vroeg hij om vrede voor alle aardbewoners. Vervolgens maakte Monique Klaver, gemeentedirecteur van Duindorpen, de bloemlagen bekend. Het ene na het andere duo, bestaande uit allerlei instellingen uit het hele land, beklom de heuvel naar dat imposante monument, pal naast de plek waar tot 1949 Kamp Schoorl stond en waar het Bezoekerscentrum Schoorlse Duinen nu jaarlijks veel bezoekers trekt . in vrijheid en vrede. Loop gewoon langs het monument aan de Oorsprongweg.

Op www.kamp-schoorl.nl kunt u veel over Kamp Schoorl lezen